"Εις Γην Χαναάν" του Σεμπάστιαν Μπάρυ (Εκδόσεις Καστανιώτη) - Κριτική Φώτη Θαλασσινού

Με θελξικάρδια και υποβλητική γραφή ξεκινάει να ξετυλίγεται η ιστορία του βιβλίου του μεγάλου Ιρλανδού συγγραφέα. Ήδη απ' τις πρώτες σελίδες καθίσταται αδύνατο να ξεκολλήσει κάποιος απ'  την ανάγνωση αυτού του έπους της αγάπης και της απώλειας. Η αφηγήτρια είναι η Λίλι Μπιρ, μία γυναίκα απ' την Ιρλανδία. Είναι ογδονταεννιά χρονών. Οι αποδημητικές τροχιές των ανθρώπων καθώς αυτοί μεταναστεύουν με τον άνεμο της απαντοχής σε μια νέα γη για μια καλύτερη ζωή, βρίσκουν τη Λίλι Μπιρ στην Ουάσιγκτον. Έχει μόλις χάσει τον εγγονό της και τελευταίο της  "άμεσο" απόγονο, τον Μπιλ. Το ράγισμα στην καρδιά της απ' τον ακαρτέρητο χαμό του την αποξενώνει από τον κόσμο. Βλέπει, αναπολεί και αναστοχάζεται σαν παρατηρητής ολόκληρη τη ζωή της. Απ' αυτή τη θέση, του παρατηρητή, κατά το δυνατόν ηθικά αποστασιοποιημένη απ' την τάση των ανθρώπων να συγκαλύπτουν τ' ατοπήματά τους, ξεκινάει την καταγραφή των πιο δύστηνων πτυχών του βίου της. Στην αρχή αυτού του ημερολογίου εκφράζει τη θέληση της όταν ολοκληρώσει την αφήγησή της να βάλει τέλος στη ζωή της. Θέλει να συναντήσει τη ψυχή του Μπιλ της και να τη μεταφέρει στην πιο όμορη γωνιά του Παραδείσου.

Η καρδιά της Λίλι Μπιρ ράγισε πολλές φορές στη μακροχρόνια ζωή της. Όταν θελήσει να δώσει μια εικόνα κι ένα ήχο για αυτές τις στιγμές των χαραγών θα αλιεύσει απ' τη δεξαμένη της μνήμης της μία παιδική της εμπειρία. Τεσσάρων χρονών σε μία επίσκεψή με τον πατέρα της, Τζέιμς, στην τοπική εκκλησία, κρατούσε στην αγκαλιά της μία κούκλα με πορσελάνινο πρόσωπο. Η κούκλα γλίστρησε και το πρόσωπο της θρυμματίστηκε αφήνοντας τον ήχο που αργότερα η Λίλι συνέδεσε με το ράγισμα της καρδιάς της, τις στιγμές που ο αιματοδότης μυς χτυπούσε στους παλμούς της απώλειας.

Η Λίλι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ιρλανδία του εμφυλίου. Με τον σύντροφο της Τατζ θα φυγαδευτούν απ' την Ιρλανδία προς την Αμερική. Το φευγιό του ζευγαριού το κανόνισε ο πατέρας της Λίλι, ο Τζέιμς Νταν. Ο πατέρας της ήταν αστυνομικός του βρετανικού καθεστώτος στην Ιρλανδία. Ο εμφύλιος πόλεμος μαινόταν και οι καθεστωτικοί ήταν στο στόχαστρο των οραματιστών της ανεξάρτητης Ιρλανδίας. Ο Τατζ έχε πολεμήσει στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο με τον αδερφό της Λίλι, τον Γουίλι. Ο Γουίλι σκοτώθηκε. Όταν ο Τατζ επέστρεψε ζωντανός στην Ιρλανδία αναζήτησε την οικογένεια του Τζέιμς Νταν για να τραγουδήσει σαν κάποιος αρχαίος ραψωδός τα ανδραγαθήματα του Γουίλι. Σ' αυτό το συναπάντημα με την οικογένεια Νταν θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί τη Λίλι. Η φυγή προς την Αμερική είναι μονόδρομος σωτηρίας. Το αντρόγυνο θα βρεθεί αρχικά στη Νέα Υόρκη. Από τη Νέα Υόρκη θα μετεγκατασταθούν στο Σικάγο σε μια μακρινή συγγενή της Λίλι, τη Χάνα Ρέιλι. Σ' αυτή τη δεύτερη πόλη του κοινού τους ταξιδιού οι δύο σύντροφοι θα επισκεφτούν μια μεγάλη έκθεση ζωγραφικής. Η Λίλι περιγράφει αυτή την έξοδο τους πρός τον χώρο της έκθεσης  σαν  να επρόκειτο για την πρώτη απελέυθερη βόλτα τους πέρα απ' τα φαντάσματα του πολέμου στην Ιρλανδία. Αυτή η άρχική αίσθηση ευφορίας θα ναυαγήσει μέσα στα δάκρυα θλίψης της Λίλι Μπιρ και τη λίμνη αίματος του δολοφονηθέντος στο χώρο της έκθεσης άντρα της Τατζ. Το μοιραίο επιγενόμενο, της ελάχιστης περιόδου εφησυχασμού στη ζωή του ζευγαριού,  περιστατικό προιωνίζει τη σφοδρότητα με την οποία η Λίλι θα μπει στο χορό της ζωής. Ο Τατζ δολοφονείται μπροστά σε μία αυτοπροσωπογραφία του Βαν Γκογκ την ώρα που λαγγεμένος απ' το έργο αγνοεί τις προειδοποιήσεις τις γυναίκας του για την εφόρμηση του δολοφόνου πρός το μέρος του. Η Λίλι συνεχίζει την αφήγηση της ζωής και αποκαλύπτει πολλές συναρπαστικές λεπτομέρειές της με εξίσου θεαματικές ανατροπές. Η αρχική της υπόσχεση πως θα αυτοκτονήσει διατήρει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και υποθάλπει την μύχια ελπίδα του για αθέτηση της υπόσχεσης της ηρωίδας.

Κοιτάζοντας τη γλώσσα που δίνει ο συγγραφέας στην ηρωίδα του τό ψυχογράφημα της Λίλι Μπιρ γίνεται ακόμη πιο σαφές. Η Λίλι είναι μία γυναίκα σημαδεμένη από τα δεινά πολλών πολέμων. Κάθε πραγματικός πόλεμος ήταν γι' αυτή ένας εσωτερικός πόλεμος αγωνίας, απαντοχής και τελικά απώλειας. Η Λίλι αποστάζει τις απώλειες των συγγενικών της προσώπων σε ένδοξες εκδημίες. Τις περιποιεί με κλέος για να μπορεί να τις αντέξει. Γράφει στο ημερολόγιο της για τη ζωή της με συγχωρητική διάθεση. Με τη σκέψη της ζωντανεύει τους ανθρώπους και αναθυμάται ανεξόφλητους λογαριασμούς της  με τη μοίρα. Με θάρρος και παροιμιώδη αγάπη τακτοποιεί τα πάντα. Ο Σεμπάστιαν Μπάρυ χωρίς να ηθικολογεί φτιάχνει ένα βιβλίο για το δυνητικό μεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης.

*Ο Φώτης Θαλασσινός γεννήθηκε στην Κω το Σεπτέμβριο του 1977. Είναι συγγραφέας και υπήρξε συνεργάτης στο ένθετο "Βιβλιοθήκη" της Ελευθεροτυπίας.

Protagon.gr