Θα ήταν καλύτερος για την Ευρώπη ο Romney;

Κοιτάζοντας τις δημοσκοπήσεις, δεν υπάρχει κανένας διαγωνισμός στον οποίο οι προεδρικοί υποψήφιοι θα ήταν καλύτεροι για την Ευρώπη. Σε μια έρευνα που δημοσιεύεται αυτή την εβδομάδα στο YouGov με έδρα τη Μ.Βρετανία, 90% των Ευρωπαίων ψηφοφόρων δήλωσαν ότι θα στήριζαν το Barack Obama έναντι του Mitt Romney. Αλλά αυτή η μονόπλευρη στήριξη αντιστοιχεί στα πραγματικά συμφέροντα των Ευρωπαίων;

Οι αριθμοί δεν αποτελούν έκπληξη. Η Ρεπουμπλικανική στάση στα καίρια κοινωνικά ζητήματα όπως η άμβλωση, η υγειονομική περίθαλψη και η περιβαλλοντική προστασία, δημιουργούν ένα σχεδόν αγεφύρωτο πολιτιστικό χάσμα για πολλούς Ευρωπαίους. Στην εξωτερική πολιτική, υπάρχουν δικαιολογημένοι φόβοι στην Ευρώπη ότι μια διοίκηση Romney θα υποβαθμίσει τα Ηνωμένα Έθνη, θα αυξήσει τους κινδύνους του πολέμου στη Μέση Ανατολή, ή πιθανόν θα προκαλέσει συγκρούσεις με τη Ρωσία σχετικά με τη διεύρυνση της Γεωργίας ή του ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, εάν επικεντρωθούμε στα θέματα που απασχολούν τους Ευρωπαίους τώρα στο σύνολό τους — η παγκόσμια οικονομική στασιμότητα και η εμβάθυνση της κρίσης του ευρώ — τότε θα φθάσουμε σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα. Ίσως η Ευρώπη θα πρέπει να στηρίξει το Romney, παρά τις κοινωνικές της απόψεις.

Η εκλογή του Romney θα μπορούσε να βοηθήσει την Ευρωπαϊκή οικονομία και το ευρώ για τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι η σκληρή ρητορική του Romney για τη Ρωσία και την Κίνα. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, που ήδη εξάγουν δυόμιση φορές περισσότερο από τους ανταγωνιστές στις ΗΠΑ και στην Κίνα και οκτώμιση φορές παραπάνω στη Ρωσία, να κατακτήσουν μια ακόμη πιο δεσπόζουσα θέση στις αγορές αυτές.

Ο δεύτερος είναι η φορολογική πολιτική του Romney. Παρά τις πολλές αόριστες οικονομικές υποσχέσεις από τους δύο υποψηφίους σχετικά με τη δημιουργία θέσεων εργασίας, το κλείσιμο των φορολογικών παραθύρων, την εξισορρόπηση των προϋπολογισμών και ούτω καθεξής, μία μόνο ξεχωρίζει για την ιδιαιτερότητά της και καθιστά την υλοποίησή της μετά τις 6 Νοεμβρίου πολύ πιθανή: η δέσμευση του Romney για μείωση των εισοδημάτων και των συντελεστών φορολόγησης των επιχειρήσεων κατά 20 τοις εκατό. Μπορεί, όπως υποστήριζε ο κος Obama, αυτές οι τεράστιες φορολογικές περικοπές να μην αντισταθμίσουν ίσως την εξοικονόμηση δημόσιων δαπανών ή την τροποποίηση των παραθύρων σε αυστηρότερα όρια. Αλλά ο Romney ισχυρίστηκε σθεναρά ότι αυτός θα μειώσει τους φόρους ούτως ή άλλως, βασιζόμενος σε ένα κεϋνσιανό επιχείρημα βάσει του οποίου τυχόν ελλείμματα που θα προκύψουν θα είναι προσωρινά και τελικά θα κλείσουν μέσω της ταχύτερης οικονομικής ανάπτυξης.

Η πολιτική αυτή ουσιαστικά θα επαναλάβει το πείραμα της δεκαετίας του 1980 του Reaganomics, με συγκρίσιμα ίσως αποτελέσματα: μια οικονομική άνθηση συνοδεύεται από μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα που τελικά δε βλάπτουν σοβαρά. Όπως παρατήρησα προηγουμένως, η κατηγορηματική υπόσχεση του Romney για τις φορολογικές περικοπές στο debate του Ντένβερ φαίνεται να αποτέλεσε ένα σημαντικό λόγο για το άλμα στις δημοσκοπήσεις υπέρ του.

Ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρέιγκαν σχολίασε κάποτε σαρκαστικά έναν εφοριακό Συντηρητικό που προειδοποιούσε για τις δεινές δημοσιονομικές επιπτώσεις των φορολογικών περικοπών του: «το έλλειμμα είναι αρκετά μεγάλο για να φροντίζει μόνο του τον εαυτό του».

Εάν το στυλ των φορολογικών περικοπών της δεκαετίας του 1980 τονώσει ξανά την οικονομία των ΗΠΑ, οι οικονομολόγοι θα μπορούσαν να συνδιαλέγονται με ορμή για το αν η έκρηξη οφειλόταν στο κεϋνσιανό ερέθισμα ή στην παροχή κινήτρων. Αλλά όποιος και αν είναι ο μηχανισμός, μια επανάληψη του Reaganomics θα μπορούσε να μετασχηματίσει τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές και να ενισχύσει σθεναρά το δολάριο, προς όφελος των εξαγωγέων στην Ευρώπη.

Ενώ οι ευρωπαίοι εφοριακοί Συντηρητικοί επιτίθονταν στο Ρήγκαν γιατί θα υποτιμούσε το νόμισμα των ΗΠΑ με τεράστια ελλείμματα, το δολάριο σχεδόν διπλασιάστηκε από το DM1.90 στο DM 3.30 μεταξύ 1981 και 1985. Άλλο ένα πείραμα με το έλλειμμα θα μπορούσε να παράγει παρόμοια, αν όχι καλύτερα, αποτελέσματα.

Ένας τρίτος, πιο αφηρημένος, λόγος γιατί η Ευρώπη θα μπορούσε να επωφεληθεί από μια νίκη Romney υποθέτει ότι ο Romney θα τηρήσει τις υποσχέσεις του για περικοπή φόρων. Στη συνέχεια, θα διδάξει στους Ευρωπαίους ηγέτες ένα σωτήριο μάθημα για το πώς να πολεμούν στη δική τους ήπειρο τα οικονομικά και δημοσιονομικά δεινά.

Μια πολιτική του Romney για τολμηρή μείωση φόρων, εφόσον αποδειχθεί επιτυχής, θα αποδείξει άπαξ δια παντός ότι οι προσπάθειες για να περιορισθούν τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, εν μέσω μιας οικονομικής ύφεσης είναι περιττές και ηττοπαθείς. Σε μια ύφεση, οι κυβερνήσεις που είναι θεμελιωδώς διαλυτές, μπορούν με ασφάλεια να επιτρέψουν στα ελλείμματά τους να επεκταθούν και στα χρέη τους να συσσωρευθούν. Η δημοσιονομική πολιτική δε θα πρέπει να αποσκοπεί στο να πετύχει βραχυπρόθεσμους στόχους για το έλλειμμα, αλλά θα πρέπει να προσπαθήσει να εξισορροπήσει μακροπρόθεσμα τα έσοδα και τις δαπάνες. Και μια τέτοια διαρθρωτική εξυγίανση θα πρέπει να περιμένει μέχρι η κανονική ανάπτυξη να είναι συνεχής και η ανεργία να έχει επανέλθει σε ανεκτά επίπεδα.

Αλλά τέτοια υπομονετική δημοσιονομική εξυγίανση είναι δυνατή μόνο εάν οι κυβερνήσεις βασιστούν στη νομισματική υποστήριξη από τις κεντρικές τράπεζές τους. Εάν η αμερικανική οικονομία επιτύχει ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη, ακολουθώντας άλλον ένα γύρο φορολογικών περικοπών, αυτή η επιτυχία θα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην υποστηρικτική νομισματική πολιτική από την Fed. Ο Πρόεδρος της Federal Reserve, Ben Bernanke, αντί να εξαναγκάσει μια πρόωρη δημοσιονομική λιτότητα, προειδοποιεί τους πολιτικούς για την υπερβολική περικοπή δημοσίων δαπανών το 2013. Το σημαντικότερο είναι ότι υποσχέθηκε να διατηρήσει τα επιτόκια ΗΠΑ μηδενικά μέχρι το 2015, καθιστώντας αποτελεσματικά τη Fed ως χρηματοδότη των ελλειμμάτων, όποια και αν είναι η κυβέρνηση που θα αποφασίσει να το εκτελέσει.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αντίθετα, ζητούσε συνεχώς αυστηρότερες δημοσιονομικές πολιτικές από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, επιδεινώνοντας την ύφεση, και απειλώντας με την απόσυρση της νομισματικής υποστήριξης, εάν οι κυβερνήσεις έχαναν το στόχο για το έλλειμμα.

Έτσι, μία επιτυχής φορολογική περικοπή από το Romney θα τόνιζε τις αντιθέσεις μεταξύ των νομισματικών και δημοσιονομικών πολιτικών, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αυτό επίσης θα γεννούσε αμφιβολίες σχετικά με την αυστηρή διαίρεση μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής που υπήρχε στην υπόθεση του πυρήνα του ευρώ — κάτι που τώρα φαίνεται να είναι το μέγιστο σχεδιαστικό ελάττωμα.

Οποιαδήποτε ανάμειξη της φορολογικής και νομισματικής πολιτικής, επί του παρόντος είναι ανάθεμα για την ΕΚΤ και τις συνθήκες στην ΕΕ. Αλλά η αμερικανική εμπειρία δείχνει ότι, για να διαχειριστεί μια οικονομία της ηπειρωτικής Ευρώπης με επιτυχία, ιδίως σε περίοδο οικονομικού στρες, η ΕΚΤ θα πρέπει να απαιτήσει μια ευρύτερη εντολή — και τον αυστηρό διαχωρισμό μεταξύ της φορολογικής και νομισματικής πολιτικής, που στις Συνθήκες της ΕΕ θα πρέπει να αναθεωρηθεί.

Μια νίκη για το Romney, εάν κατέληγε σε μεγάλες φορολογικές περικοπές και φορολογικά κίνητρα, θα υποχρέωνε να επανεξεταστούν πολλές από τις υποθέσεις που τα ισχύοντα προγράμματα φορολογικής και νομισματικής λιτότητας επιβάλλουν σήμερα στην Ευρώπη.

Η αμερικανική οικονομία παρουσιάζει συμπτώματα ανάπτυξης μέσα στον επόμενο χρόνο ακόμα και χωρίς επιπλέον φορολογικές περικοπές, οπότε η οικονομική διαφορά μεταξύ Obama και μιας Προεδρίας Romney μπορεί να είναι απλώς οριακή. Καθώς η Ευρώπη βυθίζεται ξανά σε ύφεση, θα βλέπει τις Ηνωμένες Πολιτείες με ζήλια, ανεξάρτητα από το ποιος υποψήφιος θα κερδίσει.

Σοφοκλέους 10