Μυστική έκθεση για κούρεμα όλων των δανείων

Μυστικό σχέδιο «κουρέματος» των δανείων που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά, έχει στα χέρια της η κυβέρνηση και οι εποπτικές Αρχές της χώρας, σε μια προσπάθεια να προετοιμαστούν για το... μεγάλο κραχ που αναμένεται να επιφέρει στα δάνεια η τεράστια ύφεση.

Το σχέδιο παρουσιάστηκε τις προηγούμενες εβδομάδες από την αμερικανική εταιρεία Bain στο υπουργείο Οικονομικών αλλά και στη διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος, στο πλαίσιο της εξέτασης τρόπων και σχεδίων για το πώς θα αντιμετωπίσουν τα πιστωτικά ιδρύματα την ανακεφαλαιοποίησή τους και τις επισφάλειες που θα προκύψουν.

Βασική παράμετρος είναι η εμβάθυνση της ύφεσης και για το 2012, η οποία θα είναι πολύ μεγαλύτερη από τις αρχικές εκτιμήσεις, βάσει των οποίων έγιναν και τα σενάρια της Black Rock που προβλέπουν ότι οι πρόσθετες επισφάλειες των τραπεζών θα είναι της τάξης των 10 δισ. ευρώ.

Το σενάριο

Τώρα το σενάριο αυτό είναι ήδη ξεπερασμένο, γιατί όσο μεγαλύτερη είναι η ύφεση (4,4% του ΑΕΠ αντί 2,8% της αρχικής εκτίμησης) τόσο μεγαλύτερες και οι αναμενόμενες επισφάλειες, αφού όλο και περισσότερες επιχειρήσεις αλλά και νοικοκυριά θα αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις δόσεις των δανείων τους. Οπως σημειώνεται χαρακτηριστικά, στο μυστικό report των ξένων οίκων που προτείνουν το σχέδιο, «την ανακεφαλαιοποίηση οι τράπεζες και η κυβέρνηση θα πρέπει να τη δουν και υπό ένα αναπτυξιακό πρίσμα, το οποίο σημαίνει μια συντεταγμένη απομόχλευση των επιχειρηματικών δανείων με διαγραφή χρεών στη βάση βιωσιμότητας των επιχειρηματικών σχεδίων, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις, απαλλαγμένες από τα βάρη των χρεών τους να μπορέσουν να αναλάβουν νέα επενδυτικά σχέδια και να ενισχύσουν την κερδοφορία τους».

Υπενθυμίζεται ότι στην Ισλανδία προχώρησε σε «κούρεμα» των δανειακών υποχρεώσεων των νοικοκυριών σε ύψος ρεκόρ που ανέρχεται στο 16% του ΑΕΠ της χώρας.

Παρόμοιο σχέδιο εφαρμόστηκε και στις ΗΠΑ όπου πριν από λίγες ημέρες η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι 49 από τις 50 Πολιτείες συμφώνησαν με τις πέντε μεγαλύτερες τράπεζες να διαγράψουν μέρος των οφειλών όσων έχουν στεγαστικά δάνεια.

Το κρίσιμο ερώτημα για την Ελλάδα, είναι εάν οι εποπτικές Αρχές και η ελληνική κυβέρνηση έχουν ανάλογο στρατηγικό σχέδιο, το οποίο όχι μόνο θα βοηθάει τις τράπεζες να επανέλθουν σε μια υγιή κατάσταση αλλά και κατά πόσο η επιχειρηματικότητα και στη συνέχεια τα νοικοκυριά μπορούν να επωφεληθούν.

Βέβαια, όπως επισημαίνουν παράγοντες της Τράπεζας της Ελλάδος, σε πρώτη φάση το κρίσιμο για την ανάπτυξη είναι οι επιχειρήσεις, γιατί το πρόγραμμα είναι να στηριχθούν ώστε να έλθει η ανάκαμψη, ενώ στη συνέχεια αυτό θα εφαρμοστεί και στην κατανάλωση, δηλαδή στα στεγαστικά και στα καταναλωτικά δάνεια.

Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες συντονισμένα θα κληθούν να προχωρήσουν σε ρυθμίσεις ακόμη και ενήμερων δανείων και όχι μόνο των «κόκκινων», ακριβώς για να προλάβουν χιονοστιβάδα νέων επισφαλειών. Η ρύθμιση αυτή -που αναμένεται ότι για τις επιχειρήσεις μπορεί να ξεκινήσει μέσα στο 2012 και για τα νοικοκυριά αργότερα- θα περιλαμβάνει σε πρώτη φάση τη μείωση του ύψους της μηνιαίας δόσης μέσω επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής, καθώς και περίοδο χάριτος σε ορισμένες ομάδες πληθυσμού, ενώ στη συνέχεια θα περιλαμβάνει και «κούρεμα» του κεφαλαίου και των τόκων.

Το παράδειγμα

Το «κούρεμα», εάν υιοθετηθεί το σχέδιο που προτάθηκε και έχει ως βάση το παράδειγμα της Ισλανδίας, θα είναι της τάξης του 30% στο κεφάλαιο των επιχειρηματικών, στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων, πράγμα που σημαίνει ότι δυνητικά θα κοπούν οφειλές ύψους 70 δισ. ευρώ.

Η αρχή -σύμφωνα με το σχέδιο- θα γίνει από μεγάλες επιχειρήσεις σε συγκεκριμένους κλάδους που αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα αλλά χαρακτηρίζονται βιώσιμες και θα προβλέπει εκτός από το «κούρεμα» του κεφαλαίου, νέο δανεισμό καθώς και την τοποθέτηση «τοποτηρητή» από την τράπεζα δίπλα στον διευθύνοντα σύμβουλο της επιχείρησης. Το στέλεχος αυτό θα έχει αρμοδιότητες σαν αυτές των τοποτηρητών που θα τοποθετήσει η Κομισιόν στα υπουργεία και θα συναποφασίζει για το σχέδιο εξυγίανσης της εταιρείας αλλά και τα νέα επενδυτικά σχέδια.

Στα νοικοκυριά η πρόταση είναι το πρόγραμμα να ξεκινήσει από ομάδες πληθυσμού που η τράπεζα θα κρίνει ότι θα μπορούν να εξυπηρετήσουν το δάνειο με τα νέα δεδομένα και όχι σε ανέργους ή άλλες ευπαθείς ομάδες που θα μπορούν να διευθετήσουν τις οφειλές τους μέσω του σχετικού νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Ενα πρώτο βήμα στην κατεύθυνση κουρέματος των οφειλών των δανειοληπτών είναι η απόφαση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών, Ευάγγελου Βενιζέλου, για «κούρεμα» των στεγαστικών δανείων που έχουν πάρει οι δημόσιοι υπάλληλοι.

«Πρόβα» στο δημόσιο

Ενα πρώτο βήμα στην κατεύθυνση κουρέματος των οφειλών των δανειοληπτών είναι η απόφαση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών, Ευάγγελου Βενιζέλου, για «κούρεμα» των στεγαστικών δανείων που έχουν πάρει οι δημόσιοι υπάλληλοι.

Σπάει κάθε ρεκόρ η «στάση πληρωμών»

Διαστάσεις χιονοστιβάδας παίρνουν πλέον τα «κόκκινα» δάνεια με τους τραπεζίτες να φοβούνται το επόμενο διάστημα «έκρηξη» των μη εξυπηρετούμενων δόσεων για τα στεγαστικά, επιχειρηματικά και καταναλωτικά δάνεια.

Μέσα σε τρία χρόνια τα επισφαλή δάνεια τριπλασιάστηκαν (από 5,8% το 2008 στο 15% την περσινή χρονιά), ενώ καταγράφεται επιδείνωση για τους πρώτους μήνες του 2012 όπου και εκτιμάται ότι κοντά στα 40 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν «χτυπήσει κόκκινο».

Ηδη, αυτό επισημαίνεται και στην ετήσια έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, όπου αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «επηρεάστηκε δυσμενώς η ικανότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, με αποτέλεσμα την αύξηση των δανείων σε καθυστέρηση».

Ο φόβος πλέον είναι ότι μπορεί να δημιουργηθεί μια «ωρολογιακή βόμβα» στα θεμέλια του τραπεζικού μας συστήματος, αφού τα καθυστερούμενα δάνεια νοικοκυριών και επιχειρήσεων προστίθενται στις μειωμένες καταθέσεις και στερούν από τις τράπεζες πολύτιμη ρευστότητα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των τραπεζών, περισσότερα από 500.000 νοικοκυριά καθυστερούν από έναν έως και τρεις μήνες να πληρώσουν τη δόση τους στην τράπεζα, ενώ άλλα 50.000 νοικοκυριά έχουν σταματήσει οριστικά να εξυπηρετούν τις οφειλές τους.

Το χειρότερο είναι ότι μήνα με τον μήνα αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που δεν μπορούν να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων τους και αυτό παρά τις ρυθμίσεις που κάνουν οι ίδιες οι τράπεζες ή αυτές που επιχειρούν οι δανειολήπτες βάσει του πρόσφατου νόμου και αφορούν άλλες 750.000 δάνεια.

Οι εξελίξεις αυτές ξεπερνούν τις αρχικώς δυσμενείς προβλέψεις για την εξέλιξη ακόμη και των στεγαστικών χαρτοφυλακίων των τραπεζών που θεωρούνται τα πλέον υγιή, καθώς ήδη πάνω από ένα στα δέκα δάνεια δεν εξυπηρετείται κανονικά έναντι 3% - 4% που ήταν το «φυσιολογικό» επίπεδο επισφαλειών για τα δάνεια της κατηγορίας αυτής προ της κρίσης.

Οι τρέχουσες εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών κάνουν λόγο για επισφάλειες στα στεγαστικά δάνεια που ξεπέρασαν και το 15% στο τέλος του 2011, ποσοστό που θα ήταν πολύ μεγαλύτερο εάν δεν υπήρχαν οι αναδιαρθρώσεις δανείων.

Στα επιχειρηματικά δάνεια οι επισφάλειες διαμορφώθηκαν στο 13-14% -χωρίς να υπολογίζονται οι αναχρηματοδοτήσεις- και στα καταναλωτικά ξεπέρασαν το 25%.

Οι τραπεζίτες περιμένουν κορύφωση των καθυστερήσεων αλλά και των απλήρωτων δανείων τα επόμενα τρία χρόνια, ενώ θεωρούν το πρώτο εξάμηνο του έτους που διανύουμε ως την πιο κρίσιμη περίοδο όσον αφορά τη σφυγμομέτρηση της αντοχής της κοινωνίας από τα δημοσιονομικά μέτρα, την αύξηση της ανεργίας και την περικοπή των μισθών. Οι χειρότεροι φόβοι τους έχουν να κάνουν με διπλασιασμό των επισφαλειών το επόμενο διάστημα, εξέλιξη που μεταφράζεται σε 60 δισεκατομμύρια ευρώ «κόκκινων δανείων». Ιδιαίτερος προβληματισμός υπάρχει για τα δάνεια προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπου οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ζημίες που μπορεί να αγγίξουν και τα 10 δισ. ευρώ στην τριετία, ενώ αντίθετα χαρακτηρίζουν διαχειρίσιμη την κατάσταση στα δάνεια προς μεγάλες επιχειρήσεις.

Συνολικά το 2011 «κτύπησαν κόκκινο» δάνεια ύψους περίπου 35 δισ. και από αυτά τα 15 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σε επιχειρηματικά δάνεια. Οι οφειλές από τα «κόκκινα στεγαστικά» ήταν ύψους 10-11 δισ. ευρώ και άλλα 9 με 10 δισ. ευρώ οι «κόκκινες» οφειλές από καταναλωτικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες.

Πλέον, οι τράπεζες προχωρούν σε μαζικές αναδιαρθρώσεις δανείων, ενώ εφαρμόζουν ιδιαίτερα αυστηρά πιστοληπτικά κριτήρια για τη χορήγηση νέων δανείων, δίνοντας δάνεια με το σταγονόμετρο καθώς έχουν επιβάλει νέα αυστηρά κριτήρια που αποκλείουν από τη χρηματοδότηση την πλειονότητα των δανειοληπτών, ενώ ακόμα και όταν δανείζουν το κάνουν με φειδώ και για πολύ μικρότερα ποσά από τα αιτούμενα.

Η συνεχιζόμενη μείωση του ρυθμού χορήγησης των νέων δανείων είχε ως αποτέλεσμα στο τέλος του 2011 τα επιχειρηματικά δάνεια να είναι 120 δισ. ευρώ, τα στεγαστικά 78 δισεκατομμύρια και τα καταναλωτικά 32,9 δισ. €.

Παράδειγμα 1

Για ένα στεγαστικό δάνειο 150.000 ευρώ 25ετούς διάρκειας με επιτόκιο 4% η μηνιαία δόση διαμορφώνεται σήμερα στα 791 ευρώ. Εάν προχωρήσουν οι τράπεζες στο σχέδιο ανακούφισης των δανειοληπτών, το ίδιο δάνειο θα εξυπηρετείται με 554 €, αφού η συνολική οφειλή θα έχει πέσει στα 105.000 ευρώ, ενώ θα μπορεί η δόση να διαμορφωθεί ακόμα χαμηλότερα εάν παράλληλα επιμηκυνθεί και ο χρόνος αποπληρωμής στα 30 ή 35 χρόνια.

Παράδειγμα 2

«Κούρεμα» 30% σε ένα επιχειρηματικό δάνειο 1 εκατομμυρίου ευρώ θα έχει άμεσο όφελος για την εταιρεία 300.000 ευρώ στο συνολικό δανεισμό, γεγονός που θα μειώσει τις δόσεις κατ΄ αντίστοιχο ποσοστό. Για παράδειγμα, εάν το δάνειο ήταν 15ετούς διάρκειας η μηνιαία δόση θα ήταν 8.988 ευρώ και με το κούρεμα του κεφαλαίου θα πέσει στα 6.290 €.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Σ. ΚΑΝΕΛΛΗΣ

dkanellis@pegasus.gr

ΕΘΝΟΣ