Πού το πάει ο Ερντογάν µε τους στρατηγούς

Γράφει η Τάνια Μποζανίνου

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε παλαιότερη φωτογραφία με τον μέχρι πρότινος αρχηγό των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγό Ιλκέρ Μπασμπούγ, ο οποίος παραπέμφθηκε σε δίκη

Η προφυλάκιση δεκάδων στρατιωτικών εγείρει ζήτηµα αλλαγής της νοµοθεσίας

Ως πριν από µερικά χρόνια θα ήταν ανήκουστο: ο µέχρι πρότινος αρχηγός των τουρκικών Ενόπλων Δυνάµεων, στρατηγός Ιλκέρ Μπασµπούγ, παραπέµφθηκε σε δίκη κατηγορούµενος ότι συµµετείχε σε συνωµοσία για την ανατροπή της κυβέρνησης. Παράλληλα δικάζεται ο πρωτεργάτης του πραξικοπήµατος του 1980 στην Τουρκία και πρώην πρόεδρος της χώρας, ο 94χρονος στρατηγός Κενάν Εβρέν. 

Ο τουρκικός στρατός είναι πλέον ένας πολύ αποδυναµωµένος θεσµός. Η εποχή που οι στρατιωτικοί ήλεγχαν τους πολιτικούς έχει παρέλθει. Ο επόµενος τοµέας που χρήζει επειγόντως µεταρρύθµισης είναι, σύµφωνα µε τους σοβαρούς τούρκους αναλυτές, η νοµοθεσία περί προφυλάκισης η οποία αφορά όχι µόνο τους υπόδικους στρατιωτικούς αλλά όλους όσοι παραπέµπονται σε δίκη στην Τουρκία. Πενήντα οκτώ εν ενεργεία στρατηγοί και ναύαρχοι βρίσκονται σήµερα στη φυλακή στην Τουρκία. Εκατοντάδες είναι οι συλληφθέντες αξιωµατικοί για τις περίφηµες υποθέσεις «Εργκένεκον» και «Βαριοπούλα». Ο Εβρέν, ο οποίος ως πρόσφατα παρουσιαζόταν σαν ένα άκακο γεροντάκι, παραπέµφθηκε σε δίκη για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του στη χούντα του 1980 που έστειλε στη φυλακή 600.000 άτοµα, βασάνισε πολλούς από αυτούς και εκτέλεσε 50. Η σύλληψη του Μπασµπούγ, ο οποίος ως το 2010 ήταν αρχηγός των τουρκικών Ενόπλων ∆υνάµεων, καταφέρνει ένα ακόµη πλήγµα στον στρατό.

Οι εξελίξεις αυτές φανερώνουν τη βαθιά δυσπιστία και έχθρα ανάµεσα στους πολιτικούς και στους στρατιωτικούς της σηµερινής Τουρκίας. Στον αγώνα όµως ανάµεσα στο λεγόµενο «βαθύ κράτος» και στην κυβέρνηση της χώρας είναι φανερό ότι έχει επικρατήσει η δεύτερη. Ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποστηρίζει ότι πρέπει να προστατεύσει την Τουρκία από µια επιστροφή στα στρατιωτικά πραξικοπήµατα και στην πρακτική του να κινούν τα νήµατα της χώρας οι στρατιωτικοί από το παρασκήνιο. Είναι πολλοί εκείνοι που επικροτούν τις σαρωτικές αυτές αλλαγές. Είναι όµως εξίσου πολλοί όσοι προειδοποιούν ότι η κυβέρνηση κινδυνεύει να πέσει στην ίδια παγίδα που προσπαθεί να αποφύγει – να γίνει η ίδια «καθεστώς» υπονοµεύοντας τη δηµοκρατία που πασχίζει να περισώσει.

Αν ο Ερντογάν επιθυµεί να καταφέρει την τελειωτική νίκη εναντίον των στρατιωτικών, πρέπει να χρησιµοποιήσει τα δικά του δηµοκρατικά εργαλεία και όχι να εκµεταλλεύεται τις παρωχηµένες µεθόδους του (βαθέος) τουρκικού κράτους.

«Δεν θα σπάσουµε ποτέ τον φαύλο κύκλο αν δεν µπει ένα τέλος στην επαίσχυντη πρακτική της προφυλάκισης όσων παραπέµπονται σε δίκη» έγραψε ο σχολιαστής Μεχµέτ Αλί Μπιράντ . «Είναι κορυφαίας σηµασίας να δει ο κόσµος ότι ένας αρχηγός των Ενόπλων Δυνάµεων µπορεί να συλληφθεί σε αυτή τη χώρα και να απολογηθεί για τις πράξεις του». Αλλά τόσο ο Μπιράντ όσο και πλείστοι συνάδελφοί του παρατηρούν ότι µια κυβέρνηση πραγµατικά ειλικρινής όσον αφορά τη δηµοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώµατα θα είχε προ πολλού ενεργοποιήσει τους απαραίτητους νόµους για να αποφεύγονται οι «δικαστικές ιδιαιτερότητες».

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΗΣ «ΧΟΥΡΙΕΤ» ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΑΚΙΟΛ

Ο στρατός σκύβει το κεφάλι στους πολιτικούς

«Η υπόθεση Μπασµπούγ δεν αφορά µόνο τον Ερντογάν και τους στρατιωτικούς» λέει µιλώντας στο «Βήµα» ο Μουσταφά Ακιόλ, αρθρογράφος της τουρκικής εφηµερίδας «Χουριέτ».

«Ο πρωθυπουργός και το ΑΚΡ πιστεύουν ότι ο στρατός, όπως είναι σήµερα, “υπακούει” στην κυβέρνηση – άλλωστε ο σηµερινός αρχηγός των Ενόπλων ∆υνάµεων είναι άνθρωπος του κυβερνώντος κόµµατος. Υπάρχουν όµως άλλοι κύκλοι πιο ακραίοι όσον αφορά τους στρατιωτικούς» προσθέτει, εξηγώντας ότι εννοεί ανθρώπους οι οποίοι υποστηρίζουν το ΑΚΡ αλλά πιστεύουν ότι είναι «ήπιο» προς τον στρατό.

Ο κ. Ακιόλ εκφράζει την ανησυχία ότι «αυτό το αντιστρατιωτικό αίσθηµα – το οποίο συµµερίζοµαι εκατό τοις εκατό – µπορεί να φθάσει σε ακρότητες». Κατά την άποψή του, το ότι ο Μπασµπούγ παραπέµφθηκε σε πολιτικό και όχι σε στρατιωτικό δικαστήριο αποτελεί δείγµα «τιθάσευσης των στρατιωτικών, οι οποίοι βρίσκονταν στο απυρόβλητο». Από την άλλη πλευρά όµως, θεωρεί υπερβολική την κατηγορία εναντίον του πρώην αρχηγού των τουρκικών Ενόπλων ∆υνάµεων ότι «δηµιούργησε ένα τροµοκρατικό δίκτυο».

Θεωρεί αχρείαστη και άδικη την προφυλάκιση του στρατηγού Μπασµπούγ. «∆εν εννοώ το γεγονός ότι παραπέµπεται σε δίκη αλλά το ότι προφυλακίζεται ώσπου αυτή ολοκληρωθεί» µας λέει τηλεφωνικά από την Τουρκία. «Οι δίκες µπορεί να τραβήξουν χρόνια και στο τέλος ο κατηγορούµενος να αθωωθεί αφού έχει περάσει όλο αυτό το διάστηµα στη φυλακή».

Οι προϋποθέσεις της προφυλάκισης είναι το επόµενο µεγάλο ζήτηµα που ανοίγει στην Τουρκία, µε προαναγγελθείσα µεταρρύθµιση. Ο λόγος για τον οποίο δεν είχε ανοίξει ως σήµερα είναι, σύµφωνα µε τον κ. Ακιόλ, το ότι «ο Ερντογάν είχε εχθρούς που έπρεπε να συλληφθούν. Φθάσαµε όµως πλέον σε ένα σηµείο στο οποίο τόσο ο πρωθυπουργός όσο και το κυβερνών κόµµα συνειδητοποιούν ότι η νοµοθεσία περί προφυλάκισης πρέπει να αλλάξει». «Ο στρατός κυριαρχούσε στην τουρκική πολιτική ζωή από τη δεκαετία του ‘60» λέει. «Κανένας πλέον δεν πιστεύει ότι υπάρχει περίπτωση να πραγµατοποιηθεί πραξικόπηµα στην Τουρκία και αυτά είναι πολύ καλά νέα για τη χώρα». Εξίσου καλή είναι και η είδηση της δίκης των πρωταγωνιστών του πραξικοπήµατος του 1980 που βρίσκονται ακόµη εν ζωή. «Την ίδια στιγµή όµως υπάρχει ο κίνδυνος να συλληφθούν αθώοι» καταλήγει.

«ΣΤΑΓΟΝΙΔΙΑ»

«Εσωτερικοί εχθροί» παντού

* «Εργκένεκον» είναι το όνοµα ενός δικτύου υπερεθνικιστών και κοσµικών στην Τουρκία µε υψηλές διασυνδέσεις στον στρατό, οι οποίοι κατηγορούνται ότι συνωµοτούσαν για να υπονοµεύσουν και να ανατρέψουν την κυβέρνηση του Ερντογάν.

* Στην «Επιχείρηση Βαριοπούλα» , παρόµοιο δίκτυο σχεδίαζε να πραγµατοποιήσει προβοκατόρικες τροµοκρατικές ενέργειες για να δηµιουργήσει τις συνθήκες για ένα στρατιωτικό πραξικόπηµα.

* Στην υπόθεση των «ιστοσελίδων µαύρης προπαγάνδας», για την οποία παραπέµπεται σε δίκη ο Μπασµπούγ, ο στρατός λειτουργούσε 44 ιστοσελίδες µε κατασκευασµένες ειδήσεις εναντίον της κυβέρνησης.

* Οι ιστοσελίδες αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο του ψυχολογικού πολέµου των στρατιωτικών εναντίον των «εσωτερικών εχθρών» – δηλαδή, τα τελευταία χρόνια, των συντηρητικών µουσουλµάνων.

* Είχαν ονοµασίες όπως irtika. org, όπου «irtika» σηµαίνει «αντιδραστικός», όρος που στη στρατιωτική αργό υπονοεί τους θρησκευόµενους µουσουλµάνους, εχθρούς του κεµαλισµού.

TO BHMA