Grexit, Geuro, Δραχμαγεδών

Grexit, Geuro, Δραχμαγεδών. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μπορεί να έχει δηλώσει πως θα κάνει τα πάντα για να σωθεί το ευρώ, ωστόσο είναι δεν είναι σίγουρο πως  είναι έτοιμος να τα βάλει με τη Γερμανία. Από την πλευρά τους οι Ευρωπαίοι φαίνεται να εξαντλούν τη φαντασία τους στα λογοπαίγνια και τα συνθήματα της κρίσης, με αποτέλεσμα το μέλλον του κοινού νομίσματος να κρέμεται σε μία κλωστή.

Από τον Ιούνιο και μετά οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν αγγίξει ουσιαστικά το ελληνικό ζήτημα. Σαν να μην τους πιέζει ο χρόνος, αποφάσισαν να αφήσουν τις αποφάσεις για το Σεπτέμβριο.

Φαίνεται ότι η έλευση του Γάλλου Φρανσουά Ολάντ στους κύκλους των αποφάσεων της Ευρώπης δεν έφερε την επανάσταση που κάποιοι προσδοκούσαν. Η τράπουλα ξαναμοιράστηκε, συμμαχίες χάλασαν για να δημιουργηθούν νέες, αλλά οι Ευρωπαίοι ηγέτες συνεχίζουν με τις γνωστές κοκορομαχίες τους να σπαταλούν και άλλες από τις πιο κρίσιμες ημέρες του ευρώ. Η Ευρώπη παραμένει χωρίς πυξίδα. Το καλύτερο που μπόρεσε να κάνει είναι να δώσει οδηγίες σε όλα τα μέλη της, τουλάχιστον για να προετοιμαστούν για το μοιραίο: Την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.

Κυβερνήσεις, τράπεζες, επιχειρήσεις, ακόμα και ιδιώτες. Εκείνοι που δεν ετοιμάζουν ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για το ενδεχόμενο της δραχμής αποτελούν πια την εξαίρεση. Και καταγγέλλονται ως ανεύθυνοι. Όλοι μιλούν για αυτό που επικράτησε να ονομάζεται «Grexit». Και αφού η Ευρώπη κινείται πλέον σε αχαρτογράφητα εδάφη, σε κάθε εικασία, κάθε υπόθεση ή ακόμα και σε κάθε φήμη προσδίδεται η βαρύτητα της πρόβλεψης. Σε κάτι που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει, φαίνεται ότι ο καθένας δικαιούται να εμφανίζεται ως ειδικός. Εκτός όμως από τα σενάρια χρεοκοπίας που έχουν επανέλθει δριμύτερα, οικονομικοί κύκλοι προτείνουν διάφορες λύσεις για την επιλύση του ελληνικού ζητήματος.

Διπλό νόμισμα: Παναμάς, Αργεντινή, Καλιφόρνια. Τώρα και στην Ελλάδα

Σύμφωνα με το σχεδιασμό της Ευρωζώνης, η υιοθέτηση του ευρώ ήταν για όλες τις χώρες αμετάκλητη. Με το δόγμα αυτό να καταρρέει, είναι σαφές ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πώς θα τελειώσει αυτή η κρίση για την Ελλάδα. Έτσι, ο καθένας είναι ευπρόσδεκτος να ρίξει στο τραπέζι τη δική του πρόταση.

Μια από αυτές τις προτάσεις ήταν εκείνη του επικεφαλής οικονομολόγου της Deutsche Bank, Τόμας Μάγιερ, για τη δημιουργία του «Geuro». Ακόμα και εάν οι ξένοι πιστωτές της διακόψουν τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, η χώρα δεν θα είναι αναγκασμένη να εγκαταλείψει το ευρώ, ισχυρίζεται ο Μάγιερ. Μπορεί να τυπώσει το «Geuro». Ουσιαστικά, να αρχίσει να πληρώνει τις ανάγκες και τις υποχρεώσεις της με υποσχετικές (IOUs). Όσοι έχουν στα χέρια τους αυτές τις υποσχετικές, θα αρχίσουν να τις χρησιμοποιούν για τις δικές τους πληρωμές. Κάπως έτσι, θα έχει δημιουργηθεί στην Ελλάδα ένα δεύτερο, παράλληλο νόμισμα.

Αρχικά, το Geuro θα υποχωρήσει σημαντικά έναντι του ευρώ. Όμως, στην πορεία, η ελληνική κυβέρνηση θα έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει την ισοτιμία του. Εφαρμόζοντας υπεύθυνες δημοσιονομικές πολιτικές, οι οποίες μειώνουν ή και εξαλείφουν εντελώς το έλλειμμα, θα αναγκάζεται να εκδίδει λιγότερα Geuro. Και έτσι θα περιορίζεται η πτώση τους.

Ο Μάγιερ πιστεύει ότι η μέθοδός του δίνει στην Ελλάδα τη δυνατότητα να υποτιμήσει το νόμισμά της, χωρίς να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Εξάλλου, η παράλληλη κυκλοφορία δύο νόμιμων νομισμάτων μέσα στην ίδια χώρα δεν είναι μια νέα ιδέα. Έχει τις ρίζες της στον 14ο αιώνα, όταν η Φλωρεντία χρησιμοποιούσε χρυσά φιορίνια για το διεθνές εμπόριό της, αλλά ασημένια νομίσματα για τις εσωτερικές πληρωμές.

Τη λύση του διπλού νομίσματος χρησιμοποίησε και ο Παναμάς, ο οποίος από το 1904 έχει υιοθετήσει το δολάριο. Όμως, το 1988, όταν οι ΗΠΑ έκοψαν τη ροή δολαρίων προς τη χώρα, η κυβέρνησή της αναγκάστηκε να πληρώσει τους δημόσιους υπαλλήλους με ένα νέο νόμισμα, το οποίο γρήγορα εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την οικονομία.

Με υποσχετικές πλήρωσε και η Καλιφόρνια τους δημόσιους υπαλλήλους της, όταν ξέμεινε από ρευστό. Αλλά και στην Αργεντινή, ένα χρόνο πριν από τη χρεοκοπία, κυκλοφορούσε μια πληθώρα νομισμάτων, που κατάφερναν έστω και κατά τόπους να υποκαταστήσουν το πέσο. Έως και σήμερα, οι Κουβανοί προτιμούν να χρησιμοποιούν το αμερικανικό δολάριο, έναντι του δικού τους πέσο.

Καλωσήρθε το δολάριο;

Μπορεί σε πολλούς, η ιδέα του να υιοθετήσει η Ελλάδα το αμερικάνικο δολάριο, να ακούγεται τρελή, ωστόσο κάποιοι οικονομολόγοι απαντούν πως μπορεί να αποτελέσει το δρόμο για την επιστροφή της Ελλάδας σε μία βιώσιμη οδό.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με το συγκεκριμένο σχέδιο, θα πρέπει να στραφεί προς το δολάριο ΗΠΑ ως νόμισμα της, και να αποκηρύξει κάθε χρέος που είναι εκφρασμένο σε ευρώ. Οι υπέρμαχοι αυτής της άποψης δεν εννοούν "κούρεμα" του χρέους αλλά να διαγραφεί το 100% του συνόλου του χρέους σε ευρώ.

Ο λόγος είναι ότι οι τράπεζες (δανειστές) γνώριζαν πολύ καλά ότι η Ελλάδα παραμένει μια αδύναμη οικονομία, και η υιοθέτηση του ευρώ δεν ενίσχυσε δια μαγείας τα θεμελιώδη οικονομικά της μεγέθη. Ήταν όλα μια απάτη την οποία οι τράπεζες εκμεταλλεύτηκαν, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και έτσι θα πρέπει να αποδεχθούν τις απώλειες τώρα που η απάτη έχει καταρρεύσει.

Κανείς δεν έβαλε ένα πυροβόλο όπλο στο κεφάλι των δανειστών για να δώσουν στην Ελλάδα τόσο υψηλά χρηματικά ποσά σε χαμηλά επιτόκια. Ήταν τζόγος, ρίσκαραν και έχασαν.

Το γεγονός είναι ότι το αμερικάνικο  δολάριο εξακολουθεί να διατηρεί την εμπιστοσύνη της παγκόσμιας αγοράς ως μέσο ανταλλαγής και αποτελεί ένα καλό μέσο αποθήκευσης αξίας (store of value).

Μπορεί οι ΗΠΑ να έχουν πολλά δικά τους προβλήματα, αλλά τα προβλήματα αυτά είναι γνωστά και διαφανή σε όλους, κι έτσι η αγορά μπορεί να τιμολογήσει τον κίνδυνο του δολαρίου. Υπάρχουν αρκετά δολάρια σε όλο τον κόσμο και πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα δεχτεί δολάρια στο εμπόριο για υλικά αγαθά σε διαφανείς τιμές.

Το πρόβλημα με την επιστροφή στη δραχμή είναι ότι ο κίνδυνος μετατροπής είναι άγνωστος, και έτσι ο κίνδυνος θα μεταφερθεί στη δραχμή. Κάνοντας τη διαδικασία σε δύο στάδια - έξοδο από το ευρώ και υιοθέτηση του δολαρίου, και αρκετά αργότερα, έξοδος από το δολάριο και υιοθέτηση της δραχμής - μεγάλο μέρος του κινδύνου και της δυσπιστίας θα έχει αφαιρεθεί από το αρχικό στάδιο εξόδου από το ευρώ.

Αφού η Ελλάδα δεν μπορεί να τυπώσει δολάρια, τότε όλοι θα γνωρίζουν ότι το νόμισμα δεν θα μπορεί να υποτιμηθεί από το ελληνικό κράτος. Εάν η Ελλάδα μπορεί να εκτυπώσει δραχμές σε απεριόριστες ποσότητες, τότε η δραχμή θα χάσει γρήγορα αξία. Ανεξάρτητα όμως από τις πολιτικές του ελληνικού κράτους ή της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδας, το δολάριο θα εξακολουθεί να έχει την ίδια αξία.

Όταν όλοι οι λογαριασμοί σε ευρώ μετατραπούν σε δολάρια, συτό θα αποκαταστήσει αμέσως την εμπιστοσύνη και το εμπόριο, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, καθώς ο καθένας θα γνωρίζει ότι το αμερικανικό δολάριο θα διατηρήσει την αξία του παντού.

Και η Ελλάδα δεν χρειάζεται την έγκριση των ΗΠΑ για να λάβει το δολάριο ως προσωρινό νόμισμά της. Το δολάριο είναι πανταχού παρόν και σε επαρκή ποσότητα για να χρησιμοποιηθεί ως νόμισμα για ένα μικρό έθνος όπως η Ελλάδα. Θα βοηθούσε φυσικά αν οι ΗΠΑ αποδεχθουν την επιλογή αυτή της Ελλάδας, αλλά είναι προαιρετικό το να γίνει αυτό..

Το τρίτο κρίσιμο βήμα στο σχέδιο είναι ότι η Ελλάδα πρέπει να επιτύχει πολιτική συναίνεση σχετικά με τη φορολογία και τη διακυβέρνηση. Ο καθένας ξέρει ότι η φοροδιαφυγή έχει υπονομεύσει τα οικονομικά του ελληνικού κράτους. Η Ελλάδα χρειάζεται απεγνωσμένα έναν πολιτικό με όραμα ο οποίος μπορεί να δηλώσει σαφώς τις επιλογές που έχει η Ελλάδα στα θέματα φορολογίας και τη διακυβέρνηση. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει έναν διαφανή εθνικό διάλογο για τη φορολογία και τη διακυβέρνηση, και την επίτευξη συναίνεσης μέσω της δημοκρατικής διαδικασίας. Χωρίς αυτό το βήμα, δεν θα έχει καμία σημασία ποιο νόμισμα θα χρησιμοποιεί.

Το «φάντασμα» της δραχμής είναι εδώ

Και φυσικά δεν είναι λίγοι αυτοί που επιμένουν πως η Ελλάδα δεν θα αποφύγει τη χρεοκοπία. Όλοι θυμούνται την άποψη που είχε εκφράσει πριν από λίγους μήνες η Citigroup, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα θα βγει από το ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2013. Όμως ο αμερικανικός οίκος ξαναχτύπησε στις αρχές του μήνα, προβλέποντας πως ο κυβερνητικός συνασπισμός δεν πρόκειται να αντέξει την εφαρμογή της λιτότητας, με αποτέλεσμα να πέσει μέσα στους επόμενους μήνες. Η Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και η Δημοκρατική Αριστερά, θα πέσουν μέχρι το τέλος του έτους, εκτιμάται στην έκθεση και αυτό λόγω των δυσκολιών στην εφαρμογή των μέτρων σκληρής λιτότητας. Παράλληλα οι αναλυτές επισημαίνουν μεταξύ άλλων πως υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες για την χώρα μας μέσα στους επόμενους εννέα μήνες να τεθεί εκτός Ευρωζώνης θέτοντας ως έναν από τους κρισιμότερους μήνες τον Σεπτέμβριο, οπότε και θα δημοσιεύσει την έκθεσή της η Τρόικα. Πρόσφατα στη μακρά λίστα με εκείνους που προβλέπουν επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή και μάλιστα άμεσα προστέθηκε ο Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν. Ο νομπελίστας οικονομολόγος όχι μόνο προέβλεψε ότι η χώρα μας θα εγκαταλείψει την ευρωζώνη πριν από το τέλος του 2012. Aλλά και ο Βαυαρός υπουργός Οικονομικών, Μάρκους Σέντερ εκτιμά ότι είναι καιρός για τους Έλληνες να εγκαταλείψουν την οικογένεια της ζώνης του ευρώ. «Σε μια δεδομένη στιγμή ο καθένας πρέπει να μετακομίσει από το σπίτι της μαμάς και οι Έλληνες βρίσκονται σε αυτό το σημείο», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών, που προέρχεται από τους συντηρητικούς του πλούσιου κρατιδίου της Βαυαρίας (CSU), οι οποίοι είναι σύμμαχοι των Χριστιανοδημοκρατών της Καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ. Ο Σέντερ θεωρεί ότι «αν μια χώρα σαν την Ελλάδα δεν μπορεί να αποπληρώσει τα ληξιπρόθεσμα χρέη της, πρέπει να αποχωρήσει από το ευρώ». Υπολογίζει σε μια έξοδο της Αθήνας από το ενιαίο νόμισμα «μέχρι το τέλος του έτους», και προειδοποιεί: «Αν οι Έλληνες καταφέρουν να επιβάλλουν την τακτική τους να αργοπορούν τις μεταρρυθμίσεις και τις αποπληρωμές των δανείων, τότε είναι που όλο το σύστημα θα καταρρεύσει».

Προσωρινή αποχώρηση;

Εσχάτως κάποιοι οικονομικοί κύκλοι θεωρούν πως για να λυθεί του ελληνικό πρόβλημα και να αντιμετωπιστεί συνολικά τη κρίση χρέους θα πρέπει η Ζώνη του ευρώ να μετατραπεί σε μια ανοικτή και χαλαρή νομισματική ένωση, από όπου ορισμένες χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα θα μπορούν να εξέρχονται «προσωρινά».Τη σχετική άποψη έχουν εκφράσει μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών, Χανς Βέρνερ Ζιν, και ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μονάχου Φρίντριχ Σελ. Οι δύο καθηγητές προτείνουν μια ένωση που θα διασφαλίζει την επιστροφή στο ευρώ, γεγονός που εκτιμούν ότι θαδιασκεδάσει τους φόβους των υπερχρεωμένων κρατών, τα οποία ανησυχούν ότι εγκαταλείποντας την Ευρωζώνη χάνουν δια παντός τα οφέλη που αποκομίζουν από το ευρώ. Κεντρική ιδέα της πρότασής τους είναι οι χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες να μπορούν να υιοθετήσουν προσωρινά το δικό τους νόμισμα διατηρώντας την επιλογή να επιστρέψουν στο ευρώ.Ως «συνδεδεμένα» μέλη της ΟΝΕ θα μπορούν να λαμβάνουν οικονομική βοήθεια από χώρες της Ευρωζώνης και ταυτόχρονα να τροποποιήσουν την ισοτιμία του δικού τους νομίσματος για να τονώσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Αφού ολοκληρώσουν τις μεταρρυθμίσεις τους, μπορούν να επανενταχθούν στην «οικογένεια» του ευρώ. Προκειμένου, δε, να αποτραπούν οι υπερβολικές διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών, οι δύο οικονομολόγοι προτείνουν την επιστράτευση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Συναλλαγματικών Ισοτιμιών ΙΙ, που βοηθά σε ελεγχόμενες υποτιμήσεις αλλά και ανατιμήσεις όταν η οικονομία παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης.

Σοφοκλέους 10