Κρήτη: Μουσείο Λυχνοστάτης - υποψήφιο για το Βραβείο Ευρωπαϊκού Μουσείου της Χρονιάς 2010

 

Το καμάρι της Κρήτης και όχι μόνον, θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει το Μουσείο Λυχνοστάτης στο Λιμάνι Χερσονήσου. Φτιαγμένο με αγάπη και μεράκι από τον Επίκουρο Καθηγητή Οφθαλμολογίας, συλλέκτη  και Λαογράφο κ. Γιώργο Μαρκάκη  και την οικογένειά του, δένει αρμονικά με την πανέμορφη φύση, ενώ παράλληλα δίνει πολύτιμες πληροφορίες για την παραδοσιακή ζωή και τον λαϊκό πολιτισμό του νησιού. Ατενίζοντας ο επισκέπτης το καταγάλανο πέλαγος, απολαμβάνοντας την τοπική βλάστηση και περιηγούμενος στους εκθεσειακούς χώρους, δεν θα δυσκολευτεί καθόλου να καταλάβει γιατί ο Λυχνοστάτης  είναι υποψήφιος για το Βραβείο του  Ευρωπαϊκού Μουσείου της Χρονιάς 2010.            

 
 

                                                       

 ΣΥΝΤΟΜΗ   ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

     ----------------------------------------- 

 

     α.   ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ  ΕΝΟΤΗΤΕΣ

 

To Μουσείο ''ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ'' στο Λιμάνι Χερσονήσου, είναι ένας χώρος διατήρησης και προβολής της Παραδοσιακής ζωής και του Λαϊκού Πολιτισμού της Κρήτης. Πρόκειται για ένα Φυσιολαογραφικό Μουσείο με τρεις κύριες  θεματικές συλλογές:

   1. ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ  ~  ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

 [τοπικές ασχολίες, έθιμα, κοινωνικές νοοτροπίες και τρόπος ζωής, θρύλοι και

 λοιπά λαογραφικά-εθνογραφικά στοιχεία] .

 2.  ΦΥΣΙΟΓΝΩΣΤΙΚΗ  ~   ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ της ΚΡΗΤΗΣ

[Κρητική χλωρίδα, η οποία παρουσιάζεται μέσα από εθνοβοτανολογικά στοιχεία, καθώς και ορυκτός πλούτος της Κρήτης].

 3.  ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ  ~  ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΛΑΪΚΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ

 [Αυτοδίδακτοι καλλιτέχνες που με τα έργα τους αναδεικνύονται σε συνεχιστές

 της ανώνυμης λαϊκής τέχνης και της συλλογικής μνήμης και πολιτιστικής

 παράδοσης του τόπου].  

                        

      β.      ΣΚΟΠΟΣ

 

Το Μουσείο «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ», λειτουργεί ως χώρος ενεργούς λαογραφίας και αντικαταναλωτικής αγωγής. Στοχεύει στο να γνωρίσει ο επισκέπτης το Φυσικό περιβάλλον και τη Λαογραφία της Κρήτης, και να νοιώσει τις βαθιές ρίζες της παράδοσης μέσα στη φύση, με την εφαρμογή της μουσειολογικής αντίληψης που επιτάσσει την εποπτική, βιωματική, ψυχική προσέγγιση με τα εκθέματα.

 

     γ.    ΤΙ   ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ

 

Ειδικότερα, μέσα στο Μουσείο ''ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ'' υπάρχουν οι εξής χώροι:

1. Κρητικό σπίτι ( αγροτικό και αστικό )


2. Φάμπρικα (Ελαιοτριβείο)


3. Ανεμόμυλος


4. Eκκλησία


5. Μιτάτο


6. Αλώνι


7. Πατητήρι


8. Καζάνι


9. Ξυλοκάμινο


10. Εργαστήριο υφαντικής και φυτικών βαφών


11. Εργαστήριο αγγειοπλαστικής


12. Σπίτι της μέλισσας και του κεριού


13. Παλιό σχολειό


14. Χώρος επεξεργασίας Αρωματικών φυτών και λουλουδιών


15. Περιβόλι με οπωροφόρα δέντρα της Κρήτης


16. Κήπος με Αρωματικά και Φαρμακευτικά φυτά


17. Κήπος με κάκτους και παχύφυλλα


18. Υπαίθρια έκθεση ορυκτού πλούτου της Κρήτης


19. Μόνιμο εκθετήριο Κρητών Λαϊκών Καλλιτεχνών και έργων εμπνευσμένων από τη Φύση της Κρήτης


20. Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων - χωρητικότητας 100 ατόμων - όπου γίνονται σεμινάρια, παρουσιάσεις και Οπτικοακουστικές προβολές (ηχοράματα) για την Παράδοση και το φυσικό περιβάλλον της Κρήτης.


21. Υπαίθριο θέατρο  - χωρητικότητας 250 ατόμων - όπου διοργανώνονται καλλιτεχνικές εκδηλώσεις ( χορο-θεατρικές παραστάσεις, οπτικο-ακουστικές προβολές κ.ά. )


22. Καφενείο ( όπου σερβίρονται και παραδοσιακά αφεψήματα, ροφήματα και ποτά )


23. Πωλητήριο (όπου διατίθενται και παραδοσιακά προϊόντα που παρασκευάζονται στο Μουσείο - π.χ. κεφτέρια, συκόπιτες, πετιμέζι, κ.λπ.- )

 


 

     δ.     ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ   -   ΟΡΓΑΝΩΣΗ  &  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ   

                                                        

Το  Μουσείο «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ» δημιουργήθηκε από τον επίκουρο καθηγητή Οφθαλμολογίας και συλλέκτη - λαογράφο Γιώργο Μαρκάκη. Χτίστηκε κατά την περίοδο 1986 - 1992 με προσωπική εργασία της οικογένειας Μαρκάκη και τεσσάρων εργατών. Στην κατασκευή του Μουσείου χρησιμοποιήθηκαν μόνο πρωτογενή υλικά ( πέτρα - ξύλο - πηλός ) και αποφεύχθηκε η χρήση μηχανικών μέσων ( εκσκαφείς - φορτωτές - μπετονιέρες, κ.λπ.).

 Το Μουσείο, λόγω των πολλών υπαίθριων χώρων του, είναι επισκέψιμο κατά την περίοδο 1 Απριλίου - 31 Οκτωβρίου καθημερινά εκτός Σαββάτου και ώρες 9.00 – 14.00. Ξεκίνησε το 1992 με την ίδρυση του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου ( ΝΠΙΔ ), ο οποίος και έκτοτε έχει αναλάβει πολλές πρωτοβουλίες και εθελοντικές δράσεις για το Μουσείο και τους σκοπούς που αυτό υπηρετεί.

 

Στο Μουσείο ήδη λειτουργούν τμήματα:

α)  Οπτικοακουστικών μέσων & Εκδόσεων [ έχει γίνει παραγωγή σε

9 ηχοράματα - 2 βιντεοταινίες - 3 βιβλία – 4 ψηφιακοί δίσκοι DVD & CD-Rom],    

β)  Εκπαιδευτικών προγραμμάτων [από το 1995 έχουν σχεδιαστεί και

     υλοποιούνται 10 εκπαιδευτικά προγράμματα με θέματα λαογραφικά,   

     περιβαλλοντικά, καλλιτεχνικά]. Ιδαίτερη έμφαση έχει δοθεί στη συνεργασία  με τα σχολεία Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης, καθώς και με ομάδες ειδικού πληθυσμού (ΑμεΑ, άτομα σε απεξάρτηση από ναρκωτικά),

γ)  Τεκμηρίωσης [για την αρχειοθέτηση, ταξινόμηση και ψηφιοποίηση των

     συλλογών]

δ) Παραδοσιακών προϊόντων [για την προώθηση της Κρητικής παραδοσιακής διατροφής].

 

Μοναδικοί πόροι του Μουσείου είναι κυρίως τα έσοδα από τη λειτουργία του, καθώς και ορισμένες ιδιωτικές χορηγίες. Επίσης, το Μουσείο έχει συμμετάσχει ως συντονιστής στην υλοποίηση προτάσεων στα πλαίσια των Ευρωπαϊκών  πρωτοβουλιών INTERREG II, CULTURE 2000, σε συνεργασία με άλλα  Ευρωπαϊκά μουσεία και φορείς, ενώ έχει υλοποιήσει και εθνικά προγραμματα όπως το «Περιβαλλοντική προστασία & Εθελοντισμός» και «Κοινωνία της Πληροφορίας». 

 

          ε.     ΒΡΑΒΕΙΑ   -  ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ - ΔΡΑΣΕΙΣ

 

Το Μουσείο «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ» είναι υποψήφιο για το Βραβείο του  Ευρωπαϊκού Μουσείου της Χρονιάς 2010. Έχει βραβευθεί για τη συνολική προσφορά του στο νεώτερο πολιτισμό της Κρήτης από το Λύκειο Ελληνίδων Ηρακλείου (2007) και από το Σύλλογο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ηρακλείου (2005),  ενώ το 1997 έλαβε έπαινο από το  Παν/μιο Κρήτης στο διαγωνισμό Περιβαλλοντικής προστασίας «Ελευθέριος Πλατάκης».

 

Το Μουσείο από το 1995 είναι μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM), ενώ ο διευθυντής του ήταν κατά την περίοδο 2004-2007 Γεν. Γραμματέας της Παγκόσμιας Επιτροπής Περιφερειακών Μουσείων (ICR).

 

Επίσης, ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου έχει οργανώσει 2 διεθνή συμπόσια (Οκτώβριος 2001 & Σεπτέμβριος 2007) με το ευρύτερο θέμα «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΝΑΙ, ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΝΑΙΣΚΕ». Το Μουσείο «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ», έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις σε 15 διεθνή και 32 πανελλήνια Συνέδρια, καθώς και σε 11 Παγκρήτια σεμινάρια και έχει οργανώσει 71 εκδηλώσεις σε Ελλάδα και Κρήτη με συνδιοργανωτές ποικίλους πολιτιστικούς,  επιστημονικούς και αυτοδιοικητικούς φορείς. Ακόμη, έχει συμμετάσχει με οπτικοακουστικές παραγωγές σε 3 διεθνή και πανελλήνια φεστιβάλ κινηματογράφου και ψηφιακής τέχνης. Από το 2000 έχει ενταχθεί στα Λαογραφικά και Εκπαιδευτικά Πολιτιστικά Δίκτυα του Υπουργείου Πολιτισμού και συμμετέχει ενεργά στον ετήσιο εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων (18 Μαΐου) αλλά και στο νέο θεσμό του Υπουργείου Πολιτισμού «Περιβάλλον & Πολιτισμός» (9-11 Μαϊου 2009). Συνεργάζεται, επίσης, με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα καθώςκαι με Μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.

 

Για το Μουσείο έχουν ήδη καταχωρηθεί 213 δημοσιεύματα στον εθνικό και Ευρωπαϊκό τύπο -ημερήσιο και περιοδικό-, έχουν εκπονηθεί 7 πτυχιακές και μεταπτυχιακές εργασίες, ενώ υπάρχουν και 73 αναφορές σε ταξιδιωτικούς οδηγούς για την Κρήτη. Τέλος, το Μουσείο «ΛΥΧΝΟΣΤΑΤΗΣ» αποτελεί ένα ελκυστικό φυσικό σκηνικό για αρκετούς κινηματογραφιστές:  πρόσφατα γυρίστηκε ντοκιμαντέρ του περιοδικού National Geographic (2006), ενώ το 2007 γυρίστηκε το μουσικό βιντεο-κλιπ της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης για τις συναυλίες της στην Κίνα.