Ο συναχωμένος ρινόκερος - Tου Τακη Θεοδωροπουλου

Ως την ημέρα που ξέσπασε η κρίση, η Ευρώπη ήταν βαρετή για τους πολίτες της. Η αποτυχία του σχεδίου για ένα κοινό Σύνταγμα το 2005, η χαμηλή συμμετοχή στις ευρωεκλογές δεν ήταν παρά ο αφρός ενός ωκεανού αδιαφορίας και χασμουρητών. Στην καλύτερη περίπτωση, οι Ευρωπαίοι αντιμετώπιζαν τη μεγάλη Ενωση ως ένα μηχανισμό παραγωγής προδιαγραφών για τα αντιβιοτικά, τα αγγουράκια, τις μπανάνες και την αλιεία της ρέγγας στη Βαλτική. Στη χειρότερη, την θεωρούσαν μια γιγαντιαία χρηματομηχανή που τους επέτρεπε να αγοράσουν Καγιέν και λοιπά ψυχοτρόπα.

Οπως σημειώνει ο Γερμανός Χανς Μάγκνους Εντσεσμπέργκερ στο κείμενό του «Το γλυκό τέρας των Βρυξελλών», από το 2005 ήδη, αν τυπώνονταν όλες οι ευρωπαϊκές οδηγίες θα ζύγιζαν περίπου έναν τόνο. Οσο ένας μικρός ρινόκερος. Τα υπόλοιπα, η δημοκρατία, τα ανοιχτά εσωτερικά σύνορα, ήταν υπόλοιπα. Κεκτημένα μιας Ιστορίας που ήδη είχε γραφτεί στις δεκαετίες που ακολούθησαν τα ερείπια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι παλιές συγκρούσεις, το αίμα και η λάσπη της Ιστορίας ήταν οι σκελετοί που η πολιτική ηγεσία της Ευρώπης φυλούσε ως ιερά κειμήλια στην ντουλάπα. Οσο οι μνήμες ήσαν ακόμη ζωντανές, η Ευρώπη δεν χρειαζόταν παραπάνω πολιτική. Της έφταναν τα ερείπια και τα δημοκρατικά της σύνορα. Ηταν η πρώτη μεγάλη ευρωπαϊκή ψευδαίσθηση που κατέρρευσε όταν γκρεμίστηκε το Τείχος του Βερολίνου και την ηγεσία στην Ευρώπη την ανέλαβε μια γενιά πολιτικών που δεν είχε ζήσει τη φρίκη του πολέμου.

Η δεύτερη ήταν η αυτάρεσκη πεποίθηση πως ο μεγάλος πολιτικός οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα μπορούσε να οικοδομηθεί με συναντήσεις κορυφής, συνθήκες και λοιπές συμφωνίες. Η πεποίθηση πως επειδή ζούμε στον καλύτερο κόσμο από όσους έφτιαξε μέχρι σήμερα η Ιστορία, με τους πιο δημοκρατικούς θεσμούς και τις πιο ορθές απόψεις για τις πολυπολιτισμικές κοινωνίες, δεν θα χρειαζόταν να υποστούμε τη βάσανο της Ιστορίας. Η Γηραιά Ηπειρος όμως θα έπρεπε, αν μη τι άλλο, να ξέρει πως ο Λεβιάθαν της Ιστορίας τρέφεται από τις κρίσεις. Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο τόσο μεγάλου ιστορικού οικοδομήματος, όπως είναι η Ε.Ε., το οποίο να ολοκληρώθηκε χωρίς να αναδείξει πρώτα τις εσωτερικές του συγκρούσεις και να τις ξεπεράσει. Γι’ αυτό, στο κάτω κάτω, μας χρειάζεται, ευτυχώς ή δυστυχώς, ακόμη η πολιτική, για να δίνει ρυθμό στους σπασμούς του κοινωνικού σώματος.

Η επίθεση των αγορών βρήκε την Ευρώπη πολιτικά ανυπόδητη. Η αλληλεγγύη δεν στήνεται με λογαριασμούς, όσο κι αν είναι απαραίτητοι, όσο σωστοί κι αν είναι. Η Ευρώπη, όπως και οι χώρες της, δεν είναι Α.Ε. που σε περίπτωση πτώχευσης θα κλείσουν τα βιβλία τους. Η αλληλεγγύη χρειάζεται πολιτικό όραμα, αρκετά πειστικό για να εξαγοράσει τη δυσμένεια του παρόντος. Κι αν ο ευρωπαϊκός Νότος μοιράζεται με τον ευρωπαϊκό Βορρά σήμερα την ευρωπενία, αυτό δεν οφείλεται στην επίθεση των αγορών. Οφείλεται στην απουσία κοινού ευρωπαϊκού οράματος. Κάποτε γινόσουν Ευρωπαίος αν μοιραζόσουν αξίες τόσο διαφορετικές όσο ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου της Γαλλικής Επανάστασης. Σήμερα, τι σε κάνει Ευρωπαίο;

Απ’ αυτήν την άποψη, η προχθεσινή ήττα της Ευρώπης στις ιταλικές εκλογές μπορεί να γίνει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία. Αν κάποιοι αναγνωρίσουν πως ο γραφικός Γκρίλο και ο θλιβερός Μπερλουσκόνι δεν είναι υποπροϊόντα της ιταλικής ιδιαιτερότητας. Και καταλάβουν πως δεν φτάνουν οι καλοί λογαριασμοί του Μόντι. Η Ευρώπη κάποτε ήταν έμπνευση, σήμερα κινδυνεύει να γίνει κατ’ ανάγκην συγκατάβαση. Εμείς εδώ έχουμε θετικά σημάδια, βέβαια, όπως η επιστροφή του κ. Σκανδαλίδη και της κ. Γκερέκου στο ΠΑΣΟΚ. Ο καθείς και η έμπνευσή του, θα μου πείτε.

Η Καθημερινή