Μάνου Χατζιδάκι «Οδός Ονείρων» - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*

Και μόνον ο τίτλος (Οδός Ονείρων) αποτελεί πρόκληση για ένα ταξίδι στο όνειρο· σ’ ένα όνειρο που η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι διαθέτει την μαγική εκείνη δύναμη να μας οδηγήσει… Ο δίσκος αυτός του Μεγάλου μας συνθέτη (Έργο 20 [1962]) περιλαμβάνει την μουσική και τα τραγούδια για το ομώνυμο μουσικό έργο, που ανέβηκε στο θέατρο «Μετροπόλιταν» στις 14 Ιουνίου του 1962,  με κείμενα του Μάνου Χατζιδάκι και του Αλέξη Σολομού, και με στίχους του Νίκου Γκάτσου, του Ιάκωβου Καμπανέλλη, του Μίνωα Αργυράκη, του Αλέξη Σολομού και του Μάνου Χατζιδάκι.

Γεια σας.

Ήρθα για να σας δείξω ο ίδιος την Οδό Ονείρων. Δεν ξεχωρίζει. Είναι ένας δρόμος σαν όλους τους άλλους δρόμους της Αθήνας. Είναι, ας πούμε, ο δρόμος που κατοικούμε. Μικρός, ασήμαντος, λυπημένος, τυραννικός, μα κι απέραντα ευγενικός. Έχει πολύ χώμα, πολλά παιδιά, πολλές μητέρες, πολλές ελπίδες και πολλή σιωπή. Κι όλα σκεπασμένα από ένα τρυφερό, μα κι αβάσταχτο ουρανό.

Εδώ, σ’ αυτό το δρόμο, γεννιούνται και πεθαίνουν τα όνειρα τόσων παιδιών, ίσαμε τη στιγμή που η αναπνοή τους θα ενωθεί με τ’ ανοιξιάτικο αεράκι του επιταφίου και θα χαθεί.

Όμως τη νύχτα δεν τους πιάνει ο ύπνος, κι όταν δεν ονειρεύονται, τραγουδούν… γράφει ο Χατζιδάκις στον Πρόλογο του έργου του.

Στο έργο ακούγονται οι ακόλουθες συνθέσεις:

- Όνειρο παιδιών της γειτονιάς: α) Οδός ονείρων (Γιώργος Μαρίνος και χορωδία. Στίχοι του Μάνου Χατζιδάκι), β) Νυχτερινός χορός και γ) Οδός ονείρων (Γιώργος Μαρίνος και χορωδία. Στίχοι του Μάνου Χατζιδάκι).

- Η μαύρη Φορντ (Μάρω Κοντού και χορωδία. Στίχοι του Μάνου Χατζιδάκι).

- Αερικό (Χορός).

- Όνειρο για τεντιμπόηδες (τουίστ).

- Οι αδελφές Τατά (Μάρω Κοντού, Ζωή Φυτούση, Σούλα Μπάσια, Νίκη Λεμπέση, Γιώργος Ζωγράφος. Στίχοι του Αλέξη Σολομού).

- Μανούλα μου (Λάκης Παππάς και χορωδία. Στίχοι του Ιάκωβου Καμπανέλλη).

- Χάτζι – Χάτζι (Χορός σε 5 / 8).

- Άστρο της ανατολής (Χασάπικο).

- Κυρ Μιχάλης (Λάκης Παππάς και χορωδία. Στίχοι του Ιάκωβου Καμπανέλλη).

- Ο ηθοποιός (Δημήτρης Χορν. Στίχοι του Μάνου Χατζιδάκι).

- Έφυγε το τρένο (Ζωή Φυτούση και χορωδία. Στίχοι του Νίκου Γκάτσου): α) Χορευτικός αυτοσχεδιασμός (Γιώργος Ζαμπέτας, μπουζούκι), β) Έφυγε το τρένο (Ζωή Φυτούση και χορωδία. Στίχοι του Νίκου Γκάτσου).

- Το πάρτι (Δημήτρης Χορν. Κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι).

- Το πουλί (Μάρω Κοντού. Στίχοι του Μίνωα Αργυράκη).

Την ορχήστρα του θεάτρου «Μετροπόλιταν διηύθυνε ο Μάνος Χατζιδάκις.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η παρουσία του Γιώργου Μαρίνου είναι ιδιαίτερα αξιόλογη στο περίφημο αυτό έργο του Χατζιδάκι, και πως η ερμηνεία του στο Όνειρο των παιδιών της γειτονιάς θεωρείται πραγματικά μοναδική…

Το ίδιο και ο Λάκης Παππάς, η φωνή του οποίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη – εκτός των άλλων –  και με το πασίγνωστο και τόσο αγαπημένο τραγούδι Μανούλα μου. Μια απέραντη θάλασσα τρυφερότητας, που γεννιέται από την ονειρική σύζευξη της μουσικής του Μάνου Χατζιδάκι, των στίχων του Ιάκωβου Καμπανέλλη και της ερμηνείας του Λάκη Παππά.

Αναμφισβήτητα, η αξιοθαύμαστη υποκριτική δύναμη της Μάρως  Κοντού είχε έντονα διαφανεί και με την αλησμόνητη ερμηνεία της στο τόσο ιδιαίτερο τραγούδι Η μαύρη Φορντ.

Και βέβαια, ένα από τα πιο γνωστά και πιο αγαπημένα τραγούδια της Οδού Ονείρων είναι το Έφυγε το τρένο, που ερμήνευσε εξαιρετικά η ξεχωριστή Ζωή Φυτούση, μ’ αυτή την τόσο ζεστή, την τόσο βαθιά εκφραστική φωνή της. Ένα άκουσμα κατακλυσμένο από έρωτα, νοσταλγία κι ευαισθησία…

Πιστεύω απόλυτα πως το απροσμέτρητο κάλλος του μνημειώδους αυτού έργου κορυφώνεται με το αθάνατο τραγούδι Ο ηθοποιός… Η υποβλητική μουσική και οι βαθυστόχαστοι στίχοι του Μάνου Χατζιδάκι καθώς επίσης η συναρπαστική ερμηνεία του Δημήτρη Χορν «χτίζουν» ένα δημιούργημα, που σίγουρα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «σταθμός» στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό στερέωμα...

Εδώ τελειώνει η μουσική για την Οδό Ονείρων.

Εδώ τελειώνουν τα όνειρα που μου δανείσατε εσείς οι ίδιοι μια βραδιά, δίχως να το γνωρίζετε.

Τώρα είναι αργά και όλοι οι φίλοι μου έχουν αποκοιμηθεί.

Εγώ αθεράπευτα πιστός σ’ αυτόν το δρόμο, θα ξαγρυπνήσω ως το πρωί για να μαζέψω τα καινούργια όνειρα που θα γεννήσετε, να τα φυλάξω και να σας τα ξαναδώσω μιαν άλλη φορά, πάλι σε μουσική.

Καληνύχτα.

Αυτά τα λόγια αποτελούν τον Επίλογο της Οδού Ονείρων…

Εδώ τελειώνει η μουσική για την Οδό Ονείρων… έγραφε ο Μάνος Χατζιδάκις…

Όμως, η μαγεία της μουσικής του Μάνου Χατζιδάκι δεν τελειώνει πουθενά… Και δεν θα τελειώσει, ποτέ! ψιθυρίζουμε ευλαβικά όλοι εμείς, οι αθεράπευτα πιστοί προσκυνητές του Μεγαλόπνοου κι Αθάνατου Έργου Του…

* Η κυρία Γιόλα Αργυροπούλου – Παπαδοπούλου είναι επ. καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και ποιήτρια