Οι όψιμοι φίλοι του Κέινς - Του Πάσχου Μανδραβέλη

Τα δύο τελευταία χρόνια κυκλοφορεί από στόμα σε στόμα και από τηλεπαράθυρο σε τηλεπαράθυρο μια υπέροχη ιδέα: η ύφεση είναι αποτέλεσμα της λιτότητας που έφερε το Μνημόνιο. Η ιδέα είναι «υπέροχη», διότι υπονοεί ότι υπάρχει ένας βασιλικός (ήτοι εύκολος) δρόμος για έξοδο από την κρίση, αυτό που οι τηλεαστέρες λένε «να πέσουν λεφτά στην αγορά».

Ομως, για «να πέσουν λεφτά στην αγορά» πρέπει πρώτα να υπάρχουν. Και αυτό είναι το βασικό μας πρόβλημα: δεν τα έχουμε. Ακόμη και αν η Ελλάδα είχε τη δυνατότητα να τυπώσει χαρτονομίσματα, αυτό το χρήμα, με δεδομένες τις παραγωγικές της δυνατότητες, θα άξιζε όσο το χαρτί στο οποίο τυπώνεται. Τα πλεονάζοντα χαρτονομίσματα στην αγορά δεν σημαίνουν κατ’ ανάγκη περισσότερο πλούτο. Σημαίνουν μεγαλύτερο πληθωρισμό.

Βεβαίως, υπάρχουν εκείνοι που θέλουν να δείξουν πως έρχονται από μεγάλη γενιά και επικαλούνται τον Τζον Μέιναρντ Κέινς για να υποστηρίξουν το επιχείρημα ότι αυτό που λείπει από την ελληνική οικονομία είναι οι κρατικές χρηματοδοτήσεις. Ξεχνούν ότι το 2009, τότε που έπεσαν τα περισσότερα λεφτά στην αγορά (τουλάχιστον της τελευταίας εικοσαετίας) και το δημοσιονομικό έλλειμμα αβέβηκε στα ουράνια, η ελληνική οικονομία είχε ύφεση 3,2%.

Η αλήθεια είναι ότι ο Κέινς είπε περίπου αυτό που κυκλοφορεί στα τηλεπαραθύρια: ότι, δηλαδή, χρειάζονται αντικυκλικές πολιτικές. Μόνο που οι αντικυκλικές πολιτικές προϋποθέτουν ολόκληρους κύκλους και ουχί ημικύκλια που υποστηρίζουν οι εγχώριοι θεωρητικοί. Οπως θα έλεγε και ο πρώην υπουργός Οικονομικών κ. Φίλιππος Σαχινίδης, το κλασικό βιβλίο του Κέινς «Η Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος» (στα ελληνικά εκδ. Παπαζήση) δεν έχει μόνο αριστερές σελίδες. Εχει και δεξιές. Σ’ αυτές ο μεγάλος Βρετανός οικονομολόγος λέει ότι σε περίοδο ανάπτυξης της οικονομίας το κράτος ακολουθεί περιοριστική πολιτική. Δημιουργεί πλεονάσματα και μειώνει το δημόσιο χρέος, έτσι ώστε να έχει να μοιράζει τον χειμώνα των κρίσεων. «Η χώρα μας», είπε στη Βουλή την περασμένη εβδομάδα ο κ. Σαχινίδης, «ουδέποτε από το 1974 και μετά δεν συνδύασε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης με δημοσιονομικό πλεόνασμα. Είτε εμφάνιζε θετικούς είτε αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, είχε πάντοτε δημοσιονομικά ελλείμματα. Δεν θυμάμαι αυτούς που σήμερα εμφανίζονται ως “φίλοι του Κέινς”, την εποχή που η χώρα είχε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, της τάξης του 4% και 5%, να εγκαλούν τις κυβερνήσεις γιατί εξακολουθούσαν να έχουν δημοσιονομικά ελλείμματα και όχι πλεονάσματα, γιατί δεν έθεταν το χρέος υπό έλεγχο».

Επίσης για να δουλέψει ο Κέινς χρειάζονται κι άλλα πράγματα, εκτός της υψηλής ανεργίας. Χρειάζονται κλειστά εργοστάσια που θα ανοίξουν προκειμένου να καλύψουν τη ζήτηση που θα δημιουργήσει το επιπλέον χρήμα. Σε μια χώρα που και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών είχε φτάσει στα ουράνια, όσο (δανεικό) χρήμα έπεφτε στην αγορά έκανε δύο βόλτες στην Πατησίων ή την Τσιμισκή και μετά έφευγε στο εξωτερικό για τα προϊόντα που γέμιζαν τις βιτρίνες.

Μόνο στα λεξικά και στα ελληνικά δελτία ειδήσεων η παραγωγή έρχεται μετά την κατανάλωση. Το πρόβλημα της χώρας ήταν και είναι πρόβλημα παραγωγής, που αναγκαστικά σε περίοδο έλλειψης των δανεικών εμφανίζεται και ως πρόβλημα κατανάλωσης. Αν δεν φροντίσουμε το πρώτο, όσες επιμηκύνσεις και αν πετύχουμε η κατανάλωση αργά ή γρήγορα θα κατρακυλήσει στα επίπεδα της παραγωγής. Πέρα από τις θεωρητικές φιοριτούρες και τους μισοκεϊνσιανισμούς υπάρχει και η κοινή λογική, που στον πραγματικό κόσμο -καλώς ή κακώς- δουλεύει...

Η Καθημερινή