Οι εργολάβοι της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης

Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΜΕΓΑΛΟΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥ ΨΝΑ «ΔΑΦΝΙ», ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΨΥΧΑΡΓΩΣ» ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΑΚΤΩΛΟ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΔΙΟΧΕΤΕΥΤΗΚΑΝ ΣΤΙΣ ΜΚΟ

Ξεφύτρωσαν σαν μανιτάρια μετά το 2000 στη βάση τού «Ψυχαργώς», του κοινοτικά χρηματοδοτούμενου προγράμματος της λεγόμενης «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης».

Της Ελιζαμπέττας Καζαλόττι

Δραστηριοποιήθηκαν με το αζημίωτο σε ποικίλους χώρους, δημιουργώντας δομές αποκατάστασης (ξενώνες, οικοτροφεία, διαμερίσματα), σήμερα ορισμένες από αυτές, πάντα με το αζημίωτο, αναλαμβάνουν την πρόσληψη 55.000 πενταμηνιτών, που θα απασχοληθούν από τα τέλη του 2011 σε Δήμους, αλλά και σε άλλα δημόσια ιδρύματα, όπως π.χ. ψυχιατρεία, ανά την επικράτεια.

Ο λόγος για τις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον χώρο της ψυχικής υγείας, χρηματοδοτήθηκαν με αφορμή το «Ψυχαργώς» με μεγάλα ποσά και σήμερα ετοιμάζονται να γίνουν εργοδότες νέων συμβασιούχων με τα χρήματα των φορολογουμένων (γεγονός που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από βουλευτές της αντιπολίτευσης, αλλά και της συμπολίτευσης και από τον πρόεδρο του ΑΣΕΠ). Πρόκειται σε πολλές περιπτώσεις για επιχειρήσεις χωρίς καμιά δική τους ιστορία και υλική βάση, που γεννήθηκαν και παρέμειναν κρατικοδίαιτες, αναλαμβάνοντας εργολαβικά ένα μεγάλο κομμάτι της ψυχιατρικής «μεταρρύθμισης».

Το Πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης με την κωδική ονομασία «Ψυχαργώς» ξεκίνησε ως εθνικό σχέδιο για την αλλαγή του τρόπου παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας, με μετάθεση του κέντρου βάρους από την παρεχόμενη ασυλικού τύπου περίθαλψη, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα, στην κοινοτική φροντίδα.

Στόχος του ήταν να δημιουργηθούν αποτελεσματικά δίκτυα κοινοτικών δομών και υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ώστε κάθε άτομο με προβλήματα ψυχικής υγείας να βρίσκει απαντήσεις στα προβλήματά του, στον τόπο όπου ζει και εργάζεται, μέσα στην κοινότητα και όχι στο ασυλικού τύπου, αναποτελεσματικό Ψυχιατρικό Νοσοκομείο, με τις ελάχιστες δυνατές επιπτώσεις στιγματισμού, περιθωριοποίησης και αποκλεισμού.

Με βάση αυτούς τους στόχους, το πρόγραμμα «Ψυχαργώς» δημιούργησε δομές αποκατάστασης (ξενώνες, οικοτροφεία, διαμερίσματα) για τον αποϊδρυματισμό των χρόνιων ασυλικών ασθενών που ζούσαν στα ψυχιατρεία και ταυτόχρονα κοινοτικές δομές παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας (Ψυχιατρικά Τμήματα στα Γενικά Νοσοκομεία, Κέντρα Ημέρας, Κινητές Μονάδες, Κέντρα Ψυχικής Υγείας, κ.ά.). Τη λειτουργία μεγάλου μέρους των δομών τής αποασυλοποίησης ανέλαβαν ΜΚΟ, που χρηματοδοτήθηκαν με μεγάλα ποσά.

* Οπως προκύπτει από τη σχετική λίστα των ΜΚΟ (βλ. «Ε», 16/8/2011), που ως «συνεργεία ενοικίασης» εργαζομένων θα τους προσλαμβάνουν για να εργάζονται στον Δήμο Αθηναίων (αλλά, όπως έγινε γνωστό, και στο ΨΝΑ), οι πιο πολλές προέρχονται από τον χώρο της ψυχικής υγείας και, γενικά, των ευπαθών ομάδων, αστέγων, κ.λπ., επισημαίνει στην «Ε» ο Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, διευθυντής, ψυχίατρος του ΨΝΑ «Δαφνί» και διευκρινίζει:

«Αρκετές ιδρύθηκαν και ανδρώθηκαν στην περίοδο μετά το 2000, στη βάση του "Ψυχαργώς", του κοινοτικά χρηματοδοτούμενου προγράμματος της λεγόμενης "ψυχιατρικής μεταρρύθμισης". Χωρίς καμιά δική τους ιστορία και υλική βάση, γεννήθηκαν και παρέμειναν κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις, αναλαμβάνοντας εργολαβικά ένα μεγάλο κομμάτι της "μεταρρύθμισης". Μέσω αυτών εισήχθησαν, για πρώτη φορά σε τόσο μαζική κλίμακα, οι ιδιωτικές εργασιακές σχέσεις στην ψυχική υγεία, πρώτο βήμα στην πλήρη ιδιωτικοποίησή της, προϊόν και αυτή του "Ψυχαργώς" και βασική συνιστώσα του όλου στρεβλού χαρακτήρα της "μεταρρύθμισης"».

«Ολη αυτή την περίοδο, ωστόσο», τόνιζει ο κ. Μεγαλοοικονόμου, «η επιχειρηματική δραστηριότητα πολλών εκ των "ψυχοΜΚΟ" δεν έπαψε να επεκτείνεται στο πλήρες φάσμα των ευπαθών ομάδων -αστέγους, Ρομά, παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες, κ.ο.κ. (μέχρι και τηλεψυχιατρικής στη Βαγδάτη)- παντού όπου μπορούσε ν' αποσπασθεί κρατική/κοινοτική επιχορήγηση, πληρωμή από ασφαλιστικό ταμείο και, πιθανώς, σε μερικές περιπτώσεις, απευθείας από τον χρήστη».

Και συνεχίζει: «Γενικώς, το εγχείρημα των ΜΚΟ στην ψυχική υγεία, ή μάλλον η αποστολή που ανέλαβαν, με το αζημίωτο, να υλοποιήσουν, δεν ξεπέρασε ποτέ την κουλτούρα και την πρακτική των κατακερματισμένων, επιδερμικών και βραχύβιων, δήθεν υπηρεσιών, αντί για μια υπεύθυνη και ολοκληρωμένη κάλυψη των αναγκών μιας περιοχής - λειτουργώντας πάντα με άξονα το "μαγαζάκι" (που έγινε με κρατικά λεφτά) και πάνω σε λογικές "επιβίωσης" ενός ιδιωτικοοικονομικού μορφώματος, διαθέσιμου για κάθε χρήση. Σημειωτέον ότι αρχικά τα κονδύλια που λάμβανε μια ΜΚΟ, π.χ. για ένα οικοτροφείο μέσω του Γ' ΚΠΣ, ανέρχονταν περίπου στο ένα εκατομμύριο ευρώ για 18 μήνες, τα κονδύλια αυτά προορίζονταν για λειτουργικά έξοδα, μισθούς, κ.λπ., εκτός των δαπανών για τον εξοπλισμό, που ήταν πέραν του ποσού αυτού. Κάθε ΜΚΟ λειτουργούσε τουλάχιστον 3-4 ή και παραπάνω οικοτροφεία. Δηλαδή, λάμβανε ένα εκατ. ευρώ, πολλαπλασιασμένο για 2, 3, 4, ...6. Οι ίδιες οργανώσεις λάμβαναν επιπλέον χρήματα για τη λειτουργία άλλων δομών, όπως (Κέντρα Ημέρας, κ.λπ.). Επίσης σε πολλές ΜΚΟ υπήρχε ένας επιστημονικός υπεύθυνος για 2, 3 ή 4 δομές, ο οποίος εισέπραττε την αμοιβή των 5.000 ευρώ μηνιαίως, ως επιστημονικός υπεύθυνος, πολλαπλασιασμένη επί 2, 3 ή 4».

«Είναι γνωστή βέβαια», πρόσθεσε ο διευθυντής-ψυχίατρος, «η εν συνεχεία αθέτηση των υποσχέσεων του κράτους-εντολέα, η δραστική μείωση της κρατικής χρηματοδότησης μετά το τέλος του Γ' ΚΠΣ (που την πλήρωσαν οι ασθενείς με την υποβάθμιση των συνθηκών φροντίδας τους και το προσωπικό με εκβιασμούς και απολύσεις), τα προβλήματα, σε πολλές περιπτώσεις, διαχείρισης των κονδυλίων, κ.ο.κ. Και η μεγάλη αντίφαση παρατηρείται στο γεγονός ότι, λόγω των σταδιακών περικοπών στις κρατικές επιχορηγήσεις, οι ίδιες ΜΚΟ, που αφήνουν το προσωπικό απλήρωτο, γιατί δεν τους δίνει κονδύλια το κράτος γι' αυτό το σκοπό, παίρνουν τεράστια ποσά για άλλους σκοπούς, που δεν έχουν να κάνουν με τη ζωή των ασθενών.

Ακόμη και το 2011, ΜΚΟ εισέπραξαν τεράστια κονδύλια (μέσω ΕΣΠΑ), για αμφίβολης χρησιμότητας έργα, και απλώς για "απορρόφηση". Π.χ. μια ΜΚΟ έλαβε τον Μάιο 600.000 ευρώ για ένα 4ήμερο συνέδριο για τη νόσο Αλτσχάιμερ, στη Θεσσαλονίκη. Αλλες ΜΚΟ εισέπραξαν αντίστοιχα ποσά (πάνω 650.000 ευρώ έκαστη) για "ενδυνάμωση του κινήματος των χρηστών", για "καταπολέμηση του στίγματος".

Γι' αυτό και δεν είναι ανεξήγητη η προθυμία, με την οποία ανέλαβαν την υλοποίηση των δουλεμπορικής φύσης σχέσεων που εισάγονται τώρα στην αγορά εργασίας. Με (επίσημη τιμή) 150 ευρώ το κεφάλι, για 100.000 προσλήψεις σε τρία χρόνια, μας κάνει 15 εκατ. ευρώ».

«Ακόμα κι αν αφήσουμε στην άκρη», επισήμανε ο κ. Μεγαλοοικονόμου, «το ουσιαστικό ζήτημα της συμβολής ορισμένων ΜΚΟ στη διαμόρφωση του νέου τοπίου στην αγορά εργασίας, άκρως ελαστικοποιημένης, επισφαλούς, σποραδικής και κακοπληρωμένης, που εισάγει το Μνημόνιο ΔΝΤ/Ε.Ε./ΕΚΤ, δεν μπορούμε ν' αποφύγουμε το ερώτημα: πώς μπορεί να συμβιβαστεί η κουλτούρα και η ηθική μιας, υποτίθεται, υπηρεσίας ψυχικής υγείας (με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα) με την κουλτούρα και την ηθική ενός "συνεργείου ενοικίασης" εργαζομένων;». *

ΜΚΟ έλαβε τον Μάιο 600.000 ευρώ για ένα 4ήμερο συνέδριο

Ελευθεροτυπία