Ο «Έφεδρος ανθυπολοχαγός»... της «Αλβανίας» - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*

Στις 9 Οκτωβρίου του 1973 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Αλβανία», αφιερωμένος στην Εποποιία του 1940. Τη μουσική έγραψε ο Γιώργος Κατσαρός, τους στίχους ο Πυθαγόρας, όλα δε τα υπέροχα τραγούδια αυτού του δίσκου ερμήνευσε μοναδικά η Μαρινέλλα. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο δίσκος αυτός αποτέλεσε ουσιαστικά την πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά της Μαρινέλλας, με συγκεκριμένους δημιουργούς (Κατσαρός – Πυθαγόρας) και με συγκεκριμένη θεματική (Έπος του ’40). Τα 12 τραγούδια της «Αλβανίας» είναι τα εξής: Δυο παιδιά απ’ το Βραχώρι, Οι Ηπειρώτισσες, Ο έφεδρος, Μάνα θα τους περιμένει, Γράμμα από το μέτωπο, Πήραμε τ’ Αργυρόκαστρο, Ο Ναπολιτάνος, Ένας Θεσσαλός φαντάρος, Νύχτα ευλογημένη, Η κατάρρευση, Η οπισθοχώρηση και Μάνα μου κρύψε το σπαθί, το οποίο, επειδή θεωρήθηκε ως αντιστασιακό, είχε απαγορευθεί από τη Χούντα. Τα τραγούδια αυτά παρουσιάστηκαν στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, με τεράστια επιτυχία, μεταδόθηκαν δε απευθείας από την ΕΙΡΤ, την παραμονή της 28^ης Οκτωβρίου του 1973…

Στον αριστουργηματικό αυτό δίσκο, δεν μπορεί παρά να σταθεί κανείς – θα έλεγα με κατάνυξη – στο περίφημο «Γράμμα από το μέτωπο», το οποίο απέδωσε η Μαρινέλλα με μιαν αξιοθαύμαστη υποκριτική δύναμη…

Γράμμα από το μέτωπο, 30 Οκτωβρίου 1940,

Αγαπημένη μου, μέσ’ στο Καλπάκι σ’ ένα ρέμα κουρνιάσαν οι στρατιώτες,

βουτώ τη λόγχη μου στο αίμα, δέξου τις λέξεις μου τις πρώτες,

είναι οι λέξεις μετρημένες σαν τις στιγμές μου εδώ πάνω

κι είναι οι σκέψεις μου δοσμένες ως τη στιγμή που θα πεθάνω.

Αχ, τί να σου γράψω, αγαπημένη; Εδώ συμβαίνουνε πολλά,

γύρω μου δέκα σκοτωμένοι, αλλά είμαι καλά… Είμαι καλά…

Ό,τι να γράψω δεν μου φτάνει, τα λίγα εδώ είναι πολλά,

κι αν μάθεις πως έχω πεθάνει, είμαι καλά… Είμαι καλά…

Μα να… Επίθεση αρχίζει πάλι, νομίζω πως σου τα ’πα όλα…

Τώρα είναι η στιγμή πολύ μεγάλη, τώρα μιλούν τα πολυβόλα…

Τί να σου γράψω, αγαπημένη, εδώ συμβαίνουνε πολλά…

Γύρω μου δέκα σκοτωμένοι, αλλά είμαι καλά… Είμαι καλά…

Ό,τι να γράψω δεν μου φτάνει, τα λίγα εδώ είναι πολλά,

κι αν μάθεις πως έχω πεθάνει, είμαι καλά… Είμαι καλά...

Η «Αλβανία» αποτελεί ένα από τα αθάνατα έργα στον χώρο της ελληνικής δισκογραφίας. Τόσο ο Γιώργος Κατσαρός όσο και ο Πυθαγόρας και η Μαρινέλλα έδωσαν πραγματικά τον καλύτερο εαυτό τους για τη δημιουργία μιας Ποιοτικής Σύνθεσης, που έχει αγαπηθεί και συγκινήσει, «μιλώντας» κατευθείαν στην κάθε ελληνική ψυχή. Ως δείγμα της εξαιρετικής ποιότητας αυτού του Έργου μπορεί να θεωρηθεί αναμφισβήτητα το θαυμάσιο τραγούδι «Ο έφεδρος»...

Τι γύρευες στ’ αλβανικό βουνό,

μονάκριβε νησιώτη;

Και λαβωμένο κλαίει το δειλινό

την ακριβή σου νιότη…

Πάει ο ήλιος, πάει κι η Αμοργός,

στα μάτια του νυχτώνει.

Κι ο έφεδρος ανθυπολογαχός

κοιμάται μες στο χιόνι.

Τα χρόνια σου καπνός τα παιδικά,

ανάσα η εφηβεία.

Στον τοίχο – ματωμένα ιδανικά –

μετάλλια και βραβεία.

Πάει ο ήλιος, πάει κι η Αμοργός,

στα μάτια του νυχτώνει.

Κι ο έφεδρος ανθυπολοχαγός

κοιμάται μες στο χιόνι.

Πιστεύω απόλυτα πως το τραγούδι αυτό, όσες φορές κι αν ακουστεί, προκαλεί και θα προκαλεί – για πάντα – τα ίδια ρίγη συγκίνησης, αφού στο πρόσωπο αυτού του έφεδρου ανθυπολοχαγού, του μονάκριβου νησιώτη, που κοιμάται μες στο χιόνι, είναι ζωγραφισμένα όλα εκείνα τα πρόσωπα που έχασαν την ακριβή τους νιότη, στον κάθε Αγώνα για την Ελευθερία της Πατρίδας μας…

* Η κυρία Γιόλα Αργυροπούλου – Παπαδοπούλου είναι επ. καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και ποιήτρια.