Η απάθεια και η πνευματική απονεύρωση δεν ταιριάζουν στον πνευματικό κόσμο - Του Γιώργου Καπράνου*

Η μεγάλη οικονομική κρίση, που υποκριτικά και με στρουθοκαμηλική νοοτροπία, υποκρινόμαστε μέχρι πριν λίγο καιρό, πως αγνοούσαμε την απειλητική ύπαρξή της, αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου με τίτλο: «Απώλεια της εθνικής κυριαρχίας» και αυτή είναι μόνο η κορυφή που περιλαμβάνει δίκαιες λαϊκές κινητοποιήσεις, προβοκάτορες, κουκουλοφόρους και ψυχοπαθείς δολοφόνους.

Οι βάρβαρες δολοφονίες των τριών νέων υπαλλήλων στο χώρο της δουλειάς και του μόχθου τους, δείχνουν με τρόπο τραγικό το μέγεθος της κατάπτωσης και της βαρβαρότητας που βιώνουμε. Οι δρόμοι και οι πλατείες έχουν μεταβληθεί από ειρηνικά σημεία σε χώρους ταραχών που ελλοχεύουν κινδύνους για ταραχές, τραυματισμούς και θάνατο αθώων πολιτών.

Κι αυτό είναι μόνο κορυφή του εθνικού μας παγόβουνου! Αλίμονο, όμως! Υπάρχει και το κυρίως σώμα του. Τεράστιο και επιβλητικό με τον όγκο των προβλημάτων που το συνθέτουν. Έχει σχηματισθεί από την πολιτική, πνευματική και πολιτιστική κατάπτωση του τόπου, από το παρελθόν μέχρι σήμερα. Αυτός ο εφιαλτικός όγκος συνθέτει και τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το μέλλον του τόπου μας. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που για χρόνια εθελοτυφλούντες πεισματικά υποδυόμαστε πως αγνοούμε. Ίσως, ο εθνικός μας «Τιτανικός» θα κατορθώσει να αποφύγει την ολοκληρωτική καταστροφή, μόνο αν δούμε κατάματα την πραγματικότητα. Αν την αναγνωρίσουμε και μιλήσουμε με παρρησία, χωρίς λογικές και λεκτικές ακροβασίες. Μόνο, τότε, θα γεννηθεί η ελπίδα και η απαραίτητη δυναμική για τη σωτηρία.

Ειδικότερα, η πνευματική και η πολιτιστική κατάπτωση μπορεί να θεωρηθούν ως οι βραδυφλεγείς βόμβες που διευκόλυναν σε βάθος χρόνου, σε κάποιο σημαντικό βαθμό την οικονομική καταστροφή που ζούμε σήμερα και που δυστυχώς θα στραγγαλίζει τον τόπο μας, για πολλά χρόνια.

Οι εμφανείς, αλλά κυρίως οι αφανείς σκηνοθέτες του ελληνικού δράματος, κατόρθωσαν να διαρρήξουν τον κοινωνικό ιστό και την κοινωνική συνοχή, με όπλα την καταναλωτική αντίληψη, την εικονική πραγματικότητα και την τηλεοπτική «δημοκρατία». Εισέβαλε σε κάθε σπίτι η «αλήθεια» της τηλεόρασης και των σκοπιμοτήτων.

Μετά απ’ αυτά, ο δρόμος της υποβάθμισης και του ευτελισμού άνοιξε. Δυστυχώς, σ’ αυτή τη λαίλαπα που έπληξε με τη μορφή της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, ο πνευματικός κόσμος δεν αντέδρασε σθεναρά και αποδέχτηκε παθητικά το καρκίνωμα του παγκοσμιοποιημένου «πολιτισμού» που μας επιβλήθηκε ως συνέπεια του κόσμου των αγορών. Αυτός, ο ισοπεδωτικός «πολιτισμός» ήρθε και βρήκε πρόσφορο έδαφος στον τόπο μας, σχεδόν χωρίς αντίσταση.

Πιστεύω πως κανείς σκεπτόμενος άνθρωπος σ’ αυτό το τόπο δεν υποστηρίζει και δεν αποδέχεται την πολιτιστική μας απομόνωση. Σθεναρά, αντίθετοι είμαστε στην αλλοτρίωση και στην ισοπέδωση. Αποτελεί αξίωμα του πολιτισμού, πως κάθε λαός πρέπει να διατηρήσει τα δικά του πολιτιστικά και πνευματικά χαρακτηριστικά και αυτοί οι θησαυροί να γίνονται δώρο και κτήμα για κάθε άνθρωπο, όπου γης.

Η περιορισμένη δυνατότητα ενός άρθρου δεν μας επιτρέπει την εμπεριστατωμένη ανάλυση του κορυφαίου αυτού προβλήματος. Μπορούμε, όμως, να επισημάνουμε μερικούς λόγους που οδήγησαν στον πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό ευτελισμό.

Στο διεθνές επίπεδο, η ανατροπή της παγκόσμιας ισορροπίας που είχε εγκαθιδρύσει ο τρόμος του δίπολου των μεγάλων δυνάμεων, όπως αυτές διαμορφώθηκαν στο τέλος του Β΄ παγκόσμιου πολέμου, δημιούργησε νέες συνθήκες κυριαρχίας στον πλανήτη. Τα τεράστια οικονομικά συμφέροντα, ανεξέλεγκτα, κυριάρχησαν σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτά, καθορίζουν τις τύχες του κόσμου! Οι ιδεολογίες θεωρούνται μουσειακό είδος στον κόσμο του αχαλίνωτου κέρδους και του αστερισμού των αδίστακτων αγορών.

Κατά συνέπεια, στον απάνθρωπο κόσμο μας, ο ρόλος της πολιτικής υποβαθμίστηκε. Οι Πολιτικοί που εκλέγονται από τους λαούς, αντί ν’ ασκούν την εξουσία σύμφωνα με τις ευθύνες τους, υποχρεώνονται εκ των πραγμάτων να την απεμπολούν και να την παραχωρούν πειθήνια στα οργανωμένα οικονομικά συμφέροντα. Ένα δίκτυο συγκοινωνούντων δοχείων πολιτικής και οικονομικής εξάρτησης διαφεντεύει τον κόσμο σε διεθνές επίπεδο και αντίστοιχα παρακλάδια συμφερόντων λειτουργούν μέσω των διαπλοκών σε κάθε σημείο του πλανήτη.

Στη χώρα μας, η εκχώρηση μεγάλου μέρους της οικονομικής εξουσίας στα οργανωμένα, μικρά και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα είναι τρομακτικά εντυπωσιακή, γιατί στον τόπο μας οι εξαρτήσεις, οι διαπλοκές και οι αδιαφανείς διαδικασίες αποτελούσαν ανέκαθεν καθεστώς.

Στο παρόν, θ’ αναφερθούν κάποιοι από τους λόγους που οδήγησαν στη σημερινή κατάντια:

-Το γενικό πολιτικό κλίμα σε όλη τη διάρκεια της νεότερης πολιτικής ιστορίας στηρίχθηκε στις πελατειακές σχέσεις. Σκόπιμο είναι ν’ αναφερθεί πως οι ευθύνες βαραίνουν και τον ίδιο το λαό που συνήθως είναι έτοιμος να καταγγείλει τους άλλους, παρακάμπτοντας και τις δικές του ευθύνες.

Ψηφίζει και στέλνει στη Βουλή πρόσωπα, σε πολλές περιπτώσεις, παντελώς ακατάλληλα γι αυτή την αποστολή. (Η τηλεόραση, οι τηλεοπτικές σειρές και το ποδόσφαιρο προβάλουν … κι επιβάλουν με τον τρόπο τους αρκετούς «σωτήρες» του έθνους). Είναι τουλάχιστον παράλογο να μην αναγνωρίζουν οι πολίτες και τις δικές τους ευθύνες για την πολιτική κατάπτωση.

Οι βουλευτές επιλέγονται κι εκλέγονται από τους πολίτες. Δεν τους έφερε κάποιο διαστημόπλοιο από το διάστημα, ως εισβολείς. Ο καθρέφτης του λαού σε σημαντικό ποσοστό είναι κι αυτοί που εκλέγουν για να τον εκπροσωπούν.

Είναι τεράστιο σφάλμα να εξαιρούμε τις ευθύνες του λαού από το μέγεθος αυτής της κατάντιας. Βέβαια, υπάρχει ένα πλήθος ελαφρυντικών για τον απλό πολίτη. Το περιβάλλον, η διάχυτη ατμόσφαιρα διαφθοράς και ο αποπροσανατολισμός που δέχεται, τον εκτρέπουν από την ορθή κρίση και του διαφθείρουν τη συνείδηση.

-Το φορολογικό μας σύστημα είναι εν δυνάμει και διαχρονικά, άδικο. Ουσιαστικά, λειτουργεί κατά παράβαση της συνταγματικής επιταγής, η οποία ορίζει πως ο πολίτης πρέπει να συμβάλει στα κοινά, ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες. Δηλαδή, με την άμεση φορολογία.

Η έμμεση φορολογία, που στην πράξη καλύπτει την ανικανότητα του φορολογικού συστήματος να εφαρμόσει τη φορολογική δικαιοσύνη, ουσιαστικά βαραίνει υπέρμετρα τον αδύναμο και η δυνατότητα των οικονομικά ισχυρών ν’ αποφεύγουν την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους δημιουργεί έντονη τη αίσθηση της αδικίας.

-Τα οικονομικά συμφέροντα επεκτάθηκαν σε όλο το φάσμα των κέντρων εξουσίας με αποτέλεσμα να υπαγορεύουν, σε πολλές περιπτώσεις, τις επίσημες κυβερνητικές αποφάσεις.

-Τα ισχυρά επιχειρηματικά και εκδοτικά συμφέροντα πέτυχαν ουσιαστικά να κυριαρχήσουν. Κυρίως, όταν εμφανίστηκαν δυναμικά και διεκδικητικά τα φαινόμενα των ΜΜΕ, ιδιωτικής μορφής, λειτουργίας και κυρίως, ιδιωτικών συμφερόντων. Κάποιοι, ισχυρίζονται πως ο πολιτικός κόσμος δεν κατόρθωσε να προβλέψει και να σταθμίσει εγκαίρως τις τεράστιες δυνατότητες των ΜΜΕ και τον τρόπο που θα επηρέαζαν την πολιτική και κοινωνική ζωή. Αυτό το επιχείρημα, πιστεύω πως δεν ισχύει. Η αλήθεια είναι πως τα κόμματα, πλειοδότησαν σε κάθε τι που θα διευκόλυνε τα εκδοτικά κι επιχειρηματικά συμφέροντα. Διευκόλυναν με την ανοχή τους, αυτούς που είχαν σπεύσει να λεηλατήσουν τις ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες. Τις συχνότητες που αποτελούν περιουσιακό στοιχείο του ελληνικού λαού και τις οποίες νέμονται για περισσότερα από είκοσι χρόνια χωρίς κανένα κόστος, μέσα σε ένα καθεστώς ημιπαρανομίας. Στο όνομα της ελεύθερης πληροφόρησης παραδόθηκε με ελαφρότητα και μικροκομματική σκοπιμότητα (;), η ενημέρωση, η επιμόρφωση και η ψυχαγωγία του λαού. Αυτά τα κορυφαία στοιχεία της δημοκρατικής λειτουργίας, εκχωρήθηκαν με αφάνταστη ελαφρότητα, χωρίς να τεθούν με σοβαρότητα κι ευθύνη οι αυστηροί ποιοτικοί όροι και οι προϋποθέσεις για τη λειτουργία τους στους επιχειρηματίες των ΜΜΕ.

Έτσι, με την ανοχή του πολιτικού συστήματος ο επικοινωνιακός «Αρμαγεδδών» του κέρδους, της ποιοτικής ευτέλειας και της αισθητικής βαρβαρότητας κυριάρχησε και δημιούργησε την απαράδεκτη κατάσταση που βιώνουμε.

Αλλά, υπάρχει και μια άλλη τραγική επίπτωση. Δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις των ΜΜΕ σε μέγιστο ποσοστό είναι θυγατρικές κατασκευαστικών εταιριών, προμηθευτών του δημοσίου κι εκδοτικών συγκροτημάτων, η διείσδυσή τους στα κέντρα κυβερνητικών αποφάσεων είναι καταλυτική.

Η χώρα καταληστεύεται, η πολιτική διαφθείρεται και ο λαός παίρνει αρνητικά παραδείγματα παράνομου πλουτισμού και γι αυτούς που μπορούν να ξεφύγουν από τη φορολογική υποχρέωση, παρέχονται σεμινάρια φοροδιαφυγής και φοροκλοπής.

Οι μόνοι που δεν μπορούν να ξεφύγουν κι επωμίζονται τα βάρη της οικονομικής ύπαρξης του τόπου είναι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι. Αυτοί που και στην σημερινή κρίση υποχρεώνονται να πληρώσουν το λογαριασμό των οικονομικών εγκλημάτων που οδήγησαν την πατρίδα στην απώλεια της εθνικής της κυριαρχίας.

Η οικονομική επιτήρηση, που στην περίπτωσή μας, είναι και η μοναδική επώδυνη λύση, δεν παύει να είναι ταπεινωτική για την εθνική μας αξιοπρέπεια.

Το πολιτικό μας σύστημα ουσιαστικά κατέρρευσε κάτω από το βάρος των ανομιών του.

Πιστεύω, όμως, «πως το πιο βαθύ σκοτάδι υπάρχει στη φύση, λίγες στιγμές πριν ξημερώσει. Ξημερώνει, όμως, πάντα ξημερώνει». Υπάρχει ελπίδα αν ο λαός το αποφασίσει. Ο συχωρεμένος, ή μάλλον ασυγχώρητος, παπάς Κλήμης της Ρώμης, πρέπει να ενταφιαστεί κανονικά και οριστικά στον τόπο μας.

Πεντακόσια χρόνια μετά το θάνατό του, ο θεμελιωτής του νεποτισμού πρέπει να πάψει να βρίσκει ανταπόκριση στην πολιτική ζωή της χώρας μας. Σ’ αυτή την προσπάθεια αναγέννησης της πατρίδας μας πρέπει να στρατευθούμε όλοι. Χωρίς κομματικές σημαίες και λάβαρα. Η υπόθεση είναι πολύ σοβαρή και αφορά το αύριο και το μέλλον των παιδιών που δεν έχουν γεννηθεί ακόμα. Οι κομματικοί σχεδιασμοί και οι μεθοδεύσεις του παρελθόντος δεν είναι πλέον επαρκείς και αποδεκτοί. Έχουν δώσει τις εξετάσεις τους κι απέτυχαν παταγωδώς.

Πρέπει και τα κόμματα να μπουν στη διαδικασία κάθαρσης και αναγέννησης. Μόνο με την εκ θεμελίων αλλαγή του πολιτικού συστήματος θα μπορέσουν ν’ ανταποκριθούν στις ανάγκες του μέλλοντος.

Τέλος, θέλω να επισημάνω την ανάγκη αφύπνισης των πνευματικών ανθρώπων. Αυτή η αφάνεια, η απουσία και η απαράδεκτη σιωπή πρέπει να τερματισθεί. Είναι απογοητευτική η κατάσταση που επικρατεί.

Η απάθεια και η πνευματική απονεύρωση δεν ταιριάζουν στους πνευματικούς ανθρώπους.

Σήμανε η ώρα για να ξαναβρούν το ρόλο τους, να αποδεχτούν την αποστολή τους. Εμείς, όσοι θεωρούμαστε πνευματικοί άνθρωποι, έχουμε μεγάλες υποχρεώσεις και καθήκοντα. Πρέπει να δούμε κατάματα την πραγματικότητα και ν’ αναγνωρίσουμε τις ευθύνες μας.

Οι Έλληνες πνευματικοί άνθρωποι έχουμε υποχρέωση να μιλήσουμε, να ενημερώσουμε, να αγωνιστούμε. Να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και ν’ ανταποκριθούμε στις δύσκολες στιγμές που περνάει ο τόπος.

Χωρίς αγκυλώσεις και ξεπερασμένους κομματικούς πατριωτισμούς, ας αναστηλώσουμε τις πνευματικές αξίες που έχουν παραμεριστεί, αλλά δεν έχουν χαθεί.

Ας δώσουμε το δικό μας ραντεβού με την ιστορία του τόπου και ας συμβάλλουμε με τις προσπάθειές μας στο αύριο που θα έρθει κι έχει ανάγκη από την ελπίδα για να υπάρξει ελπιδοφόρο για το λαό μας και την πατρίδα μας.

* Ο κ. Γιώργος Καπράνος είναι Επικοινωνιολόγος, Συγγραφέας, Αντιπρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, πρώην Νομάρχης.