Διονύσης Σαββόπουλος: "Ο Γιώργος προσπαθεί να μαζέψει τα ασυμμάζευτα τριών δεκαετιών" - Συνέντευξη

Μελωδός, ποιητής, τραγουδοποιός, ερμηνευτής, διαχρονικά ενεργός πολίτης... Αυτοί είναι κάποιοι μόνον από τους χαρακτηρισμούς που θα μπορούσε να αποδώσει κανείς στον Διονύση Σαββόπουλο. Γιατί μέσα από τη σύνθεση της πολυπρόσωπης καλλιτεχνικής του προσωπικότητας και του πολυσχιδούς χαρακτήρα του προκύπτει ένα ανθρώπινο μείγμα εκρηκτικό, ασυγκράτητο, αντιφατικό, κάποιες φορές, αλλά σίγουρα πολύ δημιουργικό και ενδιαφέρον.

Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι από εκείνους τους ανθρώπους που δεν αποφεύγει να εκφράσει τις απόψεις του ακόμη κι αν, για κάποιους, είναι ακραίες. Στηρίζει τις επιλογές του, αναθεωρεί, όποτε νιώθει ότι χρειάζεται, και πάνω απ' όλα αρνείται να παραδοθεί στην ηττοπάθεια. Παραδέχεται με περισσό θάρρος ότι ο συνθέτης μέσα του έχει σβήσει, βρίσκει όμως πάντα τρόπους να εκφραστεί.

Πιστεύει πως η Ελλάδα δεν μπορεί να σωθεί από πρόσωπα και πολιτικές, αλλά μόνον από τη δύναμη και την αποφασιστικότητα του ίδιου του λαού της, τον οποίον ο ίδιος προτρέπει να φωνάξει: "Οχι, δεν θέλω να πεθάνω..."!

Σε μια περίοδο που η Ελλάδα βιώνει... εθνική κατάθλιψη, εσείς επιλέξατε να παρουσιάσετε, στις 25 του μήνα, στο Ηρώδειο Αριστοφάνη. Για ποιον λόγο;

Ε, δεν θα πάψουμε να ζούμε και να παίζουμε επειδή υπάρχει κρίση. Ισα-ίσα που τώρα πρέπει να δώσουμε ό,τι καλύτερο έχουμε. Οι "Αχαρνής" είναι απ΄ τις καλύτερες δουλειές μου. Το 'γραψα για τον Κουν, το 1975, αλλά δεν τα βρήκαμε με τον μεταφραστή και έφυγα και παρουσίασα την εργασία μου στο υπόγειο του "Ρήγα", στην Πλάκα, με τον αξέχαστο Νίκο Παπάζογλου κι άλλους πρωτοεμφανιζόμενους τότε, τους αναφέρω πάντα: Σάκης Μπουλάς, Μανώλης Ρασούλης, Πάνος Κατσιμίχας, Μελίνα Τανάγρη, Νίκος Ζιώγαλας, Ηλίας Λιούγκος, Βαγγέλης Ξύδης, Κώστας Γεωργίου. Οι Αχαρνής, του 425 π.Χ., είναι κατεξοχήν έργο γραμμένο πάνω σε μια κρίση οικονομική, κοινωνική, πολιτική που έφτασε στην πιο ακραία μορφή της, τον πόλεμο. Είναι καταπληκτικό έργο.

Ποια η σχέση του Σαββόπουλου με τον Αριστοφάνη; Μέσα από τις μελέτες που έχετε κάνει πάνω στο έργο του, νιώθετε κάποιες φορές ότι είστε συγγενείς προσωπικότητες;

Οχι δα, εγώ είμαι τίποτα, τον νιώθω πολύ όμως. Μιλάει σαν ένας Καραγκιόζης που τρώει σκόρδα, τα λέει χοντρά, πέρδεται και ταυτοχρόνως είναι ένας μικρός Χριστούλης που βάζει το κεφάλι του στον τάκο. Αναφέρεται σ΄ έναν ουράνιο τόπο και μας οδηγεί σε μια ουτοπία, αφού πρώτα έχει γελοιοποιήσει όλους τους παράγοντες του κατεστημένου που οδήγησαν στην κρίση και στο μπάχαλο. Αυτός ο υψηλός λυρισμός, ο ανακατεμένος με τη χοντρή σάτιρα, δεν έχει καμία σχέση με την Επιθεώρηση. Αγαπώ την Επιθεώρηση, γελάω στο "Δελφινάριο", αλλά δεν μ΄ αρέσει που παίζουν τον Αριστοφάνη έτσι στην Επίδαυρο και αλλού. Είναι εκτός θέματος έτσι, είναι κακομοίρικο.

Το παρελθόν σας έχει δείξει πως οι κρίσεις αποτελούν για σας μια δυνατή σπρωξιά που σας ωθεί προς την έμπνευση και τη δημιουργία. Σε αυτήν την εποχή της βαθιάς κρίσης ο Διονύσης Σαββόπουλος νιώθει την έμπνευση να τον περιτριγυρίζει; Νιώθει την ανάγκη να εκφραστεί μέσα από καινούργια τραγούδια;

Καινούργια δεν έχω. Ολοι αυτό με ρωτούν. Τη δουλειά μου βέβαια την ξέρω κι αν στρωθώ, θα γράψω αλλά δεν θα βγαίνουν απ΄ την καρδιά μου. Δεν θέλω να σας κοροϊδέψω, ποτέ μου δεν σας κορόιδεψα, θα ΄πρεπε να το εκτιμάτε αυτό. Την τέχνη του τραγουδιού βέβαια τη λατρεύω και μάλιστα, τώρα που σώπασε ο συνθέτης μέσα μου, τραγουδάω καλύτερα επειδή δεν με πρήζει, δεν επεμβαίνει. Ε, και η ερμηνεία δημιουργία δεν είναι;

Ο πολιτισμός και τα προϊόντα του έχουν ελπίδες να υπάρξουν σε τόσο δυσχερείς οικονομικά περιόδους; Ή μήπως η οικονομική κρίση θα οδηγήσει μοιραία σ' ένα ποιοτικό ξεκαθάρισμα για να επιβιώσουν τελικά όσοι και όσα αξίζουν;

Ελπίζω ότι εκεί θα οδηγηθούμε, αν και δεν είμαι σίγουρος. Η πολιτιστική κατηφόρα που άρχισε απ΄ τη μεταπολίτευση μπορεί να συνεχιστεί αν δεν αντιστραφεί το παρόν κλίμα σύγχυσης και λαϊκισμού. Στο παρελθόν, μέσα από τρομακτικές κρίσεις, βγάλαμε μεγάλους ποιητές, σημαντικό θέατρο, σπουδαίους μουσικούς, ενώ, για πείτε μου, τι βγήκε απ΄ τη "Γενιά του Πολυτεχνείου" και μετά; Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έγινε αυτό. Φαίνεται ότι ήρθαν στην επιφάνεια άλλες προτεραιότητες: η κομματικοποίηση, η διαχείριση της εξουσίας και η συμμετοχή σ΄ αυτήν, η απόκτηση εξοχικού και δύο τουλάχιστον ΙΧ και έτσι σιγά σιγά στέγνωσε το μέσα μας. Τι πολιτισμός να γίνει χωρίς εσωτερική ζωή; Τέλος πάντων, η τέχνη η επιδοτούμενη και κρατικοδίαιτη, σίγουρα την έχει άσχημα αλλά η λαχτάρα του καλλιτέχνη να εκφραστεί πώς να σβήσει; Είναι πιο δυνατή κι απ' τη σεξουαλική ανάγκη. Θα συνεχίσει, λοιπόν, ο καλλιτέχνης, έστω και με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες. Δεν θα είναι η πρώτη φορά: Ο Κουν λειτουργούσε σ' ένα υπόγειο, ο Χατζιδάκις σ΄ έναν καφενέ, ο Ελύτης έγγραφε σ΄ ένα διαμέρισμα 60 τετραγωνικών μέτρων.

Είστε ένας άνθρωπος που τολμά και δημοσιοποιεί τις όποιες πολιτικές απόψεις του. Πέρυσι, δηλώνατε την πεποίθησή σας πως η νέα κυβέρνηση είναι η μόνη που μπορεί να αντιμετωπίσει τη δυσχερέστατη για τη χώρα μας κατάσταση. Σήμερα, έναν χρόνο μετά, νιώθετε δικαιωμένος ή απογοητευμένος;

Είπα ότι όταν το πλοίο βουλιάζει συντασσόμαστε γύρω από τον καπετάνιο. Αυτό είπα, για να εξηγούμεθα. Φυσικά υποστήριξα τον Γιώργο Παπανδρέου στις εκλογές του 2009, όχι μόνο επειδή τον αγαπώ αλλά και επειδή η προηγούμενη κυβέρνηση απεδείχθη κακή και ψεύτρα. Μια γρουσούζα. Αλλά και ο Γιώργος τι να κάνει; Του 'τυχε ο κόμπος στο χτένι και προσπαθεί να συμμαζέψει τα ασυμμάζευτα τριών δεκαετιών. Είναι αυτό που λένε "αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα". Ακούστε, είτε είναι πρωθυπουργός ο Γιώργος Παπανδρέου είτε ο οποιοσδήποτε άλλος, η Ελλάδα πρέπει να δανείζεται κάθε μέρα! Είναι σκέτος εφιάλτης. Θα μπορούσε ίσως η Ελλάδα -αν και αμφιβάλλω- να είχε συμφωνήσει άλλους όρους αλλά αυτό πια ανήκει στο παρελθόν, πάει, έγινε. Τι θα κάνει δηλαδή ένας άλλος πρωθυπουργός; Είναι πρακτικό πια το θέμα, δεν είναι πολιτικό και ούτε φυσικά είναι θέμα γοητείας ή απογοήτευσης.

Οι δημόσιες τοποθετήσεις σας πάνω σε πολιτικά ή κοινωνικά θέματα συχνά προκαλούν αντιδράσεις. Εχετε μετανιώσει για πράγματα τα οποία έχετε πει;

Οχι, γιατί να μετανιώσω για κάτι που πιστεύω όταν με ρωτούν; Βέβαια, ως άνθρωπος του πάλκου, θα έπρεπε, υποτίθεται, να τα λέω λίγο πιο "απαλά", λίγο πιο "καλλιτεχνικά" ώστε να μην προκαλώ αμηχανία στο ακροατήριο. Εχω χάσει δουλειές, έσοδα έτσι. Μ΄ έχουν βρίσει, συκοφαντήσει, μέχρι και γιαούρτια μου ΄χουν πετάξει, αλλά δεν είμαι πολιτικός, δεν είμαι καθόλου διπλωμάτης δυστυχώς. Ο Ντίλαν έλεγε τις προάλλες ότι καλλιτέχνης που δεν τον έχουν αποκηρύξει κατά καιρούς, δεν είναι καλλιτέχνης.

Γενικά είστε άνθρωπος που αναθεωρείτε συχνά;

Μα, μόνον οι νεκροί και τα ντουβάρια δεν αναθεωρούν. Ναι, αναθεωρώ, αλλά ποτέ στο τσάμπα. Πάντα με κόστος στο κάτω κάτω.

Και ποιες είναι οι σταθερές προσωπικές σας αξίες τις οποίες δεν διαπραγματεύεστε με τίποτα;

Φοβάμαι ότι οποιαδήποτε απάντηση εδώ θα ήταν κουτή. Αν δεν κατάφερα μέχρι τώρα να σας κάνω να τις αντιληφθείτε, θα πει ότι έχω αποτύχει εντελώς.

Αργά ή γρήγορα
Η Ελλάδα θα βρεθεί στο σημείο να πει "Οχι, δεν θέλω να πεθάνω" και τότε θα δούμε φως

Ποια είναι η αίσθησή σας για τους επόμενους μήνες; Τα πράγματα θα δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο; Φως, κάπου στο βάθος του τούνελ, βλέπετε;

Θα δυσκολέψουν πολύ. Αλλά αυτό μπορεί να είναι το φως, δεν πρέπει να μας κυριεύσει ο φόβος. Το φως και η δυσκολία είναι δίδυμα αδέρφια. Κάποτε, σε πολύ χειρότερες κρίσεις, ο κόσμος έστελνε τα παιδιά του να πολεμήσουν στην Αλβανία και αυτό, πάνω απ΄ όλα, σήμαινε ορμητικότητα και αισιοδοξία, ενώ τώρα, σε μια κρίση αρκετά πιο ήπια, όλοι είμαστε στην κατάθλιψη.

Πιστεύω ότι, αργά ή γρήγορα, η Ελλάδα θα βρεθεί στο σημείο να πει "Οχι, δεν θέλω να πεθάνω" και τότε θα δούμε φως. Στο μεταξύ, ο καθένας μας ας κάνει ένα φλας μπακ, να δει πώς έζησε όλα αυτά τα χρόνια, να ζωντανέψει επιτέλους το μέσα μας που έχει ατροφήσει. Δεν είμαστε συρφετός, είμαστε οι Ελληνες. Να νιώσουμε επιτέλους αλληλέγγυοι.

Τη στάση του κόσμου απέναντι σε όλο αυτό που συμβαίνει πώς την κρίνετε; Νιώθετε ότι υπάρχουν κοινωνικές δυνάμεις ικανές να προβάλουν ουσιαστική αντίσταση; Και ποια θα μπορούσαν να είναι, κατά τη γνώμη σας, τα αποτελέσματα μιας μαζικής κοινωνικής έκρηξης;

O κόσμος νιώθει φόβο και αγωνία. Ποιες κοινωνικές δυνάμεις; Οι θεσμοθετημένοι φορείς της κοινωνικής διαμαρτυρίας, δηλαδή συνδικαλιστές, κόμματα, σύλλογοι, οι "νεολαίες" κ.λπ. έχουν πλήρως απαξιωθεί διότι έχουν συνεργήσει ώστε να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε. Να γιατί έχουμε τους "αγανακτισμένους".

Ακούστε: μια μαζική κοινωνική έκρηξη μπορεί να καταστρέψει ένα σύστημα αλλά δεν μπορεί να φτιάξει ένα καινούργιο. Δημιουργείται τότε ένα χάος, που ο μέσος πολίτης απεύχεται, ώσπου εγκαθίσταται μια καινούργια γραφειοκρατία, μια καινούργια αστυνομία και μια άλλη καταπίεση. Πριν πάμε σε τέτοιες καταστάσεις, αναπόφευκτες δυστυχώς κάποιες φορές, καλό είναι το σύστημα που ξέρουμε να προσπαθήσει να αυτοκαθαρθεί και να λογικευτεί.

Η μεγάλη προσφορά
Το μουσικό ταξίδι από το '66 έως σήμερα

Οι σημαντικότερες μουσικές στιγμές της μακρόχρονης πορείας του Διονύση Σαββόπουλου στο ελληνικό τραγούδι συμπεριλαμβάνονται στην πολύτιμη μουσική προσφορά του "ΕΘΝΟΥΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ" που ξεκινά σήμερα.

Από σήμερα λοιπόν και κάθε Κυριακή οι αναγνώστες μας θα έχουν την ευκαιρία να αποκτούν και ένα διαφορετικό άλμπουμ του τραγουδοποιού, στην αυθεντική του έκδοση, με τραγούδια σε σπάνιες εκτελέσεις.

Η προσφορά συμπεριλαμβάνει συνολικά 12 άλμπουμ μέσα από τα οποία σκιαγραφείται, με γλαφυρά χρώματα, η καλλιτεχνική διαδρομή του Διονύση Σαββόπουλου και η εξέλιξή του από το 1966 μέχρι σήμερα:

• "Φορτηγό": Ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1966 και περιλαμβάνει αγαπημένα τραγούδια, όπως τα "Συννεφούλα", "Μη μιλάς άλλο γι΄αγάπη", "Ηλιε ήλιε αρχηγέ" κ.ά. (Κυκλοφορεί σήμερα)
• "Το περιβόλι του τρελλού": Κυκλοφόρησε το 1969 και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα τραγούδια "Θαλασσογραφία", "Ντιρλαντά", "Το περιβόλι" κ.ά. (18/9/2011)
• "Μπάλλος": Η πρώτη έκδοση κυκλοφόρησε το 1971 με το ομώνυμο του τίτλου τραγούδι να πρωταγωνιστεί. (25/9/2011)
• "Βρώμικο Ψωμί" (1972): Περιέχει τα τραγούδια "Ζεϊμπέκικο", "Αγγελος Εξάγγελος", "Η Δημοσθένους Λέξις" κ.ά. (2/10/2011)
• "Δέκα χρόνια κομμάτια": (1975) Περιλαμβάνει 17 κομμάτια ανάμεσα στα οποία το θρυλικό "Σαν τον Καραγκιόζη", αλλά και τα "Μια θάλασσα μικρή" και "Ζεϊμπέκικο" με τη μοναδική ερμηνεία της Σωτηρίας Μπέλλου (9/10/2011).
• "Happy Day": Κυκλοφόρησε το 1976. Πρόκειται για το σάουντρακ της ομώνυμης ταινίας του Παντελή Βούλγαρη. (16/10/2011)
• "Αχαρνής" (1977): Πρόκειται για τη μουσική προσέγγιση του Σαββόπουλου στην κωμωδία του Αριστοφάνη ύστερα από παραγγελία του Θεάτρου Τέχνης.
• Δεν ανέβηκε στο θέατρο καθώς η μετάφραση, που αυθόρμητα έκανε ο Σαββόπουλος, δεν ταίριαξε με αυτήν του μεταφραστή της παράστασης. (23/10/2011)
• "Η Ρεζέρβα" (1979): Συμμετέχουν ερμηνευτικά οι Αφροδίτη Μάνου, Αλκηστις Πρωτοψάλτη, Ελένη Βιτάλη. (30/10/2011)
• "Τραπεζάκια Εξω" (1983): "Ας κρατήσουν οι χοροί" και "Τσάμικο" ανάμεσα στα τραγούδια του άλμπουμ. (6/11/2011)
• "20 Χρόνια Δρόμος" (1983): Περιέχει ζωντανές ηχογραφήσεις από τις συναυλίες στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας και από το Παλαί ντε Σπορ Θεσσαλονίκης που δόθηκαν το 1982. (13/11/2011)
• "Ο Πυρήνας" (2007): Η παράσταση-γιορτή στον "Πυρήνα" για τα 40 χρόνια του Σαββόπουλου στη δισκογραφία με τους Σταύρο Λάντσια και Γιώτη Κιουρτσόγλου. (20//11/2011)
• "Τα 45άρια" (2005): Ενα συλλεκτικό βινύλιο του Διονύση Σαββόπουλου με 8 τραγούδια που πρωτοκυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών. (27/11/2011).

Αναστασία Κουκά

ΕΘΝΟΣ