Ο καλλιτεχνικός διευθυντής (art director) της γαλλικής εφημερίδας Le Monde είναι Ελληνας. Ο Αρης Παπαθεοδώρου, εδώ και έναν χρόνο που βρίσκεται σε αυτήν τη θέση, έχει κατορθώσει να εισαγάγει καινοτομίες, υιοθετώντας τις νέες τεχνολογίες, σεβόμενος όμως την παράδοση του ιστορικού γαλλικού τίτλου.

Το πεδίο δράσης του κ. Παπαθεοδώρου είναι η καθημερινή έκδοση της εφημερίδας και τα επτά εβδομαδιαία ένθετά της. «Οσον αφορά το δικό μου μέρος της δουλειάς προσπαθώ να συνδυάσω μια συγκεκριμένη παράδοση που είναι συνδεδεμένη με τον τίτλο ("Le Monde"), με την απαίτηση της καινοτομίας στον χειρισμό των θεμάτων αλλά και την ανάγκη του να είσαι μοντέρνος στον σχεδιασμό». Γι' αυτό κι έχει εισαγάγει εδώ και έναν χρόνο αλλαγές που αποσκοπούν «στη βελτίωση του ρυθμού ανάγνωσης, τυπογραφικές προσαρμογές και μια πιο πειθαρχημένη πολιτική όσον αφορά την επιλογή των εικόνων».

Πορτρέτο. Ο Αρης Παπαθεοδώρου στην ταράτσα του κτιρίου της Le Monde.

Ο ίδιος είναι ένας τυπικός κάτοικος Παρισιού «ξένης» καταγωγής. Το κάθε πόδι του «ακουμπά» σε μία διαφορετική κουλτούρα. Από τη μία στη γαλλική -της χώρας στην οποία γεννήθηκε το 1959- και από την άλλη την ελληνική, της χώρας των γονιών του. Το μικρόβιο της Γαλλίας είχε μπει στην οικογένεια του από τη στιγμή που ο πατέρας του γράφτηκε στο γαλλικό λύκειο της Αθήνας. Η μητέρα του από την άλλη ήταν κόρη γουναράδων από την Καστοριά που είχαν μεταναστεύσει και δούλεψαν στον ίδιο τομέα (ως γουναράδες) στη Γαλλία. Ο πατέρας του, που σπούδασε αρχιτέκτονας στη Γαλλία, ήταν το πρότυπο πετυχημένου μετανάστη: Μιλούσε γαλλικά καλύτερα απ' όλους στην οικογένεια. Κι ενώ τα ελληνικά τα μιλούσαν όλα τα μέλη της οικογένειας σχεδόν καθημερινά, οι σημαντικές συζητήσεις γίνονταν στα γαλλικά. Με το πέρασμα του χρόνου, τα ελληνικά όπως και οι επισκέψεις του νεαρού Αρη στην Ελλάδα, άρχισαν να περιθωριοποιούνται, είτε γιατί προχωρούσαν οι σπουδές του είτε γιατί άρχισε να επισκέπτεται κι άλλα μέρη της Ευρώπης. Σήμερα ο κ. Παπαθεοδώρου επισκέπτεται την Ελλάδα και ιδιαίτερα την Κρήτη, «γιατί είναι ένα μεγάλο νησί στο οποίο ανακαλύπτεις διαρκώς νέα πράγματα». Οσο για τα ελληνικά του, είναι αρκετά καλά για να μπορεί να κάνει καθημερινές συζητήσεις, δεν μπορεί όμως και να διαβάζει. Κάτι που τον κάνει να νιώθει λίγο στο περιθώριο της σημερινής ελληνικής κουλτούρας.

Η διαδρομή
Με τη γραφιστική ασχολήθηκε από πολύ μικρός. «Ξεκίνησα από πολύ νέος, στα 10 μου σχεδίαζα γράμματα, άρχισα να ενδιαφέρομαι για την τυπογραφία, να σχεδιάζω κόμικς. Δεν σκέφτηκα, όμως, ούτε μια στιγμή να το κάνω επάγγελμά μου -στο κάτω κάτω δεν ήξερα τότε ότι η γραφιστική ήταν ένα επάγγελμα. Μάλλον γι' αυτό έκανα σπουδές Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών», αναφέρει. Στη δεκαετία του '70 όμως, όταν ήταν πολιτικά στρατευμένος με την άκρα αριστερά, άρχισε να φτιάχνει φυλλάδια, εφημερίδες και αφίσες. Εκεί ήρθε σε επαφή με διαφορετικές πλευρές του επαγγέλματος, μία διαδικασία μέσα από την οποία ξεχώρισε και αναδείχθηκε, αφού ήρθε σε επαφή με τυπογραφεία, ατελιέ φωτοσύνθεσης και μακέτες. «Σε αυτή την περίοδο ανακάλυψα τον Ροντσέσκο και τους Ρώσους κονστρουκτιβιστές της δεκαετίας του '20. Δέκα χρόνια αργότερα θα γίνουν το σημείο αναφοράς του Αγγλου σταρ της γραφιστικής, Νέβιλ Μπρόντι. Για εμένα αντιπροσώπευε έναν γοητευτικό κόσμο όπου ο λόγος συνδυαζόταν με καινούργιες φόρμες και τολμηρές χρήσεις της τυπογραφίας».

Είσοδος. Στον χώρο υποδοχής της εφημερίδας.

Στα τέλη της δεκαετίας του '80 έψαχνε για δουλειά και βρέθηκε, μέσω ενός φίλου, σε ένα ατελιέ φωτοσύνθεσης. Εκεί «έστηνε» σελίδες περιοδικών. Μερικούς μήνες αργότερα, βρέθηκε στο περιοδικό «L' Etudiant» («Ο Φοιτητής»), όπου έκανε δευτερεύουσες δουλειές ώσπου τον εντόπισε ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του εντύπου, Ρομπέρ Κουφί. Επειτα από λίγο τον «πέρασε» από το στήσιμο επαγγελματικών καταλόγων στον σχεδιασμό μακέτας. Στη συνεχεία τον προσέλαβε. «Είναι αυτός που μου έμαθε το επάγγελμα, μου μετέφερε τους κανόνες του αλλά και το πάθος του για αυτό».

Θέα. Το Παρίσι όπως φαίνεται από τα γραφεία της εφημερίδας.

Ο κ. Παπαθεοδώρου εργάζεται με το ίδιο πάθος και σήμερα. Εφτασε στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Le Monde τον Μάιο του 2011, έπειτα από μια μεγάλη αλλαγή στη διεύθυνση της εφημερίδας. Δούλευε ήδη συστηματικά για τη Monde από το 2004 και όταν η Σάρα Ντε, καλλιτεχνική διευθύντρια της εφημερίδας, αποφάσισε να φύγει πρότεινε τον ελληνικής καταγωγής γραφίστα να αναλάβει τη θέση της, όπως κι έγινε. Το πάθος του κ. Παπαθεοδώρου φαίνεται από το πώς μιλά για τις προκλήσεις που παρουσιάζει το επάγγελμα του με την είσοδο των νέων τεχνολογιών: «Βραχυπρόθεσμα, το πιο σημαντικό θέμα είναι να υπάρξει ένας "ειρμός" οπτικά, ανάμεσα στην έντυπη και την ψηφιακή έκδοση. Κάθε είδους Μέσο έχει τους κανόνες, τους περιορισμούς και τα πλεονεκτήματά του. Σε μία έκδοση για iPad, για παράδειγμα, μπορούμε να κινούμαστε κάθετα ή οριζόντια, μπορούμε επίσης να βγούμε από τη "σελίδα" για να δούμε ένα βίντεο ή μια "γκαλερί" εικόνων και μετά να επιστρέψουμε στην ανάγνωση μας. Αλλάζουμε τελείως διάσταση σε σχέση με την έντυπη εφημερίδα, ενώ οι ερωτήσεις που τίθενται μένουν οι ίδιες: η αναγνωσιμότητα, ο ρυθμός ανάγνωσης, η "σκηνοθεσία" της πληροφορίας, η ικανοποίηση του αναγνώστη. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι κατά κάποιον τρόπο πρέπει να επινοήσουμε ξανά το επάγγελμά μας. Να κάνουμε αυτό που καταφέραμε να κάνουμε 20 χρόνια πριν με την άφιξη της πληροφορικής και του desktop publishing».

ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
diamantopoulos@pegasus.gr

ΦΩTOΓΡAΦIΕΣ: Nicolas Aristidou
nicolasaristidou.com

ΕΘΝΟΣ