Η μεγάλη αδικία της αργής δικαιοσύνης - Του Πάσχου Μανδραβέλη

Είναι πάνδημη η απαίτηση να τιμωρηθούν κάποιοι για τη σωρεία σκανδάλων που συνέβαλαν τα μάλα ώστε να οδηγηθεί η χώρα στην πρωτοφανή κρίση που ζούμε. Εμπόδιο στην απονομή δικαιοσύνης αποτελεί το άρθρο 86 του Συντάγματος. Σύμφωνα μ’ αυτό, τα αδικήματα των υπουργών παραγράφονται μέχρι να πεις «δεύτερη τακτική σύνοδος της βουλευτικής περιόδου», δηλαδή σε πέντε (το πολύ) χρόνια, αν δεν κλείσει νύχτα η Βουλή, όπως έγινε το 2008.

Μετά την καθυστερημένη κατακραυγή (να σημειώσουμε ότι το 2001 η Βουλή τροποποίησε το άρθρο 86 με την ησυχία της, χωρίς δηλαδή να υπάρξουν αντιδράσεις) όλα τα κόμματα δεσμεύτηκαν ότι θα αλλάξουν τη σκανδαλώδη αυτή διάταξη στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση.

Το ερώτημα όμως είναι άλλο. Ακόμη και αν τα αδικήματα δεν παραγράφονται ποτέ, θα προλαβαίνει η Δικαιοσύνη να δικάζει τους υπόπτους εν ζωή; Διότι, με τον ρυθμό που σωρεύονται οι υποθέσεις στα δικαστήρια και με τους ρυθμούς που λειτουργεί η Δικαιοσύνη, η αλλαγή του άρθρου 86 θα είναι δώρον άδωρον. Η ατιμωρησία των πολιτικών θα εξασφαλιστεί με τον ίδιο τρόπο που εξασφαλίζουν την ατιμωρησία διάφοροι μεγαλοσχήμονες ή όποιοι έχουν καλό δικηγόρο. Διά αναβολών, που καταλήγουν στην παραγραφή. Αν σκεφθούμε ότι ακόμη και οι θεωρούμενοι «εχθροί του κράτους» –δηλαδή οι ύποπτοι για τρομοκρατικές πράξεις– αποφυλακίζονται μετά την παρέλευση 18μήνου δίχως να δικαστούν, μπορούμε να φανταστούμε τι γίνεται με τους «φίλους του κράτους».

Ακόμη κι αν ξεχάσουμε την «ατυχή» απόφαση της απελευθέρωσης του πρώην και νυν φυγόδικου κ. Μάκη Ψωμιάδη, υπάρχει η προηγούμενη δικαστική απόφαση για τον κ. Παύλο Ψωμιάδη. Ανθρωπος που κατηγορείτο για κατάχρηση εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ κυκλοφορούσε μέχρι το 2010 ελεύθερος με εγγύηση 100.000 ευρώ. Δικαστές έβγαλαν και τις δύο αποφάσεις. Και μπορεί η ατιμωρησία των πολιτικών να είναι η κορυφή, από κάτω όμως υπάρχει ολόκληρο παγόβουνο δικαστικών αποφάσεων ή μη αποφάσεων που εμπεδώνουν την αίσθηση της ατιμωρησίας στη χώρα. Για κάθε ύποπτο για σκάνδαλα πολιτικό, οι πολίτες έχουν δεκάδες παραδείγματα ατιμωρησίας στον περίγυρό τους, κάτι που ρίχνει το κύρος της Δικαιοσύνης στα Τάρταρα.

Αποφάσεις στο κενό

Δεν αναφερόμαστε μόνο στην απουσία των δικαστικών λειτουργών εκεί όπου «νόμος γίνεται το δίκιο του αγώνα». Αναφερόμαστε και στο γεγονός ότι οι προκαταρκτικές εξετάσεις που διατάσσει η προϊσταμένη της Εισαγγελίας πρωτοδικών κ. Ελένη Ράικου αναφορικά με τους λόγους μη αποκομιδής των απορριμμάτων πέφτουν στο κενό. Οι αστυνομικοί που πήγαν στον ΧΥΤΑ Φυλής άκουσαν από τους εκεί συνδικαλιστές ότι δεν υπάρχει κατάληψη (άσχετα αν η ΠΟΕ-ΟΤΑ δημοσιεύει «βάρδιες» κατάληψης ανά δήμο), αλλά απλώς τα απορριμματοφόρα δεν πάνε σκουπίδια και όταν πήγαν στα μηχανοστάσια των απορριμματοφόρων, οι εργαζόμενοι δήλωσαν ότι αυτοί δεν απεργούν, αλλά δεν μπορούν να πάνε τα σκουπίδια πουθενά, επειδή ο μοναδικός χώρος απόθεσης του λεκανοπεδίου (δηλαδή ο ΧΥΤΑ Φυλής) είναι υπό κατάληψη. Οταν οι συνδικαλιστές μπορούν τόσο εξόφθαλμα να κοροϊδεύουν τη Δικαιοσύνη και τις διωκτικές αρχές, τότε στους είκοσι τόνους σκουπιδιών που μαζεύτηκαν στους δρόμους, πρέπει να προστεθεί και όποιο κύρος είχε απομείνει στη Δικαιοσύνη. Ετσι κι αλλιώς, η ΠΟΕ-ΟΤΑ έχει μακρά εμπειρία μεταφοράς των δικαστικών αποφάσεων με τα απορριμματοφόρα της. Οταν τον Οκτώβριο του 2010, η Δικαιοσύνη έκρινε την απεργία της παράνομη και καταχρηστική, η συνδικαλιστική οργάνωση επέμενε στις κινητοποιήσεις καταγγέλλοντας ταυτόχρονα την «ποινικοποίηση των αγώνων των εργαζομένων». Ατιμωρητί...

Πολλοί λένε ότι για την κατάσταση της Δικαιοσύνης φταίει το κακό μας ριζικό. Οι Ελληνες, ισχυρίζονται, είναι από τη φύση τους δικομανείς, με αποτέλεσμα να σωρεύονται εκατοντάδες χιλιάδες υποθέσεις προς εκδίκαση οι οποίες, παρά τις αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων, καθυστερούν πάνω από δεκαετία. Τον Αύγουστο του 2010, ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Σταύρος Τσακυράκης έγραφε «οι εκκρεμείς υποθέσεις στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών ξεπερνούν τις 149.000, στο Διοικητικό Εφετείο Αθηνών τις 11.000 και στο Συμβούλιο της Επικρατείας τις 31.000. Καθένα από τα παραπάνω δικαστήρια διεκπεραιώνει κατ’ έτος λιγότερες υποθέσεις από αυτές που εισάγονται, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να αυξάνονται οι εκκρεμείς υποθέσεις και ο απαιτούμενος χρόνος εκδίκασης. Σήμερα μία διοικητική διαφορά χρειάζεται πάνω από 17 χρόνια για να εκδικασθεί από όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας. Του χρόνου θα χρειάζεται 20, σε πέντε χρόνια 30». Ηδη πέρασε ένας χρόνος και κάτι μήνες από τότε.

Ετσι, ενώ η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων κάνει έκτακτη γενική συνέλευση για το αν θα αποδεχθεί τη μείωση των θερινών διακοπών από τις 75 στις 60 ημέρες, η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ποσοστά καταδικαστικών αποφάσεων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (57 καταδίκες μέχρι το 2008) λόγω υπερβολικής καθυστέρησης έκδοσης απόφασης.

Ο τίτλος του προαναφερθέντος άρθρου ήταν «Μνημόνιο και στη Δικαιοσύνη», αλλά οι αγέρωχοι παράγοντες της Δικαιοσύνης δεν δέχονται ούτε να τους ρωτήσει κάποιος «τι γίνεται στα δικαστήρια και οι φοροφυγάδες ζουν και βασιλεύουν και τον κόσμο κοροϊδεύουν;» Ολες αυτές οι μεγάλες υποθέσεις φοροδιαφυγής που είδαν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας, έχουν φύγει από την εκτελεστική εξουσία. Είναι κάπου χαμένες στα γρανάζια της Δικαιοσύνης. Ακόμη και στις περιπτώσεις που οι εφοριακοί κάνουν τη δουλειά τους, οι φοροφυγάδες μπορούν να βασίζονται στην ολιγωρία της Δικαιοσύνης. Τα μαγαζιά που δεν εκδίδουν αποδείξεις σφραγίζονται αλλά με εκδίκαση ασφαλιστικών μέτρων ανοίγουν αμέσως, υποθέσεις πλαστών τιμολογίων χάνονται σε χιλιάδες άλλες δικογραφίες, οι υποθέσεις απλής φοροδιαφυγής απλώς παραγράφονται μετά την πενταετία, και όλος ο κόσμος αναρωτιέται «γιατί δεν καταπολεμάται η φοροδιαφυγή;». Κάθε δε προσπάθεια επιτάχυνσης των φορολογικών δικών προσκρούει σε νομικίστικα τερτίπια των δικηγορικών συλλόγων.

Τρόικα και ΔΣΑ

Η επίσκεψη λοιπόν της τρόικας στα δικαστήρια συνάντησε την εθνικά υπερήφανη αντίδραση του ΔΣΑ ως «άνευ προηγουμένου ωμή παρέμβαση στο τρόπο λειτουργίας της Δικαιοσύνης, η ανεξαρτησία της οποίας αναγνωρίζεται και κατοχυρώνεται συνταγματικά». Να σημειώσουμε ότι ο ΔΣΑ είναι ένας από τους συλλόγους που φορτώνουν με υποθέσεις τα δικαστήρια, μηνύοντας από τον Τόνι Μπλερ για τον... πόλεμο στο Ιράκ μέχρι προσφάτως την ΕΛΣΤΑΤ για το έλλειμμα. Η μήνυση κατά της Eurostat, προφανώς, έπεται.

Υποτίθεται η Δικαιοσύνη είναι τυφλή. Στην Ελλάδα είναι χωλή. Βραδυπορεί και τελικώς δεν τιμωρεί. Οχι μόνο τους ισχυρούς, αλλά γενικώς τους καταφερτζήδες. Κι αυτό είναι κάτι που την κάνει στα μάτια των πολιτών συνολικά ανάπηρη. Η διάχυτη ανομία είναι προϊόν της ατιμωρησίας και η ατιμωρησία (αν εξαιρέσουμε των υπουργών) δεν οφείλεται στο πολιτικό σύστημα, αλλά στο δικαστικό.

Ο νέος αγώνας των «λειτουργών»

Η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων κάλεσε τα μέλη της για έκτακτη γενική συνέλευση με πρώτο θέμα την «κάλυψη των κενών οργανικών θέσεων των δικαστικών λειτουργών... και αύξησή τους στο αναγκαίο μέτρο». Ομως, ο αριθμός των δικαστικών στην Ελλάδα είναι αναλογικά μεγαλύτερος από τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Το πρόβλημα προφανώς είναι ότι αυτοί οι δικαστές, αφενός, δεν έχουν τα τεχνολογικά μέσα για να επιταχύνουν τις διαδικασίες (είναι χαρακτηριστικό ότι οι γραμματείς των δικαστηρίων ακόμη χρησιμοποιούν τεχνολογία του 19ου αιώνα για τα πρακτικά, δηλαδή χαρτί και στυλό) και αφετέρου έχουν να εκδικάσουν πάρα πολλές υποθέσεις.

Το τελευταίο δεν οφείλεται μόνο στο «κακό μας ριζικό», δηλαδή στη δικομανία των Ελλήνων, μερίδιο ευθύνης υπάρχει και στον αριθμό των δικηγόρων στην Ελλάδα που προσπαθούν με συνδικαλιστικά ή άλλα μέσα να αυξήσουν τη δικαστική ύλη, δηλαδή τη δουλειά τους.

Είναι χαρακτηριστική, για παράδειγμα, η αντίδραση των δικηγορικών συλλόγων στο προωθούμενο νομοσχέδιο αποσυμφόρησης της Δικαιοσύνης με τη μεταφορά κάποιων υποθέσεων, όπως είναι τα συναινετικά διαζύγια, στους συμβολαιογράφους. Ακόμη κι αυτό, που είναι πολύ φυσικό να γίνεται χωρίς την αναγκαστική παρουσία δικηγόρων (όπως είναι το διαζύγιο δύο ανθρώπων που δεν έχουν να χωρίσουν τίποτε), συνάντησε τη λυσσαλέα αντίδραση των δικηγορικών συλλόγων.

Είναι χαρακτηριστικό, δε, ότι η ανακοίνωση του ΔΣΑ, που υπογράφει ο πρόεδρός του κ. Ιωάννης Αδαμόπουλος, δεν τηρεί καν τα προηγούμενα προσχήματα της δήθεν κοινωνικής ή συνταγματικής ευαισθησίας που έντυναν τις προηγούμενες συντεχνιακές απαιτήσεις του κλάδου. Αυτή τη φορά, ο κ. Αδαμόπουλος μίλησε για «επιθέσεις κατά των δικηγόρων από το υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με το πρόσχημα της δήθεν αποφόρτισης των δικαστηρίων αλλά και τη γενικότερη επίθεση κατά του δικηγορικού σώματος μετά την επιβολή εκτάκτων εισφορών, περαιώσεων, φημολογούμενης καθιέρωσης αντικειμενικών κριτηρίων και άλλων μέτρων». Ολα, μαζί: ΦΠΑ, που έστω και μετά 25ετία από την καθιέρωσή του επιβάλλεται να τον εισπράττουν και οι δικηγόροι, και η υποχρεωτική παράσταση δικηγόρων σε υποθέσεις που οι πολίτες μπορεί να μη θέλουν δικηγόρο. Είναι δε τόσο μεγάλη η ψευδολογία, που στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται ότι «οι τακτικές αυτές, περιθωριοποιώντας το δικαίωμα κάθε πολίτη να κάνει το πιο απλό: με δικηγόρο της επιλογής του να προσφεύγει στη Δικαιοσύνη για να βρει το δίκιο του, αποκρούονται από τη συντονιστική επιτροπή των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος σθεναρά και απόλυτα». Ασχετα αν οποιοσδήποτε πολίτης, ακόμη και σε ένα διαζύγιο, αν και όποτε θέλει μπορεί να έχει δικηγόρο. Αυτό που επιδιώκουν οι δικηγορικοί σύλλογοι είναι η υποχρεωτική παράσταση των δικηγόρων για δικό τους όφελος, άσχετα αν αυτό επιβαρύνει τη Δικαιοσύνη και διογκώνει την ανομία στη χώρα.

Διαβάστε

- Ι. Μανωλεδάκης, Στ, Ματθίας, Ε. Κρουσταλάκης, «Η ελληνική δικαιοσύνη στο κατώφλι του νέου αιώνα», Εταιρεία Νομικών Βορείου Ελλάδος, επιμέλεια: Ι. Δούμπης, εκδ. Σάκκουλας.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ