"Costa Concordia": Χάρτινος πύργος καρναβαλιστών δεινοσαύρων* - Του Ηλία Σιαμέλα**

Είναι πραγματικά δύσκολο να πεις τη γνώμη σου για ένα ναυάγιο, πόσο μάλλον να κρίνεις τα μέλη του πληρώματος και να βγάζεις καταδικαστικές αποφάσεις. Όμως αυτό δεν ισχύει για τους πολυήχητους δημοσιογράφους των ΜΜΕ. Αυτή η διεθνής κάστα είναι αδίσταχτη και πανούργα. Δε σέβεται την αλήθεια, μα ούτε και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Κατευθύνει τη γραφίδα ή το λόγο της, εκεί όπου η κυρίαρχη λογική του συστήματος επιτάσσει. Έτσι, κανείς ποτέ δε μαθαίνει τα πραγματικά γεγονότα και τις αιτίες που τα προκαλούν. Αυτοί οι τύποι αγωνίζονται μόνο για να εντυπωσιάσουν την κοινή γνώμη, και να την οδηγήσουν στης παραπληροφόρησης τον χλεμπονιάρη βούρκο. Και ήταν πρώτης τάξεως ευκαιρία η «λιποταξία» του καπετάνιου του Costa Concordia. Αυτή η «πράξη» επικαλύπτει και βολεύει τους πάντες. Από τους πλοιοκτήτες μέχρι τα κράτη και τις πολυεθνικές. Κάτι ανάλογο είχε γίνει και με τον «Ωκεανό» του Ποταμιάνου, που βυθίστηκε τον Αύγουστο του 1991 στ’ ανοιχτά της Νότιας Αφρικής.

Είναι κοινό μυστικό, σ’ όλους όσους ασχολούνται με την επιβατηγό ναυτιλία, ότι ποτέ, κανένας πλοίαρχος, όσο ικανός κι αν είναι, δε μπορεί να χειριστεί με επιτυχία μια επιχείρηση διάσωσης, με έναν τόσο μεγάλο αριθμό επιβαινόντων! Αυτά τα μεγαθήρια που έχουν ναυπηγηθεί και κυκλοφορούν στις θάλασσες, είναι στην κυριολεξία πλωτά φέρετρα, που φέρνουν τη σημαία της απληστίας των χοντρόπετσων πλοιοκτητών, και των χρηματοπιστωτικών καρτέλ, που είναι πίσω τους. Γι’ αυτούς δεν έχει σημασία η ασφάλεια των επιβαινόντων. Αυτή τη γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια.

Θυμάμαι αυτά που μου είχε πει ένας, ελληνικής καταγωγής, επιχειρηματίας στη Βενεζουέλα, όταν τον ρώτησα γιατί αφού είχε συγκεντρώσει τεράστιο πλούτο στα χέρια του, δεν μεγάλωνε την εταιρεία του. Η απάντησή του περιέκλειε όλη τη σοφία του κόσμου. Μια επιχείρηση, μου είχε πει, είναι σαν την γυναίκα σου. Αν την αφήσεις να παχύνει υπερβολικά, δε θα μπορείς να την αγκαλιάσεις!

Αυτό λοιπόν συμβαίνει και με  τα μεγαθήρια που κατασκεύασαν  οι αδίσταχτοι κακοποιοί των καρτέλ του χρήματος.  Αυτοί που καλούνται να  κουμαντάρουν αυτά τα πλοία – πόλεις, δηλαδή οι καπετάνιοι, σε περίπτωση εγκατάλειψης, είναι αδύνατο  να τ’ «αγκαλιάσουν» και να τα θέσουν κάτω από τον έλεγχό τους, αφού έχουν πάνω απ’ το κεφάλι τους χιλιάδες ανθρώπους σε κατάσταση πανικού. Όμως αυτές οι αλήθειες δε βλέπουν ποτέ το φως της δημοσιότητας.

Στο πλοίο «Ωκεανός» του Ποταμιάνου, έγινε η πιο επιτυχημένη επιχείρηση διάσωσης στα παγκόσμια χρονικά. Κάτω από τις πιο αντίξοες καιρικές συνθήκες και με  τεράστια  κύματα που χιμούσαν ολοζώντανα από το φοβερό ακρωτήριο aghulhas, και με έναν σκυλογδάρτη άνεμο  που ξεπερνούσε τα 9 μποφόρ, κατορθώθηκε αυτό που φάνταζε ακατόρθωτο. Παρ’ ότι επέβαιναν στο πλοίο περισσότερα από 600 άτομα, δεν άνοιξε ούτε μύτη. Όμως αυτό το απίστευτο κατόρθωμα κονιορτοποιήθηκε απ’ τον αδίσταχτο εσμό των δημοσιογράφων. Αντί να προσπαθήσουν να μάθουν την αιτία που βυθίστηκε το πλοίο, πιάστηκαν από το γεγονός ότι ο πλοίαρχος δεν εγκατέλειψε τελευταίος το πλοίο.

Πρόθεσή μου δεν είναι να δικαιολογήσω την πράξη του συγκεκριμένου καπετάνιου, αλλά να αποκαταστήσω την ιστορική αλήθεια. Γι’ αυτό μπορώ αβίαστα να πω,  ότι η «φυγή» του καπετάνιου, όχι μόνο δεν επηρέασε αρνητικά  την όλη εξέλιξη της επιχείρησης διάσωσης, απεναντίας την ενίσχυσε. Η πρωτοβουλία αυτή, σα μια σκέψη ανθρωπιάς και μόνο, ήταν ένα άλμα έξω και πέρα από τις καθιερωμένες μέχρι τότε πρακτικές! Πολύ πριν εγκαταλείψει το πλοίο, είχε παραδώσει τη σκυτάλη  στους ειδικά εκπαιδευμένους κομάντος του Ναυτικού της Νότιας Αφρικής. Επειδή κάποιες βάρκες, απ’ αυτές που είχαν εγκαταλείψει το πλοίο,  δεν απαντούσαν στις επίμονες κλήσεις μας, πιστέψαμε ότι ίσως να χρειάζονταν κι αυτές βοήθεια. Γι’ αυτό ο καπετάνιος έκρινε ότι έπρεπε να επιβιβασθεί σε ελικόπτερο, για να έχει μια προσωπική αντίληψη για την τύχη των επιβαινόντων. Όμως οι δημοσιογράφοι, λυσσιάρικα πιόνια, κύρια εγγλέζικων ανταγωνιστικών συμφερόντων, άδραξαν την ευκαιρία για να τον κατηγορήσουν ότι εγκατέλειψε τους επιβάτες, με αποτέλεσμα να ξεσηκωθεί θύελλα αντιδράσεων, που σάρωσε την υφήλιο. Πέρα όμως από τα αμαρτωλά ΜΜΕ, η ίδια η πλοιοκτήτρια εταιρεία,  έκανε πολύ λίγα για την ανατροπή αυτής της προπαγάνδας, γιατί είδε ότι η τροπή που είχαν πάρει τα πράγματα τη βόλευαν, για να επικαλύψει τις δικές της ευθύνες για τα αίτια του ναυαγίου. Το «Ωκεανός» ναυάγησε επειδή, προκειμένου να προλάβουν το ναύλο, δεν είχαν αντικαταστήσει τη σάπια λαμαρίνα γύρω από την αναρρόφηση της μηχανής, με αποτέλεσμα λόγω της σφοδρής θαλασσοταραχής, να ανοίξει μεγάλη τρύπα, να μπούνε νερά στο πλοίο και να ναυαγήσει.

Σε όλα τα πλοία υπάρχει ένα σχέδιο εγκατάλειψης και είναι όλοι υποχρεωμένοι να το τηρήσουν. Όμως οι συνθήκες κάτω από τις οποίες διενεργείται μια επιχείρηση διάσωσης, είναι κάθε φορά διαφορετικές. Γι’ αυτό δεν υπάρχουν κανόνες απαραβίαστοι. Πολλοί παράγοντες υπεισέρχονται, που κανένας δε μπορεί προκαταβολικά, ούτε καν να τους φανταστεί.

Στην περίπτωση του «Ωκεανός», σκόπιμα μηδενίστηκε η υπεράνθρωπη προσπάθεια και η τεράστια συμβολή του πλοιάρχου Γιάννη Αβρανά στη διάσωση εκατοντάδων ψυχών, πριν ακόμη φτάσουν τα ελικόπτερα για να παραλάβουν αυτούς, που είχαν εγκλωβιστεί στο πλοίο. Ποιος ήταν ο λόγος που χαρακτηρίστηκε «Coward» ένας πραγματικός ήρωας; Εξετάστηκε ποτέ, ποια ήταν η στρατηγική του καπετάνιου, που οδήγησε σε μια επιτυχία, που δεν είχε προηγούμενο στην ιστορία της ναυσιπλοΐας; Η πρώτη κίνησή του ήταν να κλείσει τις υδατοστεγείς πόρτες. Η δεύτερη, να ρίξει τις άγκυρες, ώστε όχι μόνο να μην παρασυρθεί το πλοίο, αλλά και να επιβραδύνει τη βύθιση του, προκειμένου να υπάρξει χρόνος για την αποβίβαση των ναυαγών. Η τρίτη κίνησή του ήταν να επιβιβάσει πρώτα τα γυναικόπαιδα και τα ευπαθή άτομα σε μια βάρκα, με επικεφαλής τον ύπαρχο, για να τους παραλάβει το πρώτο πλοίο που είχε προστρέξει.  Μετά ακολούθησε η συντεταγμένη εκκένωση του πλοίου, με την επιβίβαση των επιβατών και του πληρώματος στις σωσίβιες βάρκες, όσες φυσικά μπόρεσαν να καθελκυστούν, επειδή το πλοίο είχε πάρει κλίση. Πάνω στο πλοίο είχαμε μείνει 170 άτομα και οι βάρκες που είχαν αποβιβάσει στα άλλα πλοία τους ναυαγούς δε μπορούσαν, παρά τις προσπάθειες που έγιναν, να προσεγγίσουν ξανά το πλοίο, για να  παραλάβουν τους υπόλοιπους, λόγω του σφοδρού κυματισμού.

Όμως η άλλη κίνηση που είχα κάνει εγώ ο ίδιος, με δική μου πρωτοβουλία, χωρίς να έχω ενημερώσει τον πλοίαρχο, λειτούργησε συμπληρωματικά, αλλά και καταλυτικά στην όλη εξέλιξη της επιχείρησης διάσωσης.*** Στην αρχή επικοινώνησα με τον λιμενάρχη του Durban και του ζήτησα επιτακτικά, και με όση δύναμη ψυχής διέθετα, να στείλει ελικόπτερα, αλλά και αεροσκάφη να κάνουν ρίψεις ομαδικών σωσιβίων κλπ.  Όμως επειδή αργούσε να έρθει η βοήθεια, πάλι με δική μου πρωτοβουλία, ήρθα σε επαφή με τον Θάλαμο Επιχειρήσεων του υπουργείου Ναυτιλίας στην Ελλάδα, και ζήτησα από τον αρμόδιο Αξιωματικό να επικοινωνήσει το γρηγορότερο με το Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας μας, για να μεσολαβήσει στην κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής, να στείλουν το συντομότερο δυνατόν ελικόπτερα, γιατί θα ήταν ο μόνος τρόπος διαφυγής των εγκλωβισμένων πάνω στο πλοίο. Ακόμη ηχεί στ’ αυτιά μου η απάντηση του έλληνα αξιωματικού: «Μάλιστα κύριε πλοίαρχε, θα κάνουμε αυτό που ζητάτε»!

Όταν ναυαγοί πλέον, φιλοξενούμαστε σε μια στρατιωτική μονάδα, είχα μια συζήτηση με έναν αξιωματικό του Ναυτικού, που μετείχε στην επιχείρηση διάσωσης, και μου είπε ότι του έκανε τεράστια εντύπωση το γεγονός, ότι είχαν φέρει ελικόπτερα από βάσεις που ήσαν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, και ότι αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ άλλοτε, στην ιστορία της χώρας του. Όταν φτάσαμε στο Durban και πήρα μια εφημερίδα, είχε στην πρώτη σελίδα με πηχυαίους τίτλους την είδηση ότι, έγινε η μεγαλύτερη κινητοποίηση των ενόπλων δυνάμεων στη χώρα, μετά από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο!

Όταν λοιπόν συνέβησαν όλα αυτά, τα οποία έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στη διάσωση τόσων ψυχών, αλλά αγνοήθηκαν  σκόπιμα από τα αμαρτωλά ΜΜΕ και όχι μόνο,  πώς σήμερα που τ’ ανακαλώ στη μνήμη μου, να μη «γυρίζω τα μάτια / δάκρυα γιομάτα / κατά το παραθύρι», όπως λέει κι ο αγαπητός ποιητής; ****

Όταν κανείς δημοσιογράφος δεν ενδιαφέρθηκε να μάθει για τις προσπάθειες που έγιναν από το σύνολο σχεδόν του πληρώματος. Για το γεγονός ότι τα χέρια των ναυτών γέμισαν πληγές, στην προσπάθειά τους να αποσυνδέσουν τους γάντζους απ’ τις βάρκες. Όταν εγώ, μόνος, αφού ήδη είχα τελειώσει με τα κύρια καθήκοντά μου, με ένα τσεκούρι που δεν… έκοβε, προσπαθούσα να κόψω τα σχοινιά για να απελευθερώσω τις σχεδίες, που ήσαν δεμένες στην κόντρα γέφυρα, για να πιαστούν οι ναυαγοί, αν ξαφνικά βυθιζόταν το ημιβυθισμένο ήδη πλοίο…  Και πόσες άλλες τέτοιες  πρωτοβουλίες πάρθηκαν από τα άλλα μέλη του πληρώματος, που μπορεί τώρα να φαντάζουν ασήμαντες, όμως αυτές οι κινήσεις, αν τα πράγματα εξελισσόντουσαν διαφορετικά, θα έσωζαν δεκάδες ή εκατοντάδες ψυχές.

Όμως η προπαγάνδα ήταν τόσο μεγάλη, η πλύση εγκεφάλου από τους κατευθυνόμενους Οίκους Αποβλάκωσης των ΜΜΕ ήταν τόσο «παραγωγική»,  που είχε οξειδώσει ακόμη και τη δική μας σκέψη. Είχαμε φτάσει στο σημείο να ντρεπόμαστε εμείς, που είχαμε κάνει τόσα πολλά, για να σώσουμε τόσους ανθρώπους! Κι όλα αυτά στο όνομα των άγριων συμφερόντων που υπηρετούσαν τα ΜΜΕ. Έτσι λοιπόν κάθε φορά, η «φυγή» των πλοιάρχων, και ο σκόπιμος θόρυβος που ακολουθεί, βολεύει κύρια τις πλοιοκτήτριες εταιρείες, αφού τις βοηθάει να κουκουλώσουν τις ευθύνες τους.

Η ναυπήγηση και η κυκλοφορία πλοίων τεράτων, σαν το Costa Concordia, με την ανοχή των κυβερνήσεων και του Διεθνούς Οργανισμού, που ασχολείται με την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα, είναι ένα διαρκές έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Η ναυπήγηση μικρότερων πλοίων, που να φιλοξενούν έναν λογικό αριθμό επιβατών,  για τους σύγχρονους δεινόσαυρους του χρήματος, είναι κάτι το αδιανόητο. Η απληστία, σαν ένα ξεμαλλιασμένο σύννεφο, αρμενίζει πάντα στον άρρωστο ουρανό τους.

Ο κανονισμός, ή κατά κάποιους, το συμβόλαιο τιμής, που θέλει τον πλοίαρχο να φεύγει τελευταίος, είναι ένας θεσμός παρωχημένος, ειδικά για τα επιβατηγά πλοία, όπου πολλές φορές οι συνθήκες επιβάλλουν μια πιο ευέλικτη στρατηγική.

Ο ίδιος κανονισμός υποχρέωνε και τον ασυρματιστή να φεύγει τελευταίος από το πλοίο, μαζί με τον καπετάνιο. Τα συμφέροντα και οι υπάκουες κυβερνήσεις, ποτέ δε θα καταργούσαν έναν τέτοιο κανονισμό. Όμως τον ασυρματιστή τον κατάργησαν!

Σήμερα, τα μέσα επικοινωνίας είναι τέτοια, που επιτρέπουν στον σημερινό καπετάνιο του επιβατικού πλοίου να  κινείται πάνω και έξω απ’ αυτό, προκειμένου να επιτηρεί π.χ την επιβίβαση των επιβατών στις βάρκες, όταν η εγκατάλειψη γίνεται από την κύρια έξοδο του βαποριού ή να ενδιαφερθεί για το «στόλο» των σωσίβιων λέμβων, όταν η συνέχιση της επιχείρησης διάσωσης πάνω στο πλοίο βρίσκεται στα χέρια πεπειραμένων κομάντος, όπως έγινε στο «Ωκεανός».

Όμως αυτά τα νέα δεδομένα και οι καινούργιες ιδέες, δεν ενδιαφέρουν κανέναν. Η ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα είναι το τελευταίο που απασχολεί τους ζάπλουτους πλοιοκτήτες. Ειδικά σήμερα που η ανθρωπότητα  έχει μπει για καλά στον αστερισμό του τραγικού  φασισμού. Δεν είναι ανάγκη να υπάρξει πάλι ο Μουσολίνι. Τον αντικαθιστούν άριστα χιλιάδες εκπαιδευμένα ανθρωπάκια, που τους έχει παραχωρηθεί  το δικαίωμα της «ενημέρωσης» και των εύκολων εντυπώσεων, ώστε να κατευθύνουν την κοινή γνώμη κατά εκεί που προστάζουν τ’ αφεντικά.

Γι’ αυτό είμαι πολύ επιφυλακτικός όταν ακούω  πάλι να ξετυλίγεται το ίδιο σενάριο. Ν’ αποκαλούν τον πλοίαρχο του Costa Concordia, “coward”, δηλαδή «δειλό και άνανδρο». Ν’ ανακηρύσσουν τον αξιωματικό της ακτοφυλακής …εθνικό ήρωα, και να μη γίνεται κουβέντα για τις ευθύνες των πλοιοκτητών!

Είναι γνωστό πλέον πως κατασκευάζονται οι μύθοι, και πολλαπλασιάζονται οι αξίες της αγοράς.  Σταλαγματιά, σταλαγματιά, με το ύπουλο δάκρυ και το πορνεμένο σάλιο των δημοσιογράφων,  γεμίζουν τα θησαυροφυλάκια των πολυεθνικών δεινοσαύρων. Πως αλλιώς θα αποκτούσαν τη χρυσή δύναμη, για να ναυπηγούν χάρτινους πύργους και  πλωτές ανοχύρωτες πόλεις, να πνίγουν ανενόχλητα αθώους ανθρώπους και την ευθύνη να την ρίχνουν αποκλειστικά σ’ έναν καπετάνιο, που σαν άνθρωπος μπορεί να λύγισε ή κι ακόμη  να τρελάθηκε, όταν κάποια στιγμή θα συνειδητοποίησε, ότι θα έπρεπε να έχει τη δύναμη ενός θεού, ή ενός «τέρατος», για να μπορέσει να διασώσει  4200 ναυαγούς, που βρίσκονταν σε κατάσταση απόλυτου πανικού!

*Το κρουαζιερόπλοιο Costa Concordia ανήκε στην εταιρία “Carnival ”!

**Ο συγγραφέας του παρόντος άρθρου ήταν Προϊστάμενος Ασυρματιστής στο κρουαζιερόπλοιο «Ωκεανός», που ναυάγησε στις θάλασσες της Νότιας Αφρικής.

***Ζητώ συγγνώμη για το «εγώ». Ήταν αυτό που με είχε κάνει να σιωπήσω όλα τούτα τα χρόνια. Όμως οι καθαρές ιστορίες επιτάσσουν μερικές φορές, για χάρη της αλήθειας, να υπερβαίνουμε ακόμη και τις αρχές μας. Ειδικά τώρα, που η επίθεση των κυβερνήσεων, της εργοδοσίας και των υποχθόνιων κέντρων της δημοσιογραφίας, εναντίον των εργαζόμενων όλου του κόσμου, έχει πάρει κακουργηματικές διαστάσεις.

**** Οδυσσέας Ελύτης.

Σημείωση: Παρακαλώ τους ιταλομαθείς φίλους να μεταφράσουν το παραπάνω κείμενο  και να το στείλουν στα ιταλικά blogs. Θα  ήταν ένα ελάχιστο δείγμα συμπαράστασης στους αφανείς ήρωες ναυτεργάτες του Costa Concordia.

Παρώρεια Αρκαδίας, 31 Ιανουαρίου 2012