2013: "Έτος Κωνσταντίνου Π. Καβάφη" - Της Γιόλας Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου*

Αισθάνομαι έντονη την επιθυμία να αρχίσω αυτό το αφιέρωμά μου με τo πιο γνωστό και ίσως… το πιο αγαπημένο ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη, την περίφημη «Ιθάκη», γραμμένη το 1911· αυτή την αριστουργηματική συμβολική σύνθεση, που ανακαλεί, μ’ έναν τρόπο μαγικό, στη μνήμη μας την ομηρική Ιθάκη, την πατρίδα του Οδυσσέα, αλλά που ταυτόχρονα καλεί τον σύγχρονο άνθρωπο για ένα ταξίδι στη δική του «Ιθάκη», δηλ. στους στόχους και στα ιδανικά του για το σήμερα, για το αύριο, για το πάντοτε

Ο Κωνσταντίνος Πέτρου Καβάφης, μία εξέχουσα – όχι μόνον ποιητική αλλά γενικότερα πνευματική – φυσιογνωμία του 20^ου αιώνα, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στις 29 Απριλίου του 1863, όπου και πέθανε, σε ηλικία 70 ετών, την ημέρα των γενεθλίων του, στις 29 Απριλίου του 1933. Ήταν το ένατο παιδί του μεγαλέμπορου βαμβακιού και σημαντικού παράγοντα της ελληνικής παροικίας στην Αλεξάνδρεια Πέτρου – Ιωάννου Καβάφη και της Χαρίκλειας Φωτιάδη. Και οι δύο γονείς του ποιητή κατάγονταν από παλιές οικογένειες Φαναριωτών της Κωνσταντινούπολης.

Ο Καβάφης έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στην Αλεξάνδρεια. Εδώ, σ’ αυτή την ξακουστή πόλη που είχε ιδρύσει ο Μέγας Αλέξανδρος, το 331 π.Χ., στη δυτική άκρη τού Δέλτα του Νείλου, ο ποιητής πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια, κάτω από συνθήκες πολύ μεγάλης ευημερίας. Η οικογένεια του μικρού Κωνσταντίνου διέμενε σε μία διώροφη πολυτελή μονοκατοικία, στο ισόγειο της οποίας στεγάζονταν τα γραφεία του ακμαιότατου εμπορικού οίκου «Καβάφης & Σία», με κύριο συνεταίρο τον εγκατεστημένο στο Λονδίνο Γεώργιο Καβάφη, θείο του ποιητή. Η οικογένεια του Πέτρου Καβάφη διατηρούσε, στην αριστοκρατική οικία της στην οδό Σερίφ, Γάλλο παιδαγωγό και Αγγλίδα τροφό για τα παιδιά, όπως επίσης Έλληνες υπηρέτες, έναν Ιταλό αμαξά κι έναν Αιγύπτιο θυρωρό.

Από το 1870, έτος θανάτου του πατέρα Πέτρου Καβάφη, άρχισε η οικονομική κατάρρευση και παρακμή της οικογένειας. Δύο χρόνια αργότερα, το 1872, η Χαρίκλεια Καβάφη κατέφυγε με τα παιδιά της στην Αγγλία, όπου θα είχε την υποστήριξη των συγγενών του άνδρα της και όπου θα μπορούσαν να βρουν ευκολότερα εργασία οι μεγαλύτεροι γιοι της. Αρχικά εγκαταστάθηκαν στο Λίβερπουλ και μετά στο Λονδίνο. Κατά το διάστημα εκείνο, ο μικρός Κωνσταντίνος σπούδασε σε αγγλικό σχολείο, στο οποίο διδάχτηκε την αγγλική γλώσσα ως μητρική, παράλληλα δε έμαθε ελληνικά και γαλλικά.

Μετά από έξι περίπου χρόνια διαμονής στην Αγγλία, η οικογένεια επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, το 1878, και ο Κωνσταντίνος, παιδί 15 μόλις ετών, άρχισε να μελετά και να εργάζεται πνευματικά μόνος του, αγοράζοντας ή δανειζόμενος βιβλία από φίλους του και από διάφορες βιβλιοθήκες της Αλεξάνδρειας.

Το 1881, ο νεαρός Κωνσταντίνος εγγράφηκε στο Λύκειο «Ερμής», και κατά την τριετία 1878 – 1881 άρχισε να συντάσσει ένα ιστορικό λεξικό, που δυστυχώς δεν ολοκλήρωσε, αφού τα λήμματα του συγκεκριμένου έργου σταμάτησαν «στη μοιραία λέξη Αλέξανδρος».

Έναν χρόνο αργότερα, το 1882, όταν οι Αιγύπτιοι είχαν εξεγερθεί εναντίον των Άγγλων, ο Κωνσταντίνος και η οικογένειά του πήγαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου και παρέμειναν επί τρία έτη. Η τριετής αυτή παραμονή του Καβάφη στην Πόλη αποδείχτηκε σημαντική. Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με τις ανέκδοτες βιογραφικές σημειώσεις της Ρίκας Σεγκοπούλου (πρώτης συζύγου τού μετέπειτα κληρονόμου τού Καβάφη), εκεί εκδηλώθηκε για πρώτη φορά η ομοφυλοφιλία του ποιητή, πιθανότατα με τον εξάδελφό του Γ. Ψύλλιαρη. Επίσης, ο ποιητής, στην πόλη αυτή, ενδιαφέρθηκε έντονα για μια πολιτική ή δημοσιογραφική καριέρα. Τέλος, το πιο αξιοσημείωτο γεγονός, κατά την παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη, αποτελούν αναμφίβολα οι πρώτες συστηματικές του προσπάθειες να επιδοθεί στην ποιητική τέχνη. Άρχισε να γράφει στίχους (στα ελληνικά και στα αγγλικά) και παράλληλα να μεταφράζει ποιήματα. Από μια ομάδα αδημοσίευτων από τον ίδιο ποιημάτων, τα οποία εκδόθηκαν (το 1968) μαζί με άλλα ανέκδοτα ποιήματά του από τον Γ. Π. Σαββίδη, επιβεβαιώνεται η πρώιμη αυτή προσπάθεια του Καβάφη. Επίσης, κατά το διάστημα εκείνο, ο ποιητής ολοκλήρωσε κάποιες μελέτες, που είχε ήδη αρχίσει ευρισκόμενος στην Αγγλία, επάνω στην Αρχαία και Μεσαιωνική Ελληνική Φιλολογία.

Όταν, τον Οκτώβριο του 1885, ο Καβάφης επέστρεψε από την Πόλη στην Αλεξάνδρεια, μαζί με την μητέρα του και τ’ αδέλφια του Αλέξανδρο και Παύλο, εγκατέλειψε την αγγλική υπηκοότητα και έλαβε την ελληνική. Σ’ αυτά τα πρώτα χρόνια της προσαρμογής του στην Αλεξάνδρεια, ο ποιητής δεν εργάστηκε συστηματικά, καθώς άλλαζε διάφορα επαγγέλματα, όπως του δημοσιογράφου στην εφημερίδα «Τηλέγραφος» (1886), του μεσίτη στο Χρηματιστήριο Βάμβακος (1888) και του άμισθου γραμματέα στο Γραφείο Αρδεύσεων (1889 – 1892), όπου το 1892 προσλήφθηκε ως έκτακτος έμμισθος υπάλληλος, και εργάσθηκε μόνιμα επί 30 χρόνια, μέχρι το 1922, φθάνοντας στον βαθμό του υποτμηματάρχη.

Το 1891 υπήρξε ένα έτος – σταθμός για τον Καβάφη, αφού τότε ο ποιητής εξέδωσε σε αυτοτελές φυλλάδιο το πρώτο αξιόλογο ποίημά του με τίτλο «Κτίσται», όπως επίσης δημοσίευσε μερικά σημαντικά πεζά κείμενά του.

Τα επόμενα χρόνια ο Καβάφης, καθώς εν τω μεταξύ είχε σημαντικά βελτιωθεί η οικονομική του κατάσταση, πραγματοποίησε ταξίδια στο Κάιρο (1893), στο Παρίσι και στο Λονδίνο (1897).

Το 1899, πέθανε η μητέρα του, σε ηλικία 65 ετών, γεγονός που κυριολεκτικά συγκλόνισε τον ποιητή· ακολούθησαν οι θάνατοι των αδελφών του Γιώργου (1900), Αριστείδη (1902) και Αλέξανδρου (1905), του ξαδέλφου του Γ. Ψύλλιαρη (1918), του αδελφού του Παύλου (1920) και, τέλος, του πιο αγαπημένου απ’ όλα τ’ αδέλφια του, του Τζων (1923). Οι θάνατοι αυτοί, όπως και τα σύντομα ταξίδια του, είναι τα μοναδικά αξιόλογα εξωτερικά γεγονότα στη ζωή του ποιητή, εν αντιθέσει προς την εσωτερική και ποιητική του ωρίμαση, που θα συνεχιστεί και θα κορυφωθεί σταδιακά, κυρίως μετά την πρώτη δεκαετία του 20^ου αιώνα.

Κατά τα έτη 1901 και 1903, ο Καβάφης ταξίδεψε στην Ελλάδα. Στην Αθήνα γνωρίστηκε με τον Πολέμη και τον Πορφύρα. Η ουσιαστικότερη, όμως, γνωριμία του ήταν με τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι στις 30 Νοεμβρίου του 1903 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Παναθήναια» το ιστορικής σημασίας άρθρο του Ξενόπουλου για τον Καβάφη, με τίτλο «Ένας Ποιητής». Πρόκειται για την πρώτη, εκτενή, εγκωμιαστική παρουσίαση της καβαφικής ποίησης στο αθηναϊκό κοινό.

… Είναι νέος, αλλ’ όχι εις την πρώτην νεότητα. Βαθειά μελαχροινός ως γηγενής τής Αιγύπτου, με μαύρον μουστακάκι, με γυαλιά μύωπος, με περιβολήν αλεξανδρινού κομψευομένου, αγγλίζουσαν ελαφρότατα, και με φυσιογνωμίαν συμπαθή, η οποία όμως εκ πρώτης όψεως δεν λέγει πολλά πράγματα. Υπό το εξωτερικόν εμπόρου, γλωσσομαθούς κ’ ευγενεστάτου και κοσμικού, κρύπτεται επιμελώς ο φιλόσοφος και ο ποιητής. Η ομιλία του η ζωηρά, η σχεδόν στομφώδης και υπερβολική, και οι τρόποι του οι πάρα πολύ αβροί, και όλες εκείνες οι ευγένειές του και οι τσιριμόνιες εκπλήττουν κάπως ένα Αθηναίον, συνειθισμένον με την σεμνήν απλότητα και την δειλήν αφέλειαν και την αγαθήν αδεξιότητα τών λογίων μας. Ο κ. Καβάφης, υπό την έποψιν αυτήν, είναι ο αντίπους τού κ. Πορφύρα. Πρέπει να τον γνωρίση κανείς αρκετά, δια να πεισθή ότι είναι ο ίδιος άνθρωπος που έγραψε τα ωραία εκείνα ποιήματα. Διότι σιγά – σιγά θ’ αναγνωρίση, ότι αυτά που λέγει ο Αλεξανδρινός έμπορος με τόσον παράξενον τρόπον, είναι γεμάτα γνώσιν και παρατήρησιν, και κάπου – κάπου θα συλλάβη και μερικάς αστραπάς τών μαύρων ματιών, από τα γυαλιά, που διανοίγουν ολόκληρον κόσμον, και προδίδουν – δόξα σοι, ο Θεός! – τον άνθρωπον τής ευρείας σκέψεως και τής καλλιτεχνικής ιδιοφυΐας… Αν εκ πρώτης όψεως τα ποιήματα τού κ. Καβάφη φαίνωνται παράξενα και πιθανόν δεν αρέσουν, είναι διότι είμεθα κακοσυνειθισμένοι με τα άλλα. Αλλ’ ο κ. Καβάφης ομοιάζει – αν ομοιάζη με κανένα – μάλλον προς τους κλασσικούς, παρά προς οιονδήποτε εκ των συγχρόνων… (αποσπάσματα).

Το άρθρο αυτό έκανε γνωστό και επέβαλε τον Καβάφη στον χώρο της Νεοελληνικής Ποίησης, παρά την αντίδραση του κυρίαρχου λογοτεχνικού Δημοτικισμού που εκπροσωπούσαν ο Ψυχάρης και ο Παλαμάς. Ο Ψυχάρης είχε χαρακτηρίσει τον Καβάφη «καραγκιόζη», ο δε Παλαμάς για την ποίηση του Αλεξανδρινού επαναλάμβανε ακόμη και το 1935: «Τα έργα τού Καβάφη, στίχος, γλώσσα, έκφραση, μορφή και ουσία, μού φαίνονται σα σημειώματα που δεν ημπορούν ή που δεν καταδέχονται να γίνουν ποιήματα…».

Ας θυμηθούμε ένα ακόμη εκπληκτικό ποίημα του Κ. Π. Καβάφη, τα «Κεριά».

Για τα «Κεριά» ο Ξενόπουλος έχει γράψει: Ομολογώ, ότι το ποίημα αυτό εξήσκησεν επ’ εμού έν είδος παραδόξου υποβολής. Μολονότι εις την αρχήν – και εις το τέλος ακόμη – η εικών δεν μού εφάνη τελείως ευτυχής, δεν ηξεύρω πώς τα κεριά αυτά κατώρθωσαν να ζωντανέψουν εις την φαντασίαν μου, και τώρα, όσες φορές κυττάξω εμπρός μου, ή γυρίσω οπίσω μου, είναι αδύνατον να μην ιδώ με τα μάτια τής ψυχής την φωτεινήν αυτήν γραμμήν τών αναμμένων κεριών και την θλιβεράν, – πόσον θλιβεράν, αλλοίμονον! – τών σβυσμένων… Ίσως η μαγγανεία αυτή οφείλεται εις τον θρήνον τών τριών τελευταίων στίχων, εις την οδυνηράν απήχησιν τών λέξεων, αι οποίαι εξέρχονται, νομίζεις, βιαστικαί, διά να προφθάσουν, να μην διακοπούν από λυγμούς…

Το 1903, ο Καβάφης έγραψε το πιο αξιόλογο πεζό κείμενό του, με τίτλο «Ποιητική»· πρόκειται για έναν «φιλοσοφικό έλεγχο» των ποιημάτων του.

Αναμφισβήτητα, σημαντικό βιογραφικό στοιχείο του Καβάφη αποτελεί η εγκατάστασή του, το 1907, στον δεύτερο όροφο κάποιου σπιτιού, στην οδό Λέψιους 10. Τους πρώτους μήνες, έμενε μαζί με τον αδελφό του Παύλο, αργότερα δε μόνος του. Στο διαμέρισμα αυτό ο ποιητής έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του, παράγοντας το πιο αξιόλογο ποσοτικά και ποιοτικά μέρος του έργου του. Επίσης, σ’ αυτόν τον χώρο, ανάμεσα στα παλιά έπιπλα και στο φως των κεριών, παγίωσε τον προσωπικό του θρύλο, καθώς πλήθαιναν οι επισκέπτες, η δε φήμη του εξαπλωνόταν στην Αλεξάνδρεια, στην Αθήνα και στο εξωτερικό. Από τους επώνυμους επισκέπτες του διαμερίσματος μνημονεύονται ενδεικτικά ο Ίων Δραγούμης, με τον οποίο ο Καβάφης συνδέθηκε με βαθύτατη φιλία, η Πηνελόπη Δέλτα, ο Άγγλος μυθιστοριογράφος E. M.Forster, που συνέβαλε αποφασιστικά στη γνωριμία του αγγλόφωνου κοινού με την ποίηση του Αλεξανδρινού ποιητή, ο André Maurois, ο Καζαντζάκης, ο Ουράνης και η Μυρτιώτισσα.

Με πολλή συγκίνηση θα ήθελα, στο σημείο αυτό, να καταθέσω ένα μικρό απόσπασμα της γραφής του Νίκου Καζαντζάκη για τον Κωνσταντίνο Καβάφη: «Η πιο εξαιρετική ποιητική φυσιογνωμία της Αιγύπτου είναι χωρίς άλλο ο ποιητής Καβάφης. Στο μεσόφωτο του αρχοντικού σπιτιού του προσπαθούσα να διακρίνω τη μορφή του. Ανάμεσά μας ένα μικρό τραπεζάκι, γιομάτο ποτήρια με χιώτικη μαστίχα κι ουίσκι – και πίνουμε. Μιλούμε για πλήθος πρόσωπα κ’ ιδέες, γελούμε, σωπαίνουμε, και πάλι αρχίζει, με κάποια προσπάθεια, η κουβέντα. Εγώ προσπαθώ να κρύψω στο γέλιο τη συγκίνηση και τη χαρά μου. Να ένας άνθρωπος μπροστά μου, άρτιος, που τελεί τον άθλο της τέχνης με υπερηφάνια και σιωπή, αρχηγός ερημίτης, κ’ υποτάσσει την περιέργεια, τη φιλοδοξία και τη φιληδονία στον αυστηρό ρυθμό μιας επικούρειας ασκητικής. Έπρεπε να είχε γεννηθεί στο 15^ο αιώνα στη Φλωρεντία, καρδινάλιος, μυστικοσύμβουλος του Πάπα, έκτακτος απεσταλμένος στο Παλάτι του Δόγη, στη Βενετία, και επί πολλά χρόνια, πίνοντας, αγαπώντας, χαζεύοντας στα κανάλια, γράφοντας, σωπαίνοντας – να διαπραγματεύεται τις πιο σατανικές και πολύπλοκες και σκανδαλώδεις υποθέσεις της Καθολικής Εκκλησίας… Σώμα και ψυχή στα τραγούδια του είναι ένα. Σπάνια στην ιστορία της φιλολογίας μας μια τέτοια ενότητα υπήρξε τόσο οργανικά τέλεια…»

"Επιτέλους ελευθερώθηκα απ’ αυτό το μισητό πράγμα" είπε ο Καβάφης, όταν – το 1922 – παραιτήθηκε από την εργασία του στο Γραφείο Αρδεύσεων. Από τότε, αφοσιώθηκε αποκλειστικά στη συνέχιση της ποιητικής του δημιουργίας

Η κυβέρνηση του Θεόδωρου Πάγκαλου απένειμε, το 1926, στον Καβάφη το παράσημο του Φοίνικος, μία ιδιαίτερα τιμητική διάκριση, την οποία ο ποιητής αποδέχτηκε υποστηρίζοντας: «Το παράσημο μού το απένειμε η Ελληνική Πολιτεία, την οποίαν σέβομαι και αγαπώ. Η επιστροφή τού παρασήμου θα είναι προσβολή εκ μέρους μου προς την Ελληνικήν Πολιτείαν, γι’ αυτό και το κρατώ».

Το 1927, γνωρίστηκε με την Μαρίκα Κοτοπούλη.

Από το 1930, ο Καβάφης άρχισε να έχει ενοχλήσεις στον λάρυγγά του, που εξελίχθηκαν σε καρκίνο. Δύο χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 1932, ήρθε – με σύσταση των γιατρών του – στην Αθήνα, όπου του έγινε τραχειοτομία. Στερημένος το θείο δώρο του προφορικού του λόγου – οι αφηγήσεις του ήταν άκρως σαγηνευτικές, όπως μαρτυρούν όλοι όσοι τον γνώρισαν – επικοινωνούσε με τους επισκέπτες του, κατά το πρώτο μετά την επέμβασή του διάστημα, με γραπτά σημειώματα. Ύστερ’ από παραμονή τεσσάρων μηνών στην Αθήνα, επέστρεψε στην αγαπημένη του Αλεξάνδρεια. Όμως, η κατάσταση της υγείας του επιδεινωνόταν μέρα με τη μέρα…

Στις αρχές Απριλίου του 1933, μεταφέρθηκε από το ζεύγος Σεγκοπούλου (ο Αλέκος Σεγκόπουλος υπήρξε ο μοναδικός κληρονόμος του, βάσει διαθήκης χρονολογημένης από το 1923) στο Ελληνικό Νοσοκομείο της Αλεξάνδρειας, όπου και πέθανε, στις 29 Απριλίου, ανήμερα στα γενέθλιά του...

Ο Καβάφης, όσο ζούσε, δεν εξέδωσε ποτέ ολόκληρο το ποιητικό του έργο, το οποίο άλλωστε – όπως είναι γνωστό – συμπλήρωνε μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του. Ακολούθησε ένα δικό του, ιδιόρρυθμο σύστημα έκδοσης και κυκλοφορίας του έργου, το οποίο και προκάλεσε πολλές συζητήσεις στον χώρο των καβαφικών μελετών.

Το σώμα των Καβαφικών ποιημάτων περιλαμβάνει: Τα 154 ποιήματα που αναγνώρισε ο ίδιος (τα λεγόμενα «Αναγνωρισμένα»), τα 37 «Αποκηρυγμένα»  ποιήματά του, τα περισσότερα νεανικά, σε ρομαντική καθαρεύουσα, τα οποία αργότερα αποκήρυξε, τα «Ανέκδοτα», δηλαδή 75 ποιήματα που βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά του, καθώς και τα 30 «Ατελή», που βρέθηκαν στα χαρτιά του χωρίς να έχουν πάρει την οριστική τους μορφή. Τύπωσε ο ίδιος το 1904 μια μικρή συλλογή με τον τίτλο Ποιήματα, στην οποία περιέλαβε τα ποιήματα: Φωνές, Επιθυμίες, Κεριά, Ένας γέρος, Δέησις, Οι ψυχές των γερόντων, Το πρώτο σκαλί, Διακοπή, Θερμοπύλες, Τα παράθυρα, Περιμένοντας τους βαρβάρους, Απιστία και Τα άλογα του Αχιλλέως. Η συλλογή, σε 100-200 αντίτυπα, κυκλοφόρησε ιδιωτικά.

Για πρώτη φορά, το 1935, κυκλοφόρησε συγκεντρωμένο ολόκληρο το σώμα του αναγνωρισμένου καβαφικού ποιητικού έργου, με επιμέλεια της Ρίκας Σεγκοπούλου. Τα ποιήματα του Καβάφη, σύμφωνα με τις διευκρινίσεις και τις υποδείξεις του ίδιου, κατατάσσονται στις εξής τρεις κατηγορίες: 1) ιστορικά, 2) φιλοσοφικά και 3) ηδονικά ή αισθησιακά. Ο Καβάφης θεωρείται ως ο πιο μεταφρασμένος Νεοέλληνας ποιητής, αφού πολλά ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, αραβικά, αρμενικά, γαλλικά, γερμανικά, ιαπωνικά, ινδικά, ισπανικά, ιταλικά, ολλανδικά, σε σλαβικές και σε πολλές ακόμη γλώσσες.

Εκτός από ποιήματα, ο Καβάφης έγραψε και πεζά, όπως δοκίμια και μελέτες, μεταξύ των οποίων: «Τα Ελγίνεια Μάρμαρα», «Οι Βυζαντινοί Ποιηταί», «Το Κυπριακόν ζήτημα», «Το τέλος του Οδυσσέως», «Μία σελίς της Τρωικής Ιστορίας» κ.ά.

Αρχικά, η καβαφική ποίηση συνάντησε την επιφύλαξη, ακόμη και την εχθρότητα, του πνευματικού κόσμου. Αργότερα, όμως, ο Καβάφης καθιερώθηκε στην συνείδηση όλων ως ένας ιδιόμορφος μεν, αλλά γεμάτος από ουσιαστικό περιεχόμενο ποιητής, ο οποίος δεν ενδιαφερόταν τόσο για την αισθητική των ποιημάτων του όσο για την φιλοσοφική σκέψη και το βαθυστόχαστο δίδαγμα.

Μετά τον θάνατό του, ο μέγιστος αυτός Αλεξανδρινός Ποιητής αποτέλεσε αντικείμενο μακροχρόνιων και εμπεριστατωμένων μελετών από πολλούς ποιητές και πεζογράφους, σε ολόκληρο τον κόσμο…

Πράγματι, δεν είναι υπερβολή: ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, μετά τον θάνατό του, αναγνωρίστηκε ως ένας από τους σημαντικότερους Ποιητές τού 20ού αιώνα, υπηρετήσας όσο λίγοι την Ποιητική Τέχνη, την «μεγαλύτερη Κερά του κόσμου»…

… Πόσες φορές μες στην δουλειά μου μ’ έρχεται μια ωραία ιδέα, μια σπάνια εικόνα, σαν ετοιμοκαμωμένοι αιφνίδιοι στίχοι, και αναγκάζομαι να τα παραμελώ, διότι η υπηρεσία δεν αναβάλλεται. Έπειτα σαν γυρίσω σπίτι μου, σαν συνέλθω κομμάτι, γυρεύω να τ’ ανακαλέσω αλλά πάνε πια. Και δικαίως. Μοιάζει σαν η Τέχνη να με λέγει «Δεν είμαι μια δούλα εγώ· για να με διώχνεις σαν έρχομαι, και να ’ρχομαι σαν θες. Είμαι η μεγαλύτερη Κερά του κόσμου…»… Κ. Π. Καβάφης

(απόσπασμα από τα «Ανέκδοτα Σημειώματα Ποιητικής και Ηθικής, Ι΄».

Ο Κ. Βάρναλης γράφει χαρακτηριστικά: «Ο Καβάφης είναι μοναδικός, ανόμοιαστος κι ανεπανάληπτος. Μοναδικός και προσωπικός και στη σκέψη του και στην τέχνη του και στη γλώσσα του… Η ποίησή του πηγάζει κυρίως από τη Σκέψη κι αποτείνεται στη Σκέψη. Ο Καβάφης είναι από τους λόγους τεχνίτες του Λόγου που είχε νουν. Και λέγω νουν όχι την πολυμάθεια παρά τη ρεαλιστική όραση και κρίση: την ικανότητα να κρίνει, να κατανοεί ο σκεφτόμενος άνθρωπος πώς και πού βαδίζει ο κόσμος και πού πρέπει να βρίσκεται ο ίδιος… Ο λόγος του είναι απλός, ουσιαστικός, χωρίς τίποτα το περιττό, γιατί η αλήθεια αποκρούει τα στολίδια. Είναι λόγος σχεδόν πεζογραφικός. Εχθρός του μάταιου λυρισμού, στάθηκε ένας από τους μεγαλύτερους λυρικούς του νεοελληνικού Παρνασσού…».

Θα ήθελα να ολοκληρώσω αυτό το ταπεινό αφιέρωμά μου στον Μέγιστο Κωνσταντίνο Καβάφη μ’ ένα εκπληκτικό ποίημά του, που προσωπικά το θεωρώ ως ένα από τα πιο σημαντικά όχι μόνον του Αλεξανδρινού Ποιητή μας, αλλά ολόκληρης της ποιητικής παραγωγής των Νεωτέρων Χρόνων. Πρόκειται για το περίφημο «Όσο μπορείς»· ένα ποίημα που υπογραμμίζει όχι μόνον την ποιητική δεινότητα του Καβάφη, αλλά και τον βαθύτατο φιλοσοφικό του διαλογισμό, ένα ποίημα – μήνυμα προς τη σκέψη και την ψυχή του κάθε ανθρώπου, όσο θα υπάρχουν άνθρωποι…

Γιόλα Αργυροπούλου-Παπαδοπούλου