Όταν η ιστορία επαναλαμβάνεται! - Του Ντίνου Αυγουστή

Τα όσα συμβαίνουν σήμερα στην πατρίδα δεν είναι δυστυχώς πρωτόγνωρα. Αντέχοντας στο παρελθόν θα βρούμε παρόμοιες περιπτώσεις όπου η χώρα διήλθε μέσα από οικονομικούς και άλλους σκοπέλους. Πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτές του 1843, αλλά και του 1893 όταν ο Χαρίλαος Τρικούπης εξεφώνησε το περίφημο «Κύριοι δυστυχώς επτωχεύσαμεν»!

Ας πάμε λοιπόν 168 χρόνια πίσω, στο 1843, όταν η Ελλάδα έπρεπε να καταβάλει στις τράπεζες της Ευρώπης τα τοκοχρεολύσια παλαιότερων δανείων που είχε συνάψει η χώρα. Χρήματα που ούτε και τότε δυστυχώς δεν διατέθηκαν για την Ανόρθωση της Ελληνικής οικονομίας, αφού και τότε η άρχουσα τάξη (βλέπε Βαυαροί σύμβουλοι του παλατιού), είχε άλλες ιδιοτελείς προτεραιότητες, με αποτέλεσμα η χώρα να μην μπορεί να καλύψει ούτε τους τόκους των δανείων της….

Την άνοιξη του 1843, η κυβέρνηση εφαρμόζει αυστηρά μέτρα λιτότητας, χωρίς ωστόσο να γίνει κατορθωτό να εξευρεθούν τα απαραίτητα χρήματα για τις δανεικές υποχρεώσεις της πατρίδας μας, αφού τα τότε τρωκτικά της Ευρώπης να αρνήθηκαν κατηγορηματικά να εγκρίνουν νέο δάνειο, με τους εκπροσώπους των τριών μεγάλων δυνάμεων (Αγγλία-Γαλλία-Ρωσία) να κάνουν μια διάσκεψη στο Λονδίνο για το ελληνικό χρέος και καταλήγουν σε καταδικαστικό πρωτόκολλο. Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στην υπογραφή μνημονίου, σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα έπρεπε να εφαρμόσει μέτρα λιτότητας, ώστε να εξοικονομήσει και να αποδώσει στους δανειστές της μέσα στους επόμενους μήνες το αστρονομικό για την εποχή ποσό των 3,6 εκατομμυρίων δραχμών. Το μνημόνιο προέβλεπε ακόμα όπως όλες οι συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου γίνονται στην παρουσία των πρεσβευτών της τότε «τρόικας», στους οποίους και θα δινόταν λεπτομερής ενημέρωση για την πορεία εφαρμογής των μέτρων λιτότητας.

Για την ιστορία ας δούμε περιληπτικώς τα βασικά μέτρα που επέβαλε η κυβέρνηση σε εφαρμογή του τότε μνημονίου: Απολύθηκε το ένα τρίτο των Δημοσίων υπαλλήλων και μειώθηκαν 20% οι μισθοί όσων παρέμειναν, μειώθηκαν κατά 50% οι στρατιωτικές δαπάνες, μειώθηκε δραστικά αριθμός των ενστόλων που αντί για μισθό έπαιρναν χωράφια, επιβλήθηκε προκαταβολή στην είσπραξη του φόρου εισοδήματος, αυξήθηκαν οι δασμοί και οι φόροι χαρτοσήμου, απολύθηκαν όλοι οι μηχανικοί του Δημοσίου, σταμάτησαν όλα τα δημόσια έργα, καταργήθηκαν εντελώς οι υγειονομικές υπηρεσίες του κράτους, απολύθηκαν όλοι οι υπάλληλοι του Εθνικού τυπογραφείου,, όλοι οι δασονόμοι, οι δασικοί υπάλληλοι και οι μισοί καθηγητές, καταργήθηκαν όλες οι διπλωματικές αποστολές το εξωτερικό, νομιμοποιήθηκαν όλα τα αυθαίρετα κτίσματα και οι καταπατημένες εκτάσεις με τη πληρωμή προστίμων, περατώθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες όλες οι εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις με την καταβολή εφάπαξ χρηματικού ποσού.

Το αποτέλεσμα των εξαιρετικά σκληρών αυτών μέτρων ήταν οι δανειστές να πάρουν, όντως, ένα μέρος των χρημάτων τους αλλά η χώρα να οδηγηθεί σε μία βαθιά και πολυετή ύφεση η οποία οδήγησε στην εξαθλίωση μεγάλου τμήματος του πληθυσμού. Το συγκεκριμένο μνημόνιο του 1843, θεωρείται από πολλούς ιστορικούς μία από τις σοβαρότερες αφορμές για το ξέσπασμα της επανάστασης της 3ης Σεπτέμβρη 1843, που έφερε Σύνταγμα στη χώρα. Στην εξουσία ανήλθε η προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση του Ανδρέα Μεταξά που έθεσε ως κύριο στόχο της την διενέργεια εκλογών ώστε να συγκληθεί εθνοσυνέλευση και να ψηφιστεί Σύνταγμα που να περιορίζει τις εξουσίες του βασιλέα Όθωνα. Οι επαναστάτες αντικατέστησαν την Κυβέρνηση του Όθωνα την 3η Σεπτεμβρίου 1843, αναγκάζοντας τον Βασιλιά να αποδεχτεί τα αιτήματά τους.

Ντίνος Αυγουστή

Εκπαιδευτικός στο Τ.Ε.Ι. της Λάρισας

Από το Μονάγρι Λεμεσού.

a.avgoustis@hotmail.com