Οι "αγανακτισμένοι" του Τελ Αβιβ - Του Νικολάου Μόττα*

Οι πρόσφατες διαδηλώσεις που έλαβαν χώρα το Σαββατοκύριακο σε Τελ Αβιβ, Ιερουσαλήμ και Χάιφα, με τη συμμετοχή 150.000 και πλέον πολιτών, έστειλαν ένα μήνυμα προς την κυβέρνηση Νετανιάχου: Περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη. Τα εξαιρετικά υψηλά ενοίκια ως αποτελέσμα της ασυδοσίας των ιδιοκτητών, η αύξηση του κόστους ζωής και η περικοπή κοινωνικών δαπανών από την κυβέρνηση άναψαν την σπίθα της αγανάκτισης. Αιτήματα καθόλα δίκαια σε ένα Ισραήλ όπου το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών διευρύνεται με αργό αλλά σταθερό ρυθμό τα τελευταία χρόνια.

Οι μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις γιά την προάσπιση κοινωνικών κεκτημένων δεν αποτέλεσαν ποτέ συχνό φαινόμενο στο κράτος του Ισραήλ. Από την ίδρυση του το 1948 μέχρι και σήμερα, η έλλειψη μεγάλων κοινωνικών διαδηλώσεων στους δρόμους της Ιερουσαλήμ και του Τελ Αβιβ θα μπορούσε να αποδωθεί σε τρία πράγματα: Στον δεσποτικό, έντονα συντηρητικό, ρόλο της θρησκείας σε μεγάλο μέρος της κοινωνικής ζωής, στο μόνιμο υπαρξιακό φοβικό σύνδρομο των ισραηλινών περί της εκτός των συνόρων απειλής και στην έντονη αδυναμία της, ούτως η άλλως συρρικνωμένης, τοπικής αριστεράς να εκφράσει και να εμπνεύσει το εργατικό κίνημα.

Η παραδοσιακή "δαιμονοποίηση" των ριζοσπαστικών αριστερών ιδεωδών από το Σιωνιστικό κίνημα αλλά και η συχνή δημαγωγική εκμετάλλευση του Παλαιστινιακού προβλήματος από τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, ως μέσου εθνικιστικής συσπείρωσης του λαού, δεν επέτρεψαν τη δημιουργία ενός ισχυρού λαϊκού, αντικαπιταλιστικού μετώπου στη χώρα. Η εξωτερική πολιτική προηγούνταν πάντα και η ανάγκη γιά κοινωνική δικαιοσύνη και προάσπιση των κεκτημένων των μη προνομιούχων τάξεων ερχόνταν σε δεύτερη και τρίτη μοίρα. Ως εκ τούτου, η διεύρυνση των ταξικών ανισοτήτων καλύπτονταν πάντοτε "κάτω απ' το χαλί" μιάς επίπλαστης ευημερίας, χτισμένης πάνω στις διαχωριστικές γραμμές που ο Σιωνισμός (ως κρατική ιδεολογία) τραβούσε μέσα στην ίδια την κοινωνία.

Ένα χρόνο πριν, τον Ιούνιο του 2010, η εφημερίδα "Χάαρετζ" είχε δημοσιεύσει σχετική έρευνα γιά την αύξηση των εκατομμυριούχων στη χώρα. Σύμφωνα με αυτήν, το 2009 υπήρχαν 83 πολυεκατομμυριούχοι ισραηλινοί, ενώ ταυτόχρονα η αξία των ακινήτων αυξήθηκε 15.5% σε σχέση με το 2008. Μετά το Χονγκ Κονγκ και την Ινδία, το Ισραήλ έρχονταν τρίτο, σε παγκόσμια κλίμακα, στην αύξηση του αριθμού των πολυεκατομμυριούχων. Θεωρητικά αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί θετική εξέλιξη: Οι εκατομμυριούχοι αυξάνονται. Όταν όμως φτάνουμε στο ερώτημα "ποιός παράγει αυτόν τον πλούτο" γιά να τον καρπώνονται ορισμένοι, τότε το ζήτημα αλλάζει ολοσχερώς.

Το Ισραηλινό πρακτορείο ειδήσεων (INA) δίνει ορισμένες ενδιαφέρουσες πληροφορίες γιά την δύσκολη πραγματικότητα: "Ένα στα τρία παιδιά στο Ισραήλ είναι φτωχό. Κάθε τρίτο παιδί ζεί κάτω από το όριο της φτώχειας, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του Εθνικού Ιδρύματος Ασφαλίσεων". Και συνεχίζει, γράφοντας τα εξής: "Περισσότερες από 400.000 οικογένειες στο Ισραήλ υποφέρουν από "ανασφάλεια σίτησης" (δηλαδή με απλά λόγια, πείνα). Το 28% των ισραηλινών πολιτών, η αλλιώς 1.600.000 άνθρωποι ζούνε στο όριο της φτώχειας. Ανάμεσα σε αυτούς, περισσότερα από 600.000 παιδιά". Σύμφωνα με την παραπάνω έρευνα, "περίπου 24% των ισραηλινών αναγκάζονται (από τις συνθήκες) να επιλέξουν μεταξύ φαγητού ή άλλων εξόδων όπως δάνεια, ενοίκια, φαρμακευτικά είδη, θέρμανση και ηλεκτρισμό".

Οι παραπάνω αριθμοί - αλλά και η εικόνα των πολυάριθμων εξαθλιωμένων αστέγων που συναντά κανείς στην λεωφόρο Άλενμπι του Τελ Αβίβ - καταρρίπτουν τον μύθο της οικονομικά ευημερούσας ισραηλινής κοινωνίας. Παρά το γεγονός ότι η διεθνής χρηματο-οικονομική κρίση άγγιξε πολύ λιγότερο το Ισραήλ σε σχέση με άλλες καπιταλιστικές χώρες (λόγω των ιδιομορφιών της οικονομίας του αλλά και των εμπορικών του σχέσεων με κράτη της Άπω Ανατολής), δεν άφησε ανεπηρρέαστη την εργατική τάξη και τον μέσο ισραηλινό πολίτη. Η πρόσφατη εξέγερση δε ενάντια στην πολιτική της κυβέρνησης Νετανιάχου επιβεβαιώνει, εν μέρει, του λόγου το αληθές. Ότι ακόμη και σε μιά χώρα όπου ποτέ δεν ευδοκίμησε μιά χειραφετημένη - και ανεξάρτητη από τη σιωνιστική προοπτική - εβραϊκή εργατική τάξη, υπάρχουν άνθρωποι που διεκδικούν με σθένος τα αυτονόητα δικαιώματα τους. Το δικαίωμα σε μιά καλύτερη ζωή με βάση τα κοινωνικά κεκτημένα και όχι τους, βασισμένους σε νεοφιλελεύθερες πρακτικές, νόμους της εκάστοτε κυβέρνησης.

Το μήνυμα των ισραηλινών "αγανακτισμένων" το αποτύπωσε ίσως καλύτερα από κάθετι άλλο ένα αυτοσχέδιο πανώ στην πλατεία Χαμπίμα του Τελ Αβίβ (όπου εκατοντάδες νέοι έστησαν σκηνές μετατρέποντας την σε Πουέρτα ντελ Σολ και Σύνταγμα) που έγραφε: "Εάν δε μας αφήσουν να ονειρευτούμε, δεν θα τους αφήσουμε να κοιμηθούνε!" Και πολύ καλά θα κάνουν.

*Ο κ. Νικόλαος Μόττας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το Γενάρη του 1984. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Westminster του Λονδίνου και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο (Master of Arts) στις Διπλωματικές Σπουδές. Από το 2006 έως το 2009 ήταν τακτικός συνεργάτης των εφημερίδων «Μακεδονία» και «Θεσσαλονίκη» αρθρογραφώντας γιά διεθνή γεγονότα, ενώ κείμενα του περί ελληνικής, ευρωπαϊκης και διεθνούς πολιτικής έχουν δημοσιευθεί και σε αγγλόφωνες πηγές. Την παρούσα ακαδημαϊκή περίοδο (2010-2011) είναι μεταπτυχιακός φοιτητής του διεθνούς προγράμματος Conflict Resolution & Mediation στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβιβ.