H μικρασιατική-πολίτικη ρίζα των ομάδων μας - mikrasiatis.gr

Η ιστορία των ελληνικών ομάδων δείχνει ότι ένας σημαντικός αριθμός απ΄ αυτές έχει κάποια σχέση, μικρότερη ή μεγαλύτερη, με τη Μικρά Ασία ή την Κωνσταντινούπολη. Κι αυτό ισχύει περισσότερο για τις λεγόμενες «μεγάλες ομάδες».

Από τη Σμύρνη στην Αθήνα: Πανιώνιος και Απόλλων

Το 1890, Έλληνες της οθωμανικής και πολυεθνικής Σμύρνης ίδρυσαν τον Μουσικό και Γυμναστικό Σύλλογο «Ορφεύς». Ο Απόλλων ξεκίνησε ως διάσπαση του σμυρναϊκού «Ορφέα», τον επόμενο χρόνο (1891). Είχε καλλιτεχνικά, πεζοπορικά και αθλητικά τμήματα (πιο ξακουστό το κωπηλατικό), καθώς και ιδιόκτητο γήπεδο στη Σμύρνη.



Ήταν πιο λαϊκή ομάδα από τον σχεδόν συνομήλικό του και συντοπίτη Πανιώνιο, αφού εκείνος θεωρούνταν πιο αστικός. Το 1910, ο Απόλλων ίδρυσε το ποδοσφαιρικό του τμήμα, που έκτοτε έπαιρνε συνήθως το τοπικό πρωτάθλημα. Με τη μικρασιατική καταστροφή (Σεπτέμβρης το 1922), ο Απόλλων διαλύθηκε. Ξαναφτιάχτηκε στην Αθήνα, ως προσφυγική ομάδα με την ονομασία «Απόλλων Αθηνών», με έδρα αρχικά δίπλα στο Ολυμπιείο, αργότερα στο Ρουφ και τελικά στο γνωστό γήπεδο της Ριζούπολης. Κέρδισε λίγα πρωταθλήματα Αθηνών κι έβγαλε μερικούς μεγάλους παίχτες, όμως τα τελευταία δέκα χρόνια παραδέρνει (τώρα βρίσκεται στη Δ΄ Αθηνών). Πρόσφατα ξαναπήρε τ΄ όνομα «Απόλλων Σμύρνης»: μια θλιβερή διαδικασία υποκατάστασης της πραγματικότητας με το ένδοξο παρελθόν.

Ο Πανιώνιος είναι κι αυτός διάσπαση του «Ορφέα» Σμύρνης. Το 1893 ξεκίνησε μια διάσπασή του, ο Αθλητικός Σύλλογος «Γυμνάσιον» (ένα από τα ιδρυτικά μέλη του ΣΕΓΑΣ το 1897). Τα σωματεία αυτά επανενώθηκαν το 1898, δημιουργώντας τον Πανιώνιο Γυμναστικό Σύλλογο. Ο σύλλογος συντηρούσε 11 αθλητικά τμήματα: αθλητικό (στίβου), γυμναστικό, ναυτικό (κωπηλασίας), κολύμβησης, σκοποβολής, ξιφασκίας, ποδηλασίας, τένις, «ποδοσφαιρίσεως» (ήδη από το 1895, όταν εμείς στην Παλιά Ελλάδα δεν ξέραμε πώς ήταν το τόπι!), βόλεϊ μπάσκετ, αλλά και περιηγητικά και καλλιτεχνικά. Η μικρασιατική καταστροφή (Σεπτέμβρης 1922) διέλυσε, φυσικά, και τον Πανιώνιο στη Σμύρνη. Αλλά μόλις δύο μήνες μετά, ένας νέος Πανιώνιος ξεκινούσε στην Αθήνα, με έδρα τ΄ αποδυτήρια του Παναθηναϊκού Σταδίου. Μέχρι που, το 1940, μεταφέρθηκε στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης. Η συνέχεια είναι γνωστή.

Από τη Θεσσαλονίκη στη … Θεσσαλονίκη: ο Ηρακλής

Το 1899, στην επίσης οθωμανική και πολυεθνική Θεσσαλονίκη ξεκίνησε ο ελληνικός όμιλος «Φιλομούσων». Το 1903, τα μέλη του επεκτάθηκαν και στον αθλητισμό, ιδρύοντας τμήματα ποδηλασίας, κολύμβησης και ποδοσφαίρου. Το 1908, οι «Φιλόμουσοι» ενώθηκαν με την προϋπάρχουσα «Ολυμπία», αμιγώς αθλητικό ελληνικό σωματείο, και έτσι φτιάχτηκε ο Ηρακλής. Αρχική ονομασία του ήταν «Οθωμανικός ελληνικός σύλλογος Θεσσαλονίκης ‘Ο Ηρακλής’». Έτσι, όταν η πόλη πέρασε σε ελληνικά χέρια (1912), οι άνθρωποι του Ηρακλή το μόνο που χρειάστηκε ήταν να αφαιρέσουν το «οθωμανικός» από τον τίτλο τους.

Δεν πρόκειται δηλαδή για ομάδα προσφύγων, όπως πολλοί νομίζουν, αλλά για σωματείο γηγενών Σαλονικιών που είχε ξεκινήσει επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Και επειδή είναι το παλιότερο στην πόλη και γενικά στον ελληνικό χώρο, και δεν έχει αλλάξει από τότε τ΄ όνομά του, δικαίως έχει λάβει το παρατσούκλι «γηραιός».

Από την Κωνσταντινούπολη στην Ελλάδα: ΑΕΚ και ΠΑΟΚ

Η Αθλητική Ένωσις Κωνσταντινουπόλεως (ΑΕΚ) δημιουργήθηκε το 1924 στην Αθήνα με κύρια έδρα το γνωστό (1930 – 2003) γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας. Οι ιδρυτές της ήταν βασικά μη Σμυρναίοι πρόσφυγες, Κωνσταντινουπολίτες και άλλοι, που είχαν μικρότερη ή μεγαλύτερη σχέση με προϋπάρχοντα ελληνικά σωματεία της Κωνσταντινούπολης («Ένωση Τατούλων», «Πέρα Κλουμπ», «Ερμής», «Μέγας Αλέξανδρος», «Ήφαιστος», το αθλητικό τμήμα της Ροβερτείου σχολής κλπ). Η ΑΕΚ συσπείρωσε εκείνους που δεν ήταν οπαδοί του Απόλλωνα ή του Πανιωνίου, ιδίως μάλιστα τους Πόντιους. Ο δικέφαλος αϊτός παρέπεμπε στο σύμβολο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και το Κ του τίτλου στο νεότερο όνομα του Βυζαντίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι δημιουργήθηκαν άλλα 10 σωματεία με το ίδιο όνομα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, με την προσθήκη π.χ. Θεσσαλονίκης ή Τριπόλεως.

Ο Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών (ΠΑΟΚ) αποτελεί συνέχεια του πολίτικου αθλητικού και καλλιτεχνικού συλλόγου «Ερμής» του Πέραν (έτος ίδρυσης 1875), που το 1923 μετονομάστηκε σε «Περακλούμπ». Τρία χρόνια αργότερα, μέλη του Περακλούμπ στη Θεσσαλονίκη ιδρύουν τον ΠΑΟΚ. Πάλι δικέφαλος αϊτός, πάλι το Κ με τη μικρή διαφορά -πολιτών αντί –πόλεως). Ο ΠΑΟΚ είναι η ομάδα που κυριαρχεί στους φιλάθλους της Βόρειας Ελλάδας (λόγω των εκεί Ελλήνων προσφύγων), ενώ έχουν επίσης ιδρυθεί πολλοί τοπικοί ΠΑΟΚ, με μια προσθήκη στο τέλος π.χ. Γιαννιτσών. Κανονικά, η προϊστορία του ΠΑΟΚ είναι παλιότερη, από των σμυρνέικων σωματείων, όμως ο ίδιος ο ΠΑΟΚ προβάλλει έτος ίδρυσης το 1926.

Το τριφύλλι και οι Πειραιώτες πρόσφυγες: ΠΑΟ και Ολυμπιακός

Λίγοι γνωρίζουν ότι και οι λεγόμενοι «αιώνιοι» έχουν επίσης σχέση με Πόλη και Μικρασία. Όταν ιδρύθηκε ο Παναθηναϊκός (από διάσπαση του Πανελληνίου- και άλλαξε διάφορα ονόματα μέχρι να καταλήξει ΠΑΟ), δεν είχε έμβλημα το τριφύλλι, μα έναν ποδοσφαιριστή που κλοτσάει μια μπάλα. Το τριφύλλι το έφερε το 1911 ο αθλητής Μιχάλης Παπάζογλου και ήταν το σήμα της προηγούμενης ομάδας του. Μόνο που ο Παπάζογλου ήταν αθλητής της στον οθωμανικό ελληνικό σύλλογο της Χαλκηδόνας! (Ο συνδυασμός πράσινο χρώμα και τριφύλλι μάλλον ιρλανδίζει, αλλά η ο συσχετισμός δεν αποδεικνύεται). Ναι μεν λοιπόν οι ιδρυτές του ΠΑΟ ήταν Αθηναίοι αστοί και μικροαστοί, το τριφύλλι όμως ήταν τούρκικο. Επίσης, προκειμένου να γίνει το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, υπήρξαν προσφυγές εκεί με πρόσφυγες της περιοχής Αμπελοκήπων. Στη συνέχεια όμως οι πρόσφυγες της περιοχής έγιναν οι φανατικότεροι οπαδοί της ομάδας (προσφυγικές πολυκατοικίες της Αλεξάνδρας, του Λυκαβηττού, της Πανόρμου και των Ελληνορώσων).

Τέλος, ο Ολυμπιακός ιδρύθηκε βέβαια το 1925, από συγχώνευση του Πειραϊκού και του Ομίλου Φιλάθλων Πειραιώς. Φαινομενικά δεν έχει σε τίποτα να κάνει με τη Μικρασία, αφού οι ιδρυτές του ήταν επίσης αστοί και μικροαστοί. Όμως η κύρια δύναμη της ομάδας ήταν -και είναι- στις προσφυγοκρατούμενες γειτονιές των δήμων ιδίως της Β΄ Πειραιά (Δραπετσώνα, Κερατσίνι, Ρέντη, Φάληρο, Νίκαια, Κορυδαλλός). Ειδικά στις πρώτες απ΄ αυτές η αναφορά της περιοχής δείχνει αυτονόητα και την «οπαδική τοποθέτηση». Είναι πολύ αμφίβολο αν ο Ολυμπιακός θα είχε φτάσει στη μεγάλη δύναμη που έχει σήμερα χωρίς την προσφυγική υποστήριξη.

Συμπέρασμα

Όλες οι λεγόμενες «μεγάλες ομάδες» (πλην του Άρη), αλλά και αρκετές άλλες, έχουν δημιουργηθεί υπό την επιρροή του φιλοπρόοδου πολίτικου – μικρασιάτικου στοιχείου, ή έχουν υποστεί εκ των υστέρων την επίδρασή του. Στο ποδόσφαιρο και άλλα σπορ, όπως και σε τόσους άλλους τομείς, οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας /Τουρκίας μάς άνοιξαν τα μάτια. Όποιος μελετάει την ελληνική αθλητική ιστορία καλό θα είναι να το θυμάται αυτό.

Πηγή: Sportdog

Σχολιάστε το άρθρο: