Ξαναδιαβάζοντας την Παυλίνα Νάσιουτζικ

Μέσα από τα ευπώλητα βιβλία της, πριν από χρόνια, προσπάθησε να αποκαλύψει την υποκρισία της κοινωνίας, ενάντια στην οποία «μάχεται» πλέον ο γιος της, Νίκος Ρωμανός. «ΤΑ ΝΕΑ» ξεφύλλισαν τις φαντεζί σελίδες περασμένων κοσμικών μεγαλείων

Της Καρολίνας Παπακώστα

Ο εικοσάρης γιος της συνελήφθη και κατηγορείται ως τρομοκράτης. Ο πατέρας της είχε κατηγορηθεί για μία από τις πιο πολύκροτες δολοφονίες στα ελληνικά χρονικά. Η ίδια κατέκτησε τις λίστες των μπεστ σέλερ όταν άφησε τη φιλοσοφία για να σατιρίσει λογοτεχνικά τις μαμάδες της τάξης της και της γενιάς της. Η Παυλίνα Νάσιουτζικ θα ήταν το πρόσωπο των ημερών, αν δεν της έκλεβε τον πρώτο ρόλο ο γιος της.

Η ίδια δήλωσε «πάρα πολύ υπερήφανη» γι' αυτόν. Ο Νίκος της, είπε, «αγωνίζεται ενάντια σε μια παράνομη και σάπια κοινωνία και άνομη». Την ίδια «σάπια κοινωνία» είχε προσπαθήσει να στηλιτεύσει κι αυτή. Οχι με Καλάσνικοφ. Με σατιρικά κι ευπώλητα αναγνώσματα. «Κάψτε τα νυφικά», «Μαμάδες βορείων προαστίων», «Μύκονος μπλουζ». Και βρήκε μεγάλη απήχηση με μεταφεμινιστικές ωμότητες του τύπου: «Οι άνδρες είναι σαν τα σκουπίδια, δεν πρέπει να μένουν ποτέ στο σπίτι, βρωμάνε».

Εδειχνε πάντα άνετη με τα φώτα της δημοσιότητας, πάντα έτοιμη να μιλήσει για τον εαυτό της. Γέννημα-θρέμμα Παλαιού Ψυχικού. «Τυπικό παιδί μιας μεγαλοαστικής οικογένειας», έχει αυτοχαρακτηριστεί. Αυτή την ιδιότητα επικαλείται και ως πιστοποιητικό κοινωνιολογικής επάρκειας για να κριτικάρει τον μικρόκοσμο των Βoρείων Προαστίων. Για να αναμασήσει τα κλισέ που τον ορίζουν. «Οι Φιλιππινέζες το έχουν αυτό, είναι γεννημένες υπηρεσίες, δεν σου βγάζουν ποτέ γλώσσα», λένε οι ηρωίδες της στο «Μύκονος μπλουζ». Οι εξομολογήσεις τους είναι εξίσου ρηχές. «Οταν ο άντρας σου την κάνει με μια θεά είκοσι χρόνια νεότερη (χέστηκες τώρα, αλλά λέμε, είναι όλη η ανακατωσούρα, κυρίως είναι που περικόπτονται οι γενναιόδωρες επιταγές), όλοι λένε ότι ήσουν αξιοπρεπής».

Τι ήταν αυτή η λογοτεχνία; Τι συμβόλιζαν αυτές οι χονδροειδώς σχηματικές - ροζ και επίχρυσες - ηρωίδες; Ηταν η προσπάθειά της να στηλιτεύσει τα κοινωνικά ήθη της κατανάλωσης. Να εκθέσει - όπως έλεγε το 2007 σε μια συνέντευξή της στην «Ελευθεροτυπία» - «έναν κυρίαρχο ιδεολογικό λόγο που διαπερνά όλα τα κοινωνικά στρώματα από το Αιγάλεω και την Καλλιθέα ώς την Εκάλη».

Η ίδια στις πυκνές συνεντεύξεις - που έδινε ακόμη και τηλεφωνικά από τη Μύκονο - προσπαθούσε να συστηθεί ως πνεύμα επαναστατικό. Η απόφοιτος Σχολής Μωραΐτη ένιωθε την ανάγκη να ενημερώσει το κοινό ότι «κολλητοί της ήταν τα παιδιά των σχολείων της Γκράβας, φτωχά παιδιά». Και εξηγούσε ότι δεν έκανε ταξικές διακρίσεις: «Δεν κατηγορώ όλα τα βόρεια προάστια αλλά το μοντέλο ενός ανθρώπου, του νεόπλουτου, ο οποίος δεν έχει καμία παιδεία. Επιμένω πολύ στο θέμα της παιδείας».

Επιμένει κυρίως στο να επιδεικνύει τη δική της παιδεία. Τα έργα της όπως και ο λόγος της στον Τύπο είναι διάσπαρτος με αναφορές και τσιτάτα κλασικών. Πότε Ντοστογιέφσκι, πότε Κάφκα, ολίγος Σαίξπηρ, η απαραίτητη Βιρτζίνια Γουλφ και κάνα δυο δύσκολα αουτσάιντερ - τύπου Σπινόζα. Θυμώνει όμως όταν της λένε ότι τσιτάρει. «Αχ, μη χρησιμοποιείτε αυτή τη λέξη! Δεν τσιτάρω. Παραπέμπω σε συγγραφείς που αγαπώ, μια συνήθεια που έχω πάρει από τη μαμά μου, η οποία λάτρευε τη ρωσική λογοτεχνία (...). Η ζωή αποκτά άλλες προεκτάσεις όταν στη θέα των ζητιάνων στα φανάρια ανακαλείς τους "Αθλίους" του Ουγκώ».

Με αυτό το βλέμμα, το λογοτεχνικό, θα κοιτάξει και τον φόνο που καθόρισε τον γιο της, τον φόνο του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Εκείνο το βράδυ ο Νίκος Ρωμανός ήταν με τον Αλέξη στα Εξάρχεια, τη στιγμή που τον έβρισκε η σφαίρα από το περίστροφο του Επαμεινώνδα Κορκονέα. Από αυτό το έγκλημα η Νάσιουτζικ θα εμπνευστεί το τελευταίο της μυθιστόρημα, τον «Τρελό δρόμο του έρωτα» (εκδ. 2009).

ΤΑ ΚΛΙΣΕ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ. Θα πασπαλίσει το λαϊφστάιλ της Κηφισιάς, των Louis Vuitton και των Φιλιππινέζων με ολίγη από «εξέγερση». Είναι θυμωμένη και δεν το κρύβει. Θα μιλήσει όμως πάλι με κλισέ. Τα κλισέ της άλλης όχθης. Τα κλισέ της οργής. «Οταν έχεις κλειστεί σε έναν γυάλινο πύργο και το μόνο που σε νοιάζει είναι να απομυζείς τον δημόσιο κορβανά, έτσι λειτουργείς. Αυτά βλέπουν τα παιδιά και εξαγριώνονται. Εναν κόσμο χωρίς ηθικές αξίες. Εναν κόσμο όπου όλα αγοράζονται και πωλούνται - ακόμα και οι ψυχές», γράφει.

Σε αυτές τις σελίδες θα δικαιολογήσει προφητικά και τη μελλοντική δράση του γιου της: «Το μόνο που διδάχθηκαν (τα παιδιά) μεγαλώνοντας σε μια σάπια πολιτεία είναι η κοινωνική υποκρισία».

Φαίνεται ότι μαζί με τη ζωή του Νίκου Ρωμανού ο Δεκέμβρης του '08 σημάδεψε και τη ζωή της μητέρας του. Το ομολογούσε κι η ίδια την επόμενη χρονιά στο «Ε». Τι είδε με άλλο μάτι; «Το πόσο ωμή είναι η εξουσία. Η δολοφονία του Αλέξανδρου ήταν το τέλος του μύθου της μεταπολιτευτικής ελληνικής δημοκρατίας. Στην Ελλάδα δεν έχουμε δημοκρατία».

Η αστή που σάρκαζε αφ' υψηλού τον κοινωνικό της περίγυρο είχε μεταμορφωθεί. Είχε μισήσει την αστική δημοκρατία, είχε σιχαθεί την κοινωνία. «H Βουλή, οι ανώτεροι θεσμοί μας, τα δικαστήρια», έγραφε, «έχουν γεμίσει κουκουλοφόρους».

Η Παυλίνα Νάσιουτζικ είχε γίνει μια αναρχική. Και τα άλλοτε ανάλαφρα λογοτεχνήματά της είχαν αποκτήσει κάτι από την τραχύτητα των προκηρύξεων.

«Τα παιδιά μας είναι αυτά που καίνε την Αθήνα, Δανάη, το καταλαβαίνεις; Τα παιδιά μας αναμορφώνουν την Αθήνα, την αναβαθμίζουν αισθητικά, είπε η Δανάη». Η μυθιστορηματική Δανάη δεν ήταν πια μαμά των βορείων προαστίων. Μιλούσε ήδη ως μάνα της φωτιάς.

Αναρχικοί, όπως κομμουνιστές

Λένε ότι οι γονείς των εκκολαπτόμενων αναρχικών (όπως άλλοτε των κομμουνιστών) περνούν από όλα τα στάδια του πάθους: άρνηση, οργή, θυμό, παραίτηση, αποδοχή. Αφού η Αλίκη είχε μεγαλώσει μέσα στο Ekali Club δυο γιους αναρχικούς (…) έκανε αυτό που έπρεπε μόλις είδε και τον δευτερότοκο, να ξεσαλώνει στις διαδηλώσεις: Eστειλε τον οδηγό να του αγοράσει ένα γερό κράνος

Γιάφκες αντί Πολυτεχνείου

Μερικές γενιές πριν αυτά τα παιδιά θα ήταν η γενιά του Πολυτεχνείου και παλαιότερα οι πρωτεργάτες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Μα δεν τους αφήσαμε σύμβολα, δεν τους αφήσαμε όνειρα. Τους δείξαμε μόνο την ωμή βία, κι όταν αυτά ανταποκρίνονται εμείς θυμώνουμε

ΤΑ ΝΕΑ