Μητροπολίτης Πέτρας Νεκτάριος: Μια άλλη φωνή για το Βατοπέδι

του Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κ. Νεκταρίου

Η αγάπη μου προς τον μοναχισμό και την Εκκλησία, μου υπαγορεύουν το καθήκον να λάβω μέρος σ’ αυτό το πάνελ της συζήτησης για το θέμα της προφυλάκισης του Ηγουμένου Εφραίμ. Θεώρησα υποχρέωσή μου να εξαγορεύσω τον λογισμό μου. Εξ αρχής λέγω ότι είμαι από εκείνους, που έχουν γράψει κατ’ επανάληψη στον Ηγούμενο και του έχουν συμπαρασταθεί, ευκαίρως δε ακαίρως στις ομιλίες μου τον υπερασπίζομαι. Μάρτυς μου ο Θεός, δεν ψεύδομαι.

Πρέπει όμως να πούμε όλη την αλήθεια για να την γνωρίζουν οι άνθρωποι της Εκκλησίας, για να μην αδικούνται θεσμοί και πρόσωπα και για να μην αφήνονται σκιές εις βάρος του μοναχισμού μας, που αποτελεί την εμπροσθοφυλακή της Ορθοδόξου ημών πίστεως.

Η υπόθεση της Μονής Βατοπεδίου ήταν μια καλά στημένη παγίδα για την Εκκλησία. Πάντοτε τα πολιτικά πρόσωπα επιζητούν προσβάσεις στο χώρο της Εκκλησίας για πολλούς λόγους. Στο πρόσωπο του Ηγουμένου Εφραίμ, τους δόθηκε η καλή ευκαιρία, την οποία αξιοποίησαν και τώρα την αναδεικνύουν, για να έχει και η Εκκλησία το δικό της μερίδιο ευθύνης στην εποχή αυτή της κρίσεως και της κατάπτωσης των θεσμών.

Ο Ιερομόναχος Εφραίμ, προερχόμενος από την μεγαλόνησο Κύπρο, εκεί όπου η Εκκλησία δραστηριοποιείται σε πολλούς επιχειρηματικούς χώρους, είχε αυτή την φιλογενή τάση της εξουσίας, της επιχειρηματικής, παράλληλα και φιλανθρωπικής δράσης. Όταν, τη προτάσει του Γέροντός του Ιωσήφ, κατέλαβε τα πρωτεία της Αδελφότητος και αναδείχθηκε Ηγούμενος της αφνιάς νύμφης του Βατοπεδίου, παρακάμπτοντας τον αγαπητότατο Ιερομόναχο Αθανάσιο, νυν Μητροπολίτη Λεμεσού, του ανοίχθηκε όλο το ευρύτατο πεδίο της πραγμάτωσης των ευγενών στόχων του. Και το Βατοπέδι είχε τα φόντα και τις προϋποθέσεις, γι’ αυτούς τους διάπυρους πόθους.

Το πρώτο που έκανε, ήταν να ανακαλύψει ότι είναι Μεγίστη Μονή και το επανέφερε στους τίτλους της Μονής. Ύστερα άρχισε να συγκεντρώνει ανθρώπους πέριξ αυτού, με την προοπτική της αύξησης της συνοδείας και με την συγκρότηση ομάδων-φίλων της Μονής. Ο Γέροντάς του, του πρόσφερε πολλά σ’ αυτό τον τομέα. Ενίσχυε πνευματικά το προφίλ του και μέσα σε λίγο χρόνο, ο απλούς και ταπεινός Εφραίμ έγινε μεγαλο-Ηγούμενος του Άθω και ο υπερδραστήριος κληρικός, με πολλές επιχειρηματικές προοπτικές. Δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες, θα μαρτυρήσω μόνο μερικές αλήθειες.

Αυτός που ευεργέτησε, με πατρική αγάπη, τον Ιερομόναχο Εφραίμ, ήταν ο τότε Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Βαρθολομαίος και νυν Οικουμενικός Πατριάρχης. Του έδωσε το δαχτυλίδι της ηγουμενίας, του παρέδωσε, ως Πρόεδρος της Εξαρχίας, τα κλειδιά της Μονής Βατοπεδίου και ήμβλυνε τις αντιδράσεις πολλών Αγιορειτών. Γιατί η πράξη αυτή του Πατριάρχου Βαρθολομαίου, να παραδώσει το Βατοπέδι στην Συνοδεία του Γέροντα Ιωσήφ, πίκρανε πολλούς φίλους του εν Αγίω Όρει. Όμως ο Πατριάρχης πίστευε στην πνευματικότητα των επιγόνων του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού και στον δυναμισμό τους, για την αναγέννηση και την κοινοβιοποίηση της Ιεράς Μονής. Έχει αγάπη ο Πατριάρχης μας στο Βατοπέδι, γι’ αυτό πρόσφατα στη σύναξη όλων των αγιορειτών τους συμβούλεψε να παραμένουν πιστοί στο πνεύμα του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου.

Από τότε μέχρι σήμερα, το Φανάρι με πολλές Συνοδικές Αποφάσεις, Πράξεις, λόγους, ενέργειες στηρίζει τον Ηγούμενο, παρά τις πιέσεις που δέχεται. Θα μπορούσε, γιατί του έχουν δοθεί πολλές αφορμές, όχι μόνο τελευταία, να τον είχε ανακαλέσει στην τάξη, όμως δεν το έπραξε, από αγάπη στην πολυμελή Αδελφότητα της Μονής. Επισημαίνω ότι τώρα τελευταία μετά την δημοσιοποίηση της υπόθεσης Βατοπεδίου και τις συζητήσεις που γίνονται, θα μπορούσε να του είχε άρει, όχι την διοικητική εξουσία όπως έπραξε, αλλά κυρίως την πνευματική πατρότητα. Γιατί ποιο είναι πιο μεγάλο, η διοίκηση ή η πνευματική πατρότητα; Και όμως το Πατριαρχείο, παρά τους Ιερούς Κανόνες, τον άφησε να επιτελεί τα πνευματικά του καθήκοντα, που είναι το υπερέχον για κάθε κληρικό και μάλιστα Ηγούμενο.

Ενθυμείστε, πιστεύω, τις επισκέψεις του Ηγουμένου Εφραίμ στα σέκρετα της Εξουσίας εν Ελλάδι. Ποιος άλλος κληρικός είχε τέτοιες προσβάσεις; Εμείς ως Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης είχαμε ζητήσει να μας δεχθεί ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος και μας απαξίωσε. Ο Ηγούμενος όμως, έμπαινε και έβγαινε σε όλα τα Γραφεία των υπ’ εξουσιών. Εκείνοι δε, πλουσιοπαρόχως απολάμβαναν την φιλοξενία του Ηγουμένου εν Βατοπεδίω. Εδώ τελευταία, υπόδικος ων, πριν από ένα μήνα, πήγε στον Πρωθυπουργό της Ρωσίας και τα «παπαγαλάκια» είπαν, ότι τον δέχθηκε και συζήτησαν δύο ώρες. Αυτόν δέχθηκε; Την Αγία Ζώνη της Παναγίας μας δέχθηκε, την οποία θα μπορούσε κανείς να ισχυρισθεί ότι «εκμεταλλεύθηκε», για να κάνει δημόσιες σχέσεις εν Ρωσία, έχοντας υπόψιν του την επερχόμενη ρομφαία της δικαστικής απόφασης.

Ερωτώ τους εχέφρονες, ήταν ανάγκη να πάει στην Ρωσία υπόδικος ών; Την επαύριο που γύρισε από την Ρωσία παρουσιάστηκε στον Ανακριτή. Η αλληλουχία αυτών των γεγονότων θα μπορούσε να επιτρέψει σε κάποιους να υποθέσουν ότι υποκρύπτει «δόλο». Το Άγιον Όρος διχάστηκε γι’ αυτήν την επίσκεψη και με ψήφους 9 της Σύναξης των Αντιπροσώπων των 20 Ιερών Μονών, θεώρησε ότι πρέπει να αναβληθεί. Αυτές τις 9 Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, που είπαν όχι στην επίσκεψη της Ρωσίας σε σύνολο 20 Ιερών Μονών, δεν έπρεπε να τις σεβαστεί;

Δεν έπρεπε, αφού γνωρίζει καλά τις εντάσεις που επικρατούν σε διορθόδοξο επίπεδο μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου και Πατριαρχείου της Ρωσίας, να συμβουλευθεί το Φανάρι εκ των προτέρων; Όμως πήγε και προκάλεσε, ίσως, θα μπορούσαν να πουν κάποιοι, το έκαμε και σκόπιμα, για να απειλήσει το Φανάρι, ότι έχω δίπλα μου μια Εκκλησία που με στηρίζει και ένα λαό που μου συμπαρίσταται, σε αντίθεση με όλους εσάς που με πικραίνετε. Και είχε προετοιμαστεί πολύ καλά το ταξίδι του.

Το ίδρυμα «Φίλων της Μονής Βατοπεδίου», που έχει συσταθεί εκείσε και στο οποίο προΐσταται μεγαλοεπιχειρηματίας της Μόσχας και προσωπικός φίλος του Πούτιν, τα είχε οργανώσει όλα καλά. Ο απόηχος αυτής της επίσκεψης βλέπουμε ότι καλά κρατεί στο ελληνορωσικό διπλωματικό και εκκλησιαστικό επίπεδο. Η Ρωσική Κυβέρνηση αντιδρά για την προφυλάκισή του και το Πατριαρχείο της Ρωσίας εκμεταλλεύεται το θέμα, άλλο που δεν ήθελε, για να βγάλει τα απωθημένα του για την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, όπως λέγει και όχι Οικουμενικό Πατριαρχείο. Είναι δε γνωστά παλαιόθεν τα σχέδιά του για τον εκρωσισμό του Αγίου Όρους.

Διερωτώμαι, τι χρειάζονται αυτά τα ιδρύματα των φίλων και της στήριξης Ιερών Μονών; Φαίνεται, δεν έχουμε εμπιστοσύνη στην Παναγία μας και επιζητούμε χαμοθεούς και φίλους, για να ικανοποιούν τους μεγαλοϊδεατισμούς μας.

Ερευνήσετε σας παρακαλώ το διαδίκτυο, για να διαπιστώσετε πόσα κέντρα φίλων και υποστηρικτών της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου υπάρχουν, που προβάλλουν φωτογραφίες τού Γέροντος Ιωσήφ κεκοιμημένου χαμογελώντας. Είναι όλα αυτά σύμφωνα με την μοναχική μας παράδοση και τα αγιορείτικα θέσμια; Εάν δεν είχε ανακόψει η Ιερά Κοινότητα τα σχέδια μερικών επιχειρηματιών και του ίδιου του Ηγουμένου, θα είχαν συντελεστεί και άλλα πράγματα επιχειρηματικής δράσεως, έσωθεν και γύρωθεν του Αγίου Όρους.

Άραγε, τι ήταν εκείνο που εξωθούσε τον Ηγούμενο Εφραίμ σ’ αυτές τις πράξεις; Κάποιοι ίσως σχηματίσουν την εντύπωση ότι έχει μια μεγαλομανία, ότι διακατέχεται ίσως από αίσθημα κατωτερότητας ή ανασφάλειας, ή ότι έχει και το σύνδρομο του νεόπλουτου και ζει σ’ ένα κόσμο, που αναμιγνύει επικίνδυνα την πνευματικότητα με την επιχειρηματικότητα, σύμπτωμα σκανδαλώδους εκοσμίκευσης. Παντρεύονται όμως αυτά; Είναι δυνατόν να εισάγουμε άλλα ήθη στη ζωή της Εκκλησίας;

Διαβάζουμε στα βιβλία, που είχε εκδώσει η Μονή για την άσκηση του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού, το πώς έτρωγαν οι Μοναχοί σκουλήκια με τα όσπρια. Θα μπορούσε κάποιος ενδεχομένως να διερωτηθεί αν είναι συνέχεια της παράδοσης εκείνης΄αυτά που κάνει τώρα ο Εφραίμ, με την υπερπολυτελή μετακίνηση και την εκοσμικευμένη ζωή του;

Η περίπτωση του Ηγουμένου Εφραίμ, μας μεταφέρει σ’ άλλες εποχές, Βυζαντίου, Ρωσικής Τσαρικής Πολιτείας. Απορώ πώς κατόρθωνε να έχει συνδαιτημόνες φίλους, προστάτες, πρέσβεις, τόσους πολλούς από όλες τις διαστρωματώσεις της Κοινωνίας. Θα μπορούσε ακόμα και να μας δώσει την εντύπωση ότι πλανήθηκε ο άνθρωπος αυτός, ότι θαμπώθηκε, ότι μετεωρίστηκε ο νους του.

Ίσως πίστεψε ότι μπορεί να σώσει το Άγιον Όρος, την Ελλάδα, ίσως και να δημιουργήσει ένα εθνοφυλετικό αμιγώς Κυπριακό Μοναστήρι, με προεκτάσεις πολιτικές, όπως συχνά συμβαίνει στα Μοναστήρια, που υπάρχουν στον Άγιον Όρος, που δεν είναι ελληνόφωνα.

Πίστεψε ακόμη ότι είναι μεγάλος, ότι είχε ικανότητες. Και να που έφτασε. Ήλθαν οι πνευματικοί νόμοι και εφαρμόζονται με ακρίβεια. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος αυτός δεν έχει καταχραστεί χρήματα προσωπικά. Είχε άκριτο ζήλο, ου κατ’ επίγνωσιν. Και μπορεί όσα έπραξε να ήταν νόμιμα, αφού του τα παρείχε νομοτύπως η εξουσία και θα αποδειχθούν σχετικά, όμως όλα τα νόμιμα δεν είναι και ηθικά, ούτε αγιορείτικα, ούτε προπάντων εκκλησιαστικά.

Οδήγησε τη Μονή σε περιπέτεια, το Άγιον Όρος σε δοκιμασία, την Εκκλησία, την Ελλάδα ολόκληρη σε αναστάτωση.
Έκανε πολλά λάθη και η Παναγία μας βάζει τα πράγματα τώρα σε τάξη, προς διόρθωση και συνέτιση. Οφείλουμε να γνωρίζουμε όλοι οι κληρικοί, ότι πρέπει να είμαστε πιστοί στα προσταχθέντα σ’ εμάς, να μην κάνουμε παρεμβάσεις, δεν χωρούν εξυπνάδες. Πρέπει να είναι έξω από την Εκκλησία οι μεγαλοϊδεατισμοί. Δεν υπάρχουν σωτήρες της Εκκλησίας. Ο Χριστός είναι ο Σωτήρας του κόσμου. Λυπούμαι που το λέω, ότι φτάσαμε να λέμε, ότι ήταν καλύτερη εκείνη η εποχή που το Βατοπέδι είχε αυτούς τους ολίγιστους μοναχούς, που ζούσαν όπως ζούσαν, παρά την πολυμελή σημερινή Αδελφότητα.

Το μήνυμα, που παίρνουμε όλοι μας από την υπόθεση αυτή του Βατοπεδίου και του Ηγουμένου της, είναι, να μην χρησιμοποιούμε την Εκκλησία, τις Μητροπόλεις, τις Μονές ως πολιτικά γραφεία. Να μην κάνουμε την πίστη μας ιδεολογία εθνοφυλετικής προοπτικής. Να εργαζόμαστε ταπεινά, αθόρυβα, να έχουμε εμπιστοσύνη στην Πρόνοια του Θεού. Τα πολλά χρήματα, που μπήκαν από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στο Άγιο Όρος, δημιούργησαν μια άλλη κρίση, πού τη βιώνουμε τώρα. Το Άγιον Όρος δεν έχει ανάγκη από πετυχημένους Ηγουμένους αλλά από Αγίους. Αυτό θέλουμε από το Άγιον Όρος.

Τώρα για το βούλευμα δεν γνωρίζω λεπτομέρειες και δεν μπορώ να εκφράσω γνώμη. Εύχομαι και προσεύχομαι να είναι αθώος και να μην υπάρχουν χειρότερα με καταθέσεις στο όνομά του, με οφ-σορ εταιρείες και πολλά άλλα. Ας περιμένουμε όμως και προπάντων ας μην βιαζόμαστε με δηλώσεις αμνήστευσης και με πράξεις δημαγωγικές συλλαλητηρίων, που θυμίζουν άλλα πράγματα και καταστάσεις και οδηγούν σε υπόνοιες ενοχής, να δικαιώνουμε τον Ηγούμενο.

Οι Μητροπολίτες καλά κάνουν και συμπαρίστανται, το πράττουμε όλοι μας, αλλά ας κρατούμε κάποιες επιφυλάξεις. Πρέπει όμως να ξεκαθαρίσουμε ότι στο πρόσωπο του Εφραίμ δεν διώκεται η πίστη, ούτε η Εκκλησία. Το λυπηρό είναι, ότι αυτοί που τον εξώθησαν σ’ αυτές τις πράξεις, τα πολιτικά πρόσωπα, βγήκαν λάδι, ως συνήθως και την πλήρωσε ο παπάς. Αυτό γίνεται πάντα. Όπως υπάρχει σκοπιμότητα συμψηφισμού των σκανδάλων, οι μεν τα «υποβρύχια» οι δε το «Βατοπέδι». Όπως όντως υπάρχει σκοπιμότητα και για την προφυλάκισή του. Αυτά είναι ολοφάνερα.

Να καταλήξω. Όταν εμείς οι κληρικοί ανακατευτούμε σε κάποιες υποθέσεις ή μερικοί μας εμπλέξουν σκόπιμα και προκαλέσουμε σκάνδαλο, έχουμε χρέος να ζητήσουμε συγνώμη, τη συγχώρεση των ανθρώπων που σκανδαλίσαμε. Το σκάνδαλο γνωρίζουμε πως κολάζεται εκκλησιαστικά.

Δεν έπρεπε ο ηγούμενος Εφραίμ τέσσερα χρόνια τώρα, που καλά κρατεί αυτή η υπόθεση και έχει κατασκανδαλιστεί ο κόσμος, να βγει και να πει ένα ήμαρτον ενώπιον Εκκλησίας, να ειρηνεύσει τις συνειδήσεις των αγιορειτών, των κληρικών μας, που δίχως να φταίνε, υφίστανται τις συνέπειες των πράξεων του; Το ήμαρτον το ζητάει, ως πνευματικός, από τους μοναχούς του. Δεν το λέγει όμως ο ίδιος, ακόμη και αν είναι αθώος. Συμπεριφέρεται σαν να μην συμβαίνει τίποτε. Έχει τον αέρα του αθώου. Δικαιούται να τον έχει. Δεν λυπείται όμως όλους τους απλούς ανθρώπους, όλους εμάς που δεχόμαστε τις επικρίσεις του κόσμου;

Πάντως αν ήμουν στη θέση του Εφραίμ, θα είχα πάρει από την αρχή τον τορβά μου και θα είχα αποσυρθεί σε κάποιο κελί της ερήμου, προς μετάνοιαν. Αυτό δεν το έπραξε ο ίδιος και το κάνει τώρα η Πολιτεία, εγκλείοντάς τον σε κελί των φυλακών, υπερβολικά αυστηρά φερόμενη στο πρόσωπό του και φοβούμενη, με βάση το κείμενο του βουλεύματος,  ότι θα εκτελέσει τυχόν άλλες αξιόποινες πράξεις.

Πιστεύω ότι η αδελφότητα της Μονής Βατοπεδίου δεν θα πάθει κακό, θα υπερευλογηθεί από τη δοκιμασία αυτή του Ηγουμένου της, που εύχομαι και πάλι να αποδειχθεί αθώος και να αποκατασταθεί στην προτέρα θέση του, αλλά με διαφορετικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές.

Ακόμη παρακαλώ τους φανατικούς υποστηρικτές του, να προσέχουν στις υπερβολές τους. Πάντοτε ο φανατισμός αφήνει υπονοούμενα. Το Βατοπέδι είχε τη δυνατότητα να κάνει μερικά πράγματα… και τα έκανε. Και ας ανοίξουν, τέλος πάντων, οι λογαριασμοί του Βατοπεδίου να μάθουμε όλη την αλήθεια.

Η Παναγία μας έκανε το θαύμα της, επειδή αγαπά πολύ το Βατοπέδι και τον ηγούμενό της. Είναι μια κλίση αγιότητος, μαρτυρίου και οσιότητος προς όλους.

Αγιορείτες προσέχετε. Αρχιερείς, κληρικοί, πρόσχωμεν. Μετάνοια και αγιότητα βίου μας χρειάζονται, για να μην εκκολάπτονται, φθόνω και συνεργεία του πονηρού, μικρά ή μεγάλα «Βατοπέδια».

amen.gr