Το παράδοξο του ευρώ

Το ενιαίο νόμισμα των 17 διαφορετικών οικονομιών της Ευρωζώνης που η επιβίωσή του απειλείται λόγω της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους και της τραπεζικής κρίσης εμφανίζει το εξής παράδοξο: κάθε ενίσχυσή του το αποδυναμώνει. Ή για να το θέσουμε ακόμα πιο κυκλικά όταν το ενιαίο νόμισμα ενισχύει την αξία του έναντι των άλλων νομισμάτων, η οικονομική ανάκαμψη της Ευρωζώνης καθίσταται πιο δύσκολη. Κατά συνέπεια τα μέτρα που παίρνει η Ευρώπη για να στηρίξει το ευρώ διατρέχουν τον κίνδυνο να το βλάψουν υπονομεύοντας την μακρόχρονη για επιβίωση του.

Όχι πως λέμε τίποτα καινούργιο. Όλος ο κόσμος έχει πλέον συνειδητοποιήσει πως το ευρώ υπήρξε για πολλά χρόνια πολύ ισχυρό για τα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία και Ελλάδα είχαν παράδοση μαλακών νομισμάτων που επί δεκαετίες τα υποτιμούσαν κι έτσι ενίσχυαν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας τους. Με τη συμμετοχή τους στο σκληρό ευρώ, έχασαν τη δυνατότητα της υποτίμησης χάνοντας και μέρος της ανταγωνιστικότητάς τους.

Όλα αυτά τα πολύ γνωστά πράγματα έχουν αρχίσει ξανά να συζητιούνται με αφορμή το νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τη συνακόλουθη ενίσχυση του ευρώ. Διότι εκτιμάται ότι η τρέχουσα ενίσχυση του ευρώ μπορεί να αντισταθμίσει κάθε θετικό αντίκτυπο του νέου προγράμματος της ΕΚΤ στις νομισματικές συνθήκες της περιφέρειας.

Για παράδειγμα, ο Αθανάσιος Βαμβακίδης της Bank of America Merrill Lynch σημείωσε την περασμένη βδομάδα μέρες τα εξής:

«Οι εκτιμήσεις μας για την Ευρωζώνη στο σύνολο λένε ότι το ευρώ θα έπρεπε να είναι στο 1.25 σε σχέση με το δολάριο. Αυτό σημαίνει ότι ένα ευρώ πιο ισχυρό κατά 10%  από αυτά τα επίπεδα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την Ευρωζώνη σαν σύνολο. Ωστόσο η ευρωπαϊκή περιφέρεια χρειάζεται ένα πολύ πιο αδύναμο ευρώ. Οι εκτιμήσεις για τα κράτη της περιφέρειας δείχνουν πως το ευρώ για αυτές θα έπρεπε να είναι κάτω του 1.1% σε σχέση με το δολάριο. Για να είναι δε πράγματι ανταγωνιστικές, οι εκτιμήσεις μας λένε πως η περιφέρεια χρειάζεται μια ισοτιμία του ευρώ κάτω και από το 1 προς 1 σε σχέση με το δολάριο».

Από πότε βέβαια έχουμε να δούμε μια τέτοια ισοτιμία, είναι καλύτερα να μην το συζητήσουμε. Οπότε ας μείνουμε προς το παρόν στην ιδέα ότι αύξηση της ισοτιμίας του ευρώ κατά 10% από το επίπεδο του 1.25 μπορεί να αρχίσει να επηρεάζει αρνητικά την Ευρωζώνη στο σύνολο και πως ακόμα και μια πολύ πιο χαμηλή αύξησή της θα βλάψει ουσιαστικά τις οικονομίες της περιφέρειας. Πού είμαστε τώρα;

Η ισοτιμία του ευρώ στο 1.30 όπως ήταν την Τρίτη σημαίνει ενίσχυσή του κατά 8.3% έναντι του δολαρίου από τα χαμηλά του 1.20 του μηνός Ιουλίου και 4% από το 1.25 στα τέλη Αυγούστου. Όμως οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι το ευρώ δεν θα συνεχίσει προς τα πάνω μετά το τρίτο κύμα ποσοτικής χαλάρωσης της αμερικανικής FED ενώ παράλληλα  τα προβλήματα της Ισπανίας και της Ελλάδας θα οδηγήσουν την αγορά να εστιάσει κάποια στιγμή στα πολλαπλά προβλήματα της Ευρωζώνης.

Ο Γιενς Νόρντβιγκ, αναλυτής της Νομούρα, υποστηρίζει ότι ακόμα και αν περιοριστούν οι κίνδυνοι για την Ευρωζώνη με το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα συνεχίσει να απαιτείται ένα πρίμιουμ κινδύνου για το ευρώ τους ερχόμενους μήνες γιατί είναι πολλές οι αβεβαιότητες που παραμένουν τόσο σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα του ίδιου του προγράμματος της ΕΚΤ όσο και σε ό,τι αφορά τους πολιτικούς κινδύνους. Χωρίς αυτούς τους κινδύνους ο ίδιος θεωρεί ότι οι παρούσες συνθήκες στην Ευρωζώνη θα όριζαν ένα επίπεδο στο ευρώ γύρω στο 1.35 αλλά προσθέτει:

«Για να προβλέψουμε μια ουσιαστικά μεγαλύτερη ισοτιμία ευρώ - δολαρίου χρειαζόμαστε ένα συνδυασμό από τις εξής εξελίξεις: α) μια πιο πειστική συμπίεση τον πρίμιουμ κινδύνου  που πληρώνουν τα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας, β) κάποιες ενδείξεις ότι βελτιώνονται οι οικονομικές συνθήκες στην Ευρωζώνη σαν σύνολο, ότι δηλαδή η ευρωπαϊκή οικονομία πάει για ανάκαμψη και γ) κάποιες ενδείξεις ότι οι παγκόσμιες κεφαλαιακές ροές στρέφονται σε πιο επίμονη πώληση δολαρίων. Δεν βλέπουμε καμιά από αυτές τις συνθήκες να υλοποιούνται μέσα στους επόμενους μήνες».

Ο Γιενς Νόρντβιγκ θεωρεί ότι ενώ το πρίμιουμ που ζητούν οι αγορές για το ευρώ είναι μικρότερο από ό,τι τους περασμένους μήνες των μεγάλων κλυδωνισμών, για παράδειγμα στα τέλη του 2011 και τον Μάιο του 2012 όπου πρέπει να ξεπέρασε το 10% αλλά ότι παραμένει εν τούτοις σημαντικό,  ίσως στη ζώνη του 5%. Αυτό, λέει, υποδεικνύει μια ισοτιμία του ευρώ περί το 1.27 στα τέλη του 2012 – νούμερο που συμφωνεί με πολλές άλλες προβλέψεις. Ο Κρις Γουόλκερ της UBS για παράδειγμα εκτιμά ότι το ευρώ στις αρχές του 2013 θα είναι στο 1.25.

Κι αυτό είναι καλό νέο για την Ευρωζώνη αν και όχι τόσο καλό για την ευρωπαϊκή περιφέρεια και την Ελλάδα. Αν επεκτείνουμε λίγο αυτή τη λογική, μια καλή πολιτική για το ευρώ θα ήταν εκείνη που θα αποκαθιστούσε την εμπιστοσύνη στην επιβίωση της Ευρωζώνης ενώ παράλληλα θα έριχνε την ισοτιμία του και θα στήριζε την οικονομία. Όπως γράφει ο Σάιμον Ντίτρικ από τη BNY Mellon:

«Αν ήμουν στην ΕΚΤ θα αναρωτιόμουν αν υπάρχει μια πολιτική που θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω η οποία θα μείωνε την ισοτιμία μου ενώ την ίδια στιγμή θα προσέφερε  στήριξη στις αγορές κρατικών ομολόγων και θα χαλάρωνε τις νομισματικές συνθήκες για τα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Ίσως κάτι που άλλες κεντρικές τράπεζες έκαναν πρόσφατα».

Βεβαίως, η ποσοτική χαλάρωση…

Σοφοκλέους 10