Για τον Έρωτα! Στον Κινηματογράφο, στην Ποίηση, στη Μουσική…

Γράφει η Γιόλα Αργυροπούλου - Παπαδοπούλου*

…Για σένα Αγάπη ετοίμασα τα πάντα

κι αν έμαθα να τραγουδώ τόσο γλυκά

είταν γιατί στην ίδια τη φωνή μου

ζητούσα να ’βρω τα ίχνη των βημάτων σου

ζητούσα να φιλήσω

μονάχα και τη σκόνη του ίσκιου σου

ω Αγάπη…

(Απόσπασμα από την «Εαρινή συμφωνία» του Γιάννη Ρίτσου)

Ο Έρωτας, αυτός ο παντοδύναμος φτερωτός γιος της Αφροδίτης, που στοχεύει αλάθητα και λαβώνει βαθιά με τα βέλη του τις ανθρώπινες καρδιές· αυτός που «αρπάζει την ψυχή και την τραντάζει σαν τον αγέρα που ορμάει από τα βουνά», όπως έγραφε η Σαπφώ, πριν από 2.500 περίπου χρόνια· αυτός που «είναι ανίκητος στη μάχη και που ξενυχτάει στα απαλά μάγουλα των κοριτσιών», όπως διαβάζαμε, μαθητές ακόμη, στη σοφόκλεια «Αντιγόνη· ο Έρωτας, αυτό το πιο έντονο, το κυρίαρχο συναίσθημα, που αναμφισβήτητα είναι συνυφασμένο με την ίδια τη ζωή, υπήρξε, είναι και θα αποτελεί μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης πεζογράφων, ποιητών, στιχουργών, καλλιτεχνών και μουσικοσυνθετών, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης… Για πάντα… Όσο υπάρχει ζωή… Όσο υπάρχουν άνθρωποι…

Θα μπορούσε κανείς να θυμηθεί και να απαριθμήσει αμέτρητες κινηματογραφικές ταινίες, με βασικό θεματικό μοτίβο τον Έρωτα. Η «Άννα Καρένινα», το «Όσα παίρνει ο άνεμος», η «Κλεοπάτρα», το «West Side Story», η «Μελωδία της ευτυχίας», το «Πέρα απ’ την Αφρική», ο «Τιτανικός», ο «Άγγλος ασθενής» και τόσες άλλες, με τραγικό τέλος οι περισσότερες, μας συγκλόνισαν, άγγιξαν βαθιά την ψυχή μας και γράφτηκαν με γραφή ανεξίτηλη στη μνήμη μας…

Ποιος από μας δεν θυμάται την μεταφορά στον κινηματογράφο, το 1965, του περίφημου μυθιστορήματος «Doctor Zhivago» του Boris Pasternak, μιας ιστορίας που αποτελεί ύμνο της ανθρώπινης ελευθερίας και ενός μεγάλου έρωτα, με φόντο την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 και τον μετέπειτα Εμφύλιο Σπαραγμό στη Ρωσία… Η μεγαλειώδης αυτή υπερπαραγωγή του Carlo Ponti, με την περίφημη σκηνοθεσία του David Lean, την εκπληκτική ερμηνεία του Omar Sharif, της Julie Christie και της Geraldine Chaplin, στους βασικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους, και την θεσπέσια μουσική του Maurice Jarre, υπήρξε μια ταινία – σταθμός στην ιστορία της 7^ης Τέχνης κι έχει πια περάσει στην αθανασία…

Επίσης, στον μαγικό κόσμο της Ποίησης, τόσο της ελληνικής – από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα – όσο και της παγκόσμιας, ο Έρωτας αποτελούσε ανέκαθεν και αποτελεί ακόμη την πιο συχνή και σημαντική πηγή έμπνευσης…

Ποιήματα, όπως το «Σ’ Αγαπώ» της Μυρτιώτισσας, το «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες» της Μαρίας Πολυδούρη, το «Μεγαλυνάρι» του Νικηφόρου Βρεττάκου, η «Εαρινή συμφωνία» και τα «Ερωτικά» του Γιάννη Ρίτσου, το «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας» του Τάσου Λειβαδίτη και τόσα άλλα, περισσότερο ή λιγότερο γνωστά, υπογραμμίζουν, με την απαράμιλλη εκφραστική δεινότητα των δημιουργών τους, το πάθος, την τρυφερότητα και την παντοδυναμία του Έρωτα…

…Κοιμήσου στο στήθος μου

- έλεγες·

κ’ εγώ διανυχτέρευα

στο στήθος σου.

Ψηλά που μ’ ανεβάζουν τα φιλιά σου.

Χάνομαι.

Κράτα με.

Τώρα

ο ουρανός είναι

η γη μου.

Η πλατειά γη μου

είναι ο ουρανός.

Μέσα στο σώμα σου

γεννιέμαι και πεθαίνω

και γεννιέμαι…

(Απόσπασμα από την ενότητα «Γυμνό σώμα» της συλλογής «Τα ερωτικά» του Γιάννη Ρίτσου).

Και βέβαια ένας ανεκτίμητης αξίας «θησαυρός» όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας Ποίησης είναι το περίφημο «Μονόγραμμα» του Οδυσσέα Ελύτη… Ένα από τα πιο συγκλονιστικά ερωτικά ποιήματα που έχουν γραφτεί… Ένας αέναος ύμνος στον Έρωτα… Ένα λαμπρό αστέρι, που το άσβεστο φως του θα ξεχωρίζει ανάμεσα στ’ άλλα, μέσα στο κατάφωτο στερέωμα του Ποιητικού Λόγου, όσα χρόνια κι αν περάσουν…

Όσο για τη μουσική και τα τραγούδια που έχουν γραφτεί για τον Έρωτα, τι να πρωτοθυμηθεί και τι να γράψει κανείς… Είναι σαν να προσπαθείς να μετρήσεις και να καταγράψεις όλα εκείνα τ’ αναρίθμητα ρινίσματα του φωτός, που ο ήλιος ρίχνει επάνω στην επιφάνεια μιας απέραντης θάλασσας…

Από το «Όνειρο Αγάπης» του Franz Liszt μέχρι τo «Αγάπη που ’γινες δίκοπο μαχαίρι» του Μάνου Χατζιδάκι… Μια μαγική, ατελεύτητη θάλασσα ερωτικής μελωδίας, που άλλοτε σε γαληνεύει με την αύρα της τρυφερότητάς της κι άλλοτε σε παρασύρουν τα θεόρατα κύματα της παράφορου πάθους της…

Στ’ αλήθεια, θα μπορούσε κανείς να γράψει πολυσέλιδα κείμενα με θέμα τον Έρωτα ως πηγή έμπνευσης για τον κινηματογράφο, για την πεζογραφία, για την ποίηση, για τη μουσική… Για όλα αυτά τα αθάνατα έργα, που συγκίνησαν γενιές ανθρώπων και που θα συγκινούν, με την ίδια πάντα δύναμη, τις γενιές που θα ’ρθουν…

Τα χρόνια περνούν… Κι ο Έρωτας, η ανάσα της ίδιας της ζωής, ο δημιουργός της πιο ξέφρενης χαράς αλλά και της πιο βαθιάς οδύνης, εξακολουθεί να εμπνέει… Ο Έρωτας, ο μεγάλος, ο αληθινός, ο ατελεύτητος… Αυτός που δεν γιορτάζει μόνον στις 14 Φεβρουαρίου, αλλά την κάθε μέρα, την κάθε ώρα, την κάθε στιγμή του χρόνου…

Ίσως, όμως, οι πιο όμορφες ιστορίες αγάπης να είναι αυτές που δεν γράφτηκαν ποτέ σε βιβλία, που δεν εκφράστηκαν ποτέ με στίχους, που δεν έγιναν ποτέ τραγούδια, αλλά αυτές που γράφονται καθημερινά από εκατομμύρια απλών ανθρώπων, που δεν μπορούν να γράψουν στίχους, που δεν ξέρουν να συνθέτουν τραγούδια… Απ’ αυτούς τους αναρίθμητους ανώνυμους, που λέγοντας απλά ένα αληθινό «Σ’ αγαπώ» γράφουν τον πιο όμορφο στίχο ή που προσφέροντας ένα μικρό λουλούδι συνθέτουν την πιο γλυκιά μελωδία…

* Η κυρία Γιόλα Αργυροπούλου – Παπαδοπούλου είναι επ. καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών