Κυρίες μου, ακούστε με, σας παρακαλώ! - Του Κώστα Βαξεβάνη

“Πραγματικό γιορτασμό της Ημέρας της Γυναίκας, θεωρώ να βγουν σήμερα έξω χωρίς επώνυμη τσάντα. Ως ένδειξη απελευθέρωσης από τον καταναλωτισμό”

Αυτό έγραψα μεταξύ αστείου και σοβαρού στο twitter και άνοιξε ο ασκός του Αιόλου. Ή το Κουτί της Πανδώρας, αν θέλετε. Υπήρξαν κυρίες που αναμετέδωσαν (έκαναν retweet) αυτό που έγραψα και κάποιες που με στόλισαν: «Σεξιστής», «κακό χιούμορ», «απαράδεκτος» κλπ. Ας εξηγηθώ λοιπόν.

Κατ’ αρχήν δεν ξέρω αν έχει νόημα να γιορτάζουμε τις διάφορες παγκόσμιες ημέρες ή αν είναι μια υποκρισία της Δύσης. Την καρέτα -καρέτα, δίπλα στον μετανάστη αλλά και την Παγκόσμια Ημέρα Πεολειχίας και Μπριζόλας (ναι, υπάρχει τέτοια μέρα δεν κάνω πλάκα).

Προτιμώ νομίζω να «γιορτάζω» όλη μέρα αυτό που πιστεύω, από το να αυξάνω το εισόδημα ζαχαροπλαστών, πωλητών λουλουδιών και να απενοχοποιώ τα κανάλια που βάζουν τα καλά τους για να κάνουν ένα υποκριτικό και ανούσιο αφιέρωμα σε μια παγκόσμια μέρα «κατά της κακοποίησης». Αυτά που δεν έχουν αφήσει τίποτα, που να μην το έχουν κακοποιήσει.

Όπως είναι γνωστό, την 8η Μαρτίου την καθιερώσαμε ως Ημέρα της Γυναίκας, για να θυμόμαστε την εξέγερση των εργατριών κλωστοϋφαντουργίας στην Αμερική, που εξεγέρθηκαν στις 8 Μαρτίου του 1857, ζητώντας εργασιακά δικαιώματα. Ο σύγχρονος έλληνας δεν καταλαβαίνει ενδεχομένως τι σημαίνει αυτό, αλλά οι γυναίκες δεν είχαν ίδια δικαιώματα με τους άντρες. Δούλευαν περισσότερο, αμοίβονταν λιγότερο, δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, λόγου και τόσα άλλα. Επίσης ήταν ιδιοκτησία των αντρών.

Αυτά δεν έχουν αλλάξει στο μεγαλύτερο κομμάτι του πλανήτη. Απλώς εμείς στον αναπτυγμένο κόσμο, θεωρούμε πως εμείς είμαστε ό,τι ισχύει και ο τρίτος κόσμος η εξαίρεση. Τα πράγματα είναι ακριβώς ανάποδα. Εμείς είμαστε η μικρή εξαίρεση. Ο υπόλοιπος κόσμος πεινάει, τα παιδιά πεθαίνουν και οι γυναίκες είναι ακόμη καταπιεσμένες (έχουμε ετοιμάσει μια εκπομπή για τις γυναίκες στην Ασία που τις τιμωρούν με οξύ).

Στη Δύση η γυναίκα κατάφερε να απελευθερωθεί, να διεκδικήσει δικαιώματα, να αντιπαλέψει τις αντρικές προκαταλήψεις. Αυτή την απελευθέρωση δεν την γιόρτασαν μόνο οι γυναίκες, αλλά και ο καπιταλισμός. Πατώντας πάνω στην οικονομική απελευθέρωση της γυναίκας, στην αγωνία να κατακτήσει πράγματα, στις ανάγκες να δημιουργήσει, πρόσφερε συνταγές.

Μετά την δεκαετία του 60,τότε που ανθούσε οικονομικά, απευθύνθηκε στη γυναίκα «για να την τοποθετήσει στη θέση που της άρμοζε». Στη θέση του πελάτη. Του καταναλωτή. Απελευθερωμένη γυναίκα για το καπιταλιστικό πρότυπο σήμαινε γυναίκα με δικαίωμα στην κατανάλωση.

Η συνέχεια είναι γνωστή.

Οι γυναίκες αντικατέστησαν την καταπίεση του άντρα με την καταπίεση του προτύπου. Έπρεπε να έχουν συγκεκριμένη μορφή για να είναι αρεστές. Ακόμη και αν αυτή ήταν ενός ανορεξικού μοντέλου που πεθαίνει από ασιτία. Προτάθηκε στις γυναίκες να ζήσουν τη ζωή τους μέσα από τις ιλουστρασιόν σελίδες των περιοδικών και τα εξώφυλλα του Κωστόπουλου. Οι γυναίκες κρεμάστηκαν σαν τα σφαχτάρια στη μεγάλη βιτρίνα του καπιταλισμού.

Θυμάμαι ένα βιβλίο μαγειρικής που είχε η μάνα μου, τον Τσελεμεντέ της δεκαετίας του 60. Αν διαβάσετε τον πρόλογο θα φρίξετε. Δίνει συμβουλές για το πώς πρέπει να είναι η γυναίκα. Πως πρέπει να μην αντιμιλάει και να θυμάται πάντα ότι «ο δρόμος για την καρδιά ενός άντρα περνάει μέσα απ το στομάχι».

Όσο και να μην θέλουμε να το παραδεχτούμε, αυτά τα περιοδικά της σύγχρονης γυναίκας ήταν ένας άλλος Τσελεμεντές. Για να αρέσει μια γυναίκα έπρεπε να είναι συγκεκριμένου τύπου. Δεν ήταν απαραίτητο να μαγειρεύει, αλλά έπρεπε να είναι με συγκεκριμένα ρούχα, μαλλιά, νύχια και βέβαια συμπεριφορά.

Ποιές διαβάζουν τόσα χρόνια αυτά τα περιοδικά; Φεμινίστριες που σπάνε πλάκα; Κυρίες του Κολωνακίου μόνο; Ποιές ακολούθησαν τις συνταγές; Ποιές έκαναν τη σειρά “Sex and the city” να σπάει ταμεία δείχνοντας 5 ανόητες που δεν κάνουν τίποτα άλλο απ το να συζητούν για τον οργασμό τους και το αστραφτερό τίποτα; Πολλές φίλες μου με έχουν αποκαλέσει σεξιστή επειδή κρίνω τη Σάρα και τις φίλες της. Λες και αυτή η εικόνα είναι η φύση των γυναικών την οποία προσβάλω.

Είναι πολύ βολικό να αποκαλούμε «σεξισμό» οποιαδήποτε ανάλυση ή άποψη καταδεικνύει το αυτονόητο: Οτι οι γυναίκες ήταν τα θύματα του καταναλωτισμού. Ο διαχωρισμός δεν έχει να κάνει με το φύλο. Το γεγονός δηλαδή δεν ισχύει επειδή είναι γυναίκες, βιολογικά, αλλά επειδή οι γυναίκες ως προσφερόμενες λόγω νέας οικονομικής θέσης, δέχθηκαν την επίθεση του συστήματος. Καταιγιστική και καταστροφική. Η σημερινή γυναίκα πρέπει να προσδιορίζει κάθε μέρα τη θέση της, να αντιπαλεύει την δημιουργημένη για αυτήν εικόνα αποδοχής, και στο τέλος τα ενοχικά της. Που δεν είναι όσο γυναικά, σύζυγος, μάνα, ερωμένη πρέπει.

Δεν είναι λοιπόν κανένας σεξισμός. Είναι μια πραγματικότητα που προέκυψε όσο ο φεμινισμός μπέρδευε την ισότητα των δύο φύλων με την ομοιότητα. Και όσο τα σεξιστικά πρότυπα για τη γυναίκα επικρατούσαν αλλά δεν μιλάγαμε γι αυτά επειδή η ιστορία δεν είχε άντρα καταπιεστή. Άλλωστε τα πιο σεξιστικά πρότυπα στη μόδα, τη διαφήμιση, το θέαμα, δεν τα δημιούργησαν άντρες αλλά γυναίκες.

Ας τελειώσουμε λοιπόν με το παραμύθι πως όποιος λέει σήμερα πόσο σεξιστικά χειρίστηκαν τη γυναίκα, εκμεταλλευόμενοι από τη φύση της ως το πορτοφόλι της, είναι σεξιστής.

Και επειδή πολλές κυρίες θα πουν πως αυτό δεν αφορά όλες, ναι ευτυχώς δεν τις αφορά. Όσες δεν αφορά λοιπόν, ας δείξουν στις υπόλοιπες πως η γυναίκα σήμερα, αυτή η φροντισμένη και καλοντυμένη, η βγαλμένη από τα σήριαλ της τηλεόρασης, είναι μια γυναίκα καταπιεσμένη από τα «πρέπει» και στοιχειωμένη από την εικόνα. Η μεγαλύτερη κατανάλωση ψυχοφαρμάκων μετά τα 40 είναι από γυναίκες. Είναι και αυτό σεξισμός; Όχι, στατιστική που έχει εξήγηση. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να παραμείνει πάντα νεός, ωραίος και λαμπερός παρά μόνο στα όνειρά του ή στον κινηματογράφο. Αν πείσεις κάποιον πως αυτό δεν είναι φύση, αλλά η δικιά του αδυναμία, θα τρελαθεί.

Σεξισμός είναι να μην βλέπεις λοιπόν πώς χρησιμοποιούν σεξιστικά το φύλο σου. Και να λες πως δεν έχει καμιά σημασία αν η κυρία που έκαιγε το σουτιέν της την δεκαετία του 80 στο όνομα της γυναικείας χειραφέτησης, σήμερα ξεφυλλίζει τα φυλλάδια με τα εμφυτεύματα σιλικόνης στο γραφείο του πλαστικού πάλι στο όνομα της απελευθέρωσης.

Δεν φταίνε τα φύλα. Φταίνε αυτοί που όταν πυροβολούν και ξευτελίζουν ένα φύλο συμπεριφέρονται σαν να αποδέχονται πως οι γυναίκες δεν είναι τίποτα άλλο από φιλάρεσκες, ματαιόδοξες και ανόητες.

ΥΓ Ξαναλέω, τα παραπάνω δεν αφορούν όλες τις γυναίκες, αλλά το πώς προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν ή χρησιμοποίησαν τις γυναίκες. Για τον άντρα θα πούμε άλλη φορά. Είναι το δεύτερο αλλά μεγαλύτερο θύμα του καταναλωτισμού τα τελευταία χρόνια.

Το Κουτί της Πανδώρας