Πώς φτάσαμε ως εδώ; - Του Λευτέρη Τσίλογλου

Χθες ήταν ημέρα, για μια ακόμα φορά, γενικής απεργίας. Εδώ θέλω να επικαιροποιήσω ένα παλαιότερο κείμενό μου, που αναφέρεται σε σχετικά φαινόμενα. Επιπροσθέτως θέλω να καταθέσω κάποιες από τις προσωπικές μου απόψεις.

Βεβαίως η κατάσταση της χώρας και των πολιτών είναι τραγική. Είναι κοινά πανθομολογούμενο το γεγονός. Χιλιάδες συμπατριώτες μας διαβιούν- και πιο έντονα από εμένα- το Γολγοθά τους. Όμως σας ρωτάω ευθέως. Πιστεύετε ότι οι κατάρες και τα αναθέματα συμβάλουν  στη λύση των προβλημάτων ή μήπως αντίθετα προσθέτουν νέα εμπόδια στην αναζήτηση της αναγκαίας διεξόδου;. Η δική μου άποψη είναι ότι όλα αυτά είναι άχρηστοι κι ανώφελοι περισπασμοί, Εκείνο που σήμερα σημασία έχει η αναζήτηση πρωτοβουλιών για νέες δημιουργίες, για παραγωγή εθνικού πλούτου. Όλα τ’ άλλα είναι εκ του περισσού. Ιδέες για αξιοποίηση μυαλών κι ευκαιριών, δημιουργία νέων απασχολήσεων, εργατικότητα κι επιμονή. Ο δρόμος για την έξοδο από την κρίση θα είναι μακρύς κι ανηφορικός.

Συγχρόνως πρέπει ν’ αναζητηθούν οι αιτίες που μας οδήγησαν στην τραγική σημερινή κατάσταση. Ανεξάρτητα από τα πορίσματα αυτής τη έρευνας, ας αναρωτηθούμε όμως πόσοι συνάνθρωποι μας όρθωσαν το ανάστημα τους για να καταγγείλουν τη διασπάθιση των χρημάτων όλα τα προηγούμενα χρόνια; Αυτοί που σήμερα είναι οι πιο φανατικοί καταγγέλλοντες δεν είναι οι ίδιοι που υιοθετούσαν και μάλιστα ασμένως κάθε υπερβολικό αίτημα απεργών τον προηγούμενο καιρό; Μας είχαν πλύνει τον εγκέφαλο οι κομματικοί παράγοντες, οι ανεύθυνοι συνδικαλιστές και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, για τη διαρκή λιτότητα τα τελευταία δέκα χρόνια. Μήπως δεν ήταν έτσι; 

Νέα φαινόμενα

Έχω την πλήρη αίσθηση της αφέλειάς μου. Ναι! Αλλά δεν με πειράζει. Θα το τολμήσω. Ιδιαίτερα που, σήμερα, 20 Οκτωβρίου 2011, για μια εισέτι φορά, διεπράχθη το ίδιο έγκλημα. Θέλω να θέσω ένα ανθρώπινο ερώτημα. Με πιέζει ασφυκτικά μια προσωπική ανάγκη να το κάνω έτσι κι αλλιώς. Το ερώτημα είναι:

Πώς σε τόσο νέες ψυχές μπόρεσε και εμφιλοχώρησε τόσο μίσος, τόσος θυμός, τέτοια μανία καταστροφής, τόση εμμονή στη διάλυση των πάντων; Και μάλιστα χωρίς καμιά αναστολή για τις συνέπειες αυτών των πράξεων. Ποιο μαγικό φίλτρο τους πότισε, ποιο άγνωστο ποτό ρουφήξανε αυτά τα νέα παιδιά που τα μετέτρεψε από αθώα νεανικά πλάσματα προορισμένα για το καλό και την πρόοδο της κοινωνίας σε διαβολικά όντα που τρέφονται με την καταστροφή, που την  επιζητούν και την απολαμβάνουν;

Όλα τα χρόνια της θήτευσης στο σχολείο, όλη η μάθηση για την ιστορική πορεία αυτής της χώρας, όλη η γνώση για τους ανθρώπους που έδωσαν ακόμα και το αίμα τους για την υπεράσπιση της πατρίδας και την διεύρυνση των συνόρων της, όλη η έμφυτη αγάπη που έχουν οι καθημερινοί άνθρωποι για τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Μαζί με τους ανθρώπους που ζουν σ’ αυτόν. Όλα αυτά πώς εξαφανίστηκαν έτσι διά μαγείας και στη θέση τους αναπτύχτηκαν μέσα τους τόσο ακραία και αντικοινωνικά συναισθήματα;

Φλέγομαι από την περιέργεια να βρω τις απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα. Έστω ρηχές εξηγήσεις, των φαινομένων που διαδραματίζονται γύρω μας. Ταράζομαι συνεχώς, σε κάθε στιγμή της ημέρας που ξημερώνει. Μου έχει γίνει βρόχος και με πνίγει και έτσι δεν μπορώ να υποτιμήσω με το έτσι θέλω τη σημασία του. Όμως παρ’ όλη την προσπάθειά μου απαντήσεις δεν βρίσκω. Ταλανίζομαι ο καημένος κονταροχτυπώντας τους άγνωστους δαίμονες και ανίκητους δράκοντες. Πλην ματαίως, αποτέλεσμα μηδέν.

Αλήθεια, αναρωτιέμαι ποια να είναι τα συναισθήματα εκείνου που καταστρέφει μια, τράπεζα, ένα ξενοδοχείο, που λεηλατεί την προθήκη ενός καταστήματος; Ποιες είναι οι σκέψεις του όταν με το θανατηφόρο σφυρί, που έχει επί τούτου μέσα στο σακίδιο του, σπάει πράγματα που ήδη είχαν ζήσει στον Αθηναϊκό ουρανό ιστορικά γεγονότα  πολλών δεκαετιών; Αυτόν που εκτοξεύει στον «εχθρό» μια κινούμενη βόμβα, ικανή ακόμα και να σκοτώσει ανθρώπους;

Να είχαμε μόνο απόπειρες θα ήταν ένα δυσάρεστο συμβάν, αλλά σ’ ένα βαθμό ένα ενδεχόμενο που αντέχεται μέσα την ανθρώπινη διαδρομή. Όμως δυστυχώς έχουμε και ανθρώπινα αθώα θύματα αυτής της ανεύθυνης κι εγκληματικής συμπεριφοράς. Δεν αναφέρομαι στον τραγικό εργαζόμενο που έχασε σήμερα τη ζωή του από καρδιακό επεισόδιο. Κάποιο άτυχο φαινόμενο αυτού του είδους το αναμένει ένας παρατηρητής των γεγονότων μέσα στην επαναλαμβανόμενη τριβή. Εκείνο που δεν αντέχεται, εκείνο που είναι ανυπόφορο είναι η εκ προθέσεως αφαίρεση της ζωής συνανθρώπων σου.

Βάζω το ερώτημα: Πώς άραγε νιώθουν σήμερα αυτοί που στα σκαλοπάτια του δημόσιου κτιρίου βάλανε το δέμα  με το βόμβα και το αθώο και άτυχο Αφγανόπουλο, που ψάχνοντας απεγνωσμένα μια ευκαιρία να βγάλει το ψωμί του, έγινε κομμάτια από τα βλήματα του εκρηκτικού μηχανισμού. Πώς νιώθουν αυτοί που πέταξαν τις βόμβες Μολότοφ στο κτίριο της τράπεζας της Μαρφίν για να τιμωρήσουν τους «απεργοσπάστες» εργαζόμενους με τα τραγικά και φρικτά αποτελέσματα των θυμάτων, που υπήρξαν στη συνέχεια. Ειδική αναφορά θα κάνω στην έγκυο μητέρα που κυοφορούσε μια νέα ζωή; Το ερώτημά μου είναι:

Πως κοιμούνται, πώς ξυπνούν, πώς αντικρίζουν κάθε στιγμή τους άλλους ανθρώπους. Καλά οι τύψεις δεν τους έχουνε πνίξει ακόμα; Οι υπόλοιποι «συναγωνιστές», που γνωρίζουν τους φυσικούς αυτουργούς, δεν νιώθουν καθόλου συνυπεύθυνοι με την εγκληματική κι αδιέξοδη τακτική τους; Υπήρξε καμιά ομολογία, καμιά παράκληση για συγχώρεση, έστω μια αυτοκτονία εξ αιτίας των τύψεων και δεν την πήραμε χαμπάρι; Δεν είμαι ενήμερος τέτοιων συμβάντων κι αυτό κάνει την κατάσταση ακόμα πιο τραγική, μαζί και πιο ανάλγητη. Χάθηκε πλέον η συνείδηση, εξαφανίστηκαν τα βασικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά, αυτά που συντροφεύουν τον άνθρωπο σ’ όλη τη μέχρι τώρα διαδρομή του;

Μια απόπειρα ερμηνείας της συμπεριφοράς αυτών των νέων ανθρώπων είναι πολύ δύσκολο να περικλειστεί σε ένα αίτιο, σε μια εξήγηση. Πρέπει να είναι συνέπεια ποικίλων παραγόντων, γνωστών κι αυτονόητων αφορμών, αλλά, ταυτοχρόνως, κι άδηλων σ’ εμάς τους μεγαλύτερους, που έχουμε ήδη σταθεροποιημένα σχήματα και κριτήρια στο μυαλό μας. Κριτήρια που για τους νεώτερους ίσως είναι ξεπερασμένα και καθόλου αποτελεσματικά.

Αρχίζοντας, πρέπει να σημειώσω ότι μιλάμε για μια γενιά που μοσχομεγάλωσε σε συνθήκες πρωτόγνωρες για τη χώρα μας από άποψη αφθονίας υλικών συνθηκών, τόσο πολύ που να θεωρούν αυτονόητο να γίνονται αυτομάτως κάτοχοι κάθε νέας κατάκτησης της μόδας, κάθε νέο μοντέλο της τεχνολογίας, μέτοχοι, αλλά και θύματα του εύκολου κι άσκοπου καταναλωτισμού. Αν για κάποιο λόγο στερηθούν ένα από αυτά μπορεί το γεγονός αυτό να το ερμηνεύσουν σαν άδικη τιμωρία των κατεχόντων απέναντι στο πρόσωπό τους.

Πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς είναι υπεύθυνοι σε μεγάλο ποσοστό τέτοιων στρεβλώσεων. Μέσα στην ευωχία της κατανάλωσης η εκπλήρωση των καταναλωτικών απαιτήσεων των γόνων τους ήταν πολλές φορές μια εύκολη δραπέτευση από την υποχρέωση αφιέρωσης περισσότερου χρόνου στα παιδιά. Η ανατροφή των παιδιών είναι για πολλούς δυσβάστακτο βάρος. Έτσι η άσκοπη προσφορά υλικών αγαθών να είναι ένα είδος έμμεσης εξιλέωσης από τις δικές τους αβελτηρίες, τα δικά τους αμαρτήματα και ενοχές. Βεβαίως αντί της εξιλέωσης, αντί της επίλυσης των προβλημάτων τέτοιες συμπεριφορές είναι τελικώς το υπέδαφος για νέα αμαρτήματα.

Μετά είναι η έλλειψη της «μεγάλης ιδέας» που ιστορικά γεμίζει με προσμονές την νεανική ψυχή, που δίνει λόγο ύπαρξης για τη συνέχιση της ζωής και κίνητρο για αγώνες. Ένα μεγάλο ιδανικό! Έτσι, δεν «ευτύχησαν» να ζήσουν τις δύσκολες ιστορικές περιόδους, όπως την ξένη γερμανική κατοχή, την απουσία κάθε δημοκρατικού δικαιώματος από την αυταρχική εξουσία των νικητών μετά τη φρικτή περιπέτεια του εμφύλιου σπαραγμού, την αυθαιρεσία των παράνομων επιβητόρων της εξουσίας, συνταγματαρχών της χούντας, που γνώρισε η χώρα επί επταετία. Ίσως τότε να φλέγονταν από την όμορφη φιλοδοξία της εγκατάστασης στη χώρα ανεκτών θεσμών ελευθερίας κι ανθρώπινων δικαιωμάτων, που η ύπαρξή τους δεν ήταν πάντα αυτονόητη. Όχι, δεν είχαν αυτή την τύχη. Τους ήρθαν έτοιμα στο πιάτο τα αγαθά της δημοκρατίας. Τότε δεν εκτιμάς την αξία τους.

Αντίθετα είχαν την «ατυχία» να μεγαλώνουν σε μια κοινωνία με περίσσευμα ανοχής, ίσως πάνω από τα σωστά όρια, με τις ψευδαισθήσεις της μόνιμης οικονομικής άνεσης, σε καθεστώς φούσκας τόσο εισοδημάτων και κατανάλωσης, όσο κι αισθημάτων. Κι όταν άρχισε η συνειδητοποίηση, έστω και με στρεβλό τρόπο, αυτής της ψευδαίσθησης δεν είχε προλάβει να οικοδομηθεί εντός τους το ελάχιστο εκείνο ηθικό έρμα που μετατρέπει το μοναχικό άτομο μέσα στην ερημιά του ανώνυμου πλήθους σε υπεύθυνο κοινωνικό μέλος μιας ομάδας με υποχρεώσεις και δικαιώματα.

Οι ομάδες των αναρχικών, σίγουρα, δεν είναι αποτέλεσμα παρθενογένεσης. Να το ξεκαθαρίσουμε εξαρχής αυτό. Δεν ξεπήδησαν από το πουθενά. Πίσω από αυτούς υπάρχει μια πεισματική κι αδιάκοπη ιδεολογική προετοιμασία, μέσω μικρών πυρήνων. στην αρχή ανεξάρτητων μεταξύ τους. Αυτές οι ομάδες έχουν κάνει ήδη προπόνηση μεθόδων και υλικών μέσων στα διάφορα γήπεδα, στις καταλήψεις των σχολείων και των αμφιθεάτρων των Πανεπιστημίων όλα τα προηγούμενα χρόνια. Θετική βοήθεια και καλό λίπασμα για την ανάπτυξή κι εξάπλωσή τους ήταν η παντελής έλλειψη συνεπειών, η ατιμωρησία σε πρόδηλα παράνομες πράξεις σε ζημίες επώδυνες για την ήδη πληγωμένη οικονομία της πατρίδας μας. Αθροίστε τις ζημιές από τις καταλήψεις, που η επανόρθωσή τους βαφτίστηκαν ανερυθριάστως νέες επενδύσεις με την αντικατάσταση των πάσης φύσεως κατεστραμμένων αγαθών και σημειώστε μαζί με ανάλογες συμπεριφορές τη «συμβολή» τους στο δημόσιο χρέος της χώρας.

Η ατιμωρησία οφείλεται σε μια εξολοκλήρου λαθεμένη αντίληψη προσωρινού κουκουλώματος των φαινομένων για να μην εμφανιστεί η κρατική εξουσία ως δήθεν αυταρχική και συγκεντρώσει πάνω της την μήνη των ανεύθυνων πολιτικών σχολιαστών των μέσων μαζικής ενημέρωσης, που εδώ και χρόνια έχουν χάσει το μέτρο της κριτικής και επιτίθενται μονόπλευρα πάντα στις αρμόδιες αρχές, ενώ σιωπούν στην προφανή εκτροπή άλλων παραγόντων της κοινωνίας μας. Όταν τα προβλήματα τα σπρώχνεις κάτω από το χαλί δεν τα εξαφανίζεις. Αντιθέτως δημιουργείς τις ευνοϊκές συνθήκες για τον πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξή τους.

Συνεπίκουρος στην κατάσταση αυτή είναι η ανικανότητα των διωκτικών αρχών και η παραλυσία κι ο φόβος της δικαστικής εξουσίας  να τιμωρήσει τους ενόχους. Λείπουν οι υπεύθυνοι κι αποφασισμένοι δικαστικοί λειτουργοί ν’ ασκήσουν την εξουσία που το σύνταγμα τους παρέχει, να κάνουν το αυτονόητο καθήκον τους και εν τέλει να δικαιολογήσουν τις σχετικά παχυλές αμοιβές τους.

Τέτοιες συμπεριφορές τους θέριεψαν και τους έδωσαν την εντύπωση ότι είναι άτρωτοι. Δεν είναι ακαθοδήγητοι. Πίσω τους υπάρχει ιθύνων νους που στον ανθρωπίνως δυνατό βαθμό δίνει τις βασικές κατευθύνσεις των επόμενων ενεργειών. Μην τρέφουμε αυταπάτες. Η κοινωνία πρέπει να ορθώσει τις άμυνες της. Δεν μπορεί να στέκεται με επικίνδυνη απάθεια και απλώς να παρακολουθεί τα συμβαίνοντα.

Οκτώβρης 2011

Υ.Γ Μια σοβαρή επιπλέον διάσταση του προβλήματος είναι η αντίληψη μερικών κομμάτων και των συνδικαλιστικών παραφυάδων τους που κατάντησαν το δικαίωμα της απεργίας και το κλείσιμο των δρόμων καραμέλα να παίζουν και να γλυκαίνονται. Υποτιμούν την αρνητική επίδραση που έχουν στην ομαλή πορεία της πατρίδας και στο μυαλό τους επικρατούν στενά ωφελιμιστικά συμφέροντα. Η κάθε φορά επαναλαμβανόμενη δήλωση ότι καταδικάζουν τα φαινόμενα βίας τους αθωώνουν και τους απαλλάσσουν από τις πολιτικές τους ευθύνες; Προσωπικά δεν συμφωνώ. Στον ανώριμο νεαρό σίγουρα του προσάπτω την ευθύνη των παράνομων πράξεών του. Από τα πολιτικά κόμματα, από τους άλλους θεσμικούς φορείς τι να  προσάψω και τι να υποθέσω;

Ύστερη προσθήκη; Επανάληψη των ίδιων φαινομένων σήμερα 6.12.11

Το ανεύθυνο και δολοφονικό αστυνομικό όργανο, που αφαίρεσε τη ζωή σ’ ένα νέο παιδί είναι καταδικαστέο από κάθε άποψη. Όχι μόνο για την άδικη κι αναίτια αφαίρεση μιας ανθρώπινης ζωής, αλλά και την κοινωνική ζημία που προκάλεσε στη χώρα με τα επεισόδια που δημιουργήθηκαν μετά το τραγικό συμβάν, για την τεράστια ζημία που προκάλεσε στην εικόνα της χώρας το ίδιο το γεγονός και τα επεισόδια που ακολούθησαν, αλλά και τις οικονομικές επιπτώσεις που αυτά είχαν για τη χώρα στη δύσκολή περίοδο που διανύει. Μην είμαστε γραμμικοί στη σκέψη μας. Σε κανένα μυαλό κρατικού παράγοντα δεν πέρασε η ιδέα αυτής της δολοφονίας, ούτε είναι συνομωσία σκοτεινών κύκλων και ξενόφερτων πρακτόρων. Η ηλιθιότητα, το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης κι ο κακός χαρακτήρας του ατόμου είναι η γενεσιουργός αιτία του τραγικού γεγονότος. Η σφοδρότητα και η διάρκεια της κοινωνικής αντίδρασης είναι αποτέλεσμα της έκρηξης συσσωρευμένης πίκρας για μια σειρά φανερών αλλά και αφανών αιτιών.

Εκείνο που ιδιαιτέρως θέλω να υπογραμμίσω στη φετινή «επέτειο» είναι η δήλωση του αρμόδιου κυβερνητικού παράγοντα. Χωρίς ντροπή και με αμελητέες αντιδράσεις των άλλων συνιστωσών της Ελληνικής κοινωνίας, ο υπεύθυνος υπουργός δηλώνει στην ουσία ότι μπορεί ο οποιοσδήποτε ανεύθυνος να σπάει κάθε τι που υπάρχει γύρω του βάζοντας το δίλημμα: σπασμένο κεφάλι ή σπασμένα μάρμαρα!!