Μαρία Κόκκορη-Παπανικολάου: Συνέντευξη στον Αχιλλέα Παπαδιονυσίου

Κυρίες και κύριοι γεια σας, στη σημερινή μας εκπομπή είναι κοντά μας η ανιψιά και η συγγραφέας του βιβλίου ''Γεώργιος Παπανικολάου, η ζωή και το έργο του'', κυρία Μαρία Κόκκορη -Παπανικολάου που θα μας μιλήσει γι' αυτόν τον μεγάλο Έλληνα επιστήμονα που με το έργο του κατόρθωσε να ζήσουν χιλιάδες γυναίκες στον κόσμο.

Μαρία Κόκκορη, κόρη του Αθανασίου Παπανικολάου, αδελφού του Γεωργίου Παπανικολάου. Αρχόντισσα.

Παντρεύτηκε τον ιατρό Κόκκορη και μεγάλωσε δύο παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Κατά την διάρκεια της κατοχής εργάσθηκε στα συσσίτια και βοηθούσε παντού όπου υπήρχε ανάγκη.

Έζησε στην Αμερική κοντά στον Παπανικολάου, είχε αυτή την τύχη.

Έγραψε το βιβλίο «Γεώργιος Παπανικολάου : Μέσα από τη ζωή και το έργο του» , για το οποίο βραβεύθηκε  με το βραβείο Λογοτεχνών.

Το βιβλίο αυτό λειτούργησε κατά τρεις τρόπους.

-Είναι ένα βιβλίο γραμμένο σε γλώσσα κατανοητή, απλή, γλαφυρή, ευκολοδιάβαστο και κατανοητό από κάθε αναγνώστη που θα ήθελε να μάθει για τον Παπανικολάου και το έργο της ζωής του. Με ύφος απλό συνδέει τις επιστολές και φωτίζει το περιεχόμενό τους με στοιχεία από τη ζωή και την εξέλιξη του μεγάλου Έλληνα επιστήμονα.

-Έκανε με τον τρόπο του γνωστό το μέγεθος του επιτεύγματος της αξεπέραστης εξέτασης που όλοι πλέον γνωρίζουμε σαν ΤΕΣΤ-ΠΑΠ.

-Και τέλος έκανε γνωστή μέσα από την εξέλιξη της ζωής του Παπανικολάου  και της σχέσης του με την οικογένεια την κοινωνία της Κύμης. Η κοινωνία της Κύμης  που σήμερα είναι ποιο φτωχή.

Ο Δήμος Κύμης – Αλιβερίου και η Δημοτική Κοινότητα Κύμης εκφράζουν την λύπη τους.

Αιωνία της η μνήμη

Σας καλωσορίζουμε στην εκπομπή μας και θα θέλαμε να μας μιλήσετε πως γεννήθηκε η επιθυμία να γράψετε το βιβλίο ''Γεώργιος Παπανικολάου, η ζωή και το έργο του''.

Κ: Έχω το προνόμιο να είμαι ανιψιά του Γεωργίου Παπανικολάου, ο πατέρας μου είναι ο μεγαλύτερος αδελφός του και με την συγγενική μας αυτή σχέση είχα την ευκαιρία να με καλέσει στην Αμερική μετά από μακρόχρονη αλληλογραφία μας και με την επαφή μας αυτή -γιατί πάντα ήθελε να έχει καλές σχέσεις με τους συγγενείς- με κάλεσε να περάσω ένα χρόνο στην Αμερική κοντά σε εκείνον και την αγαπημένη μας θεία Μάχη Παπανικολάου. Εγώ τότε εργαζόμουν στον ελληνικό ερυθρό σταυρό στην αρχή στις διεθνείς σχέσεις και μετά πήρα ενδιαφέρον για τα νοσοκομεία, μετά ήμουν στο Ασκληπιείο Βούλας και πήρα ένα χρόνο άδεια και πήγα στην Αμερική όπου πήρα ένα είδος μετεκπαίδευσης για διοίκηση νοσοκομείου και θα ήμουν κοντά στο θείο μου που ήταν στο Memorial Center. Πήρα ενδιαφέρον για οργάνωση νοσοκομείου και σε ένα χρόνο έγινα διευθύντρια  στο Ασκληπιείο Βούλας. Στο διάστημα αυτό έζησα κοντά τους σαν παιδί τους μέσα στην οικογένεια και είχα το προνόμιο να ζήσω τον δημιουργικό πυρετό μιας μεγαλοφυΐας και τη μεγάλη συμβολή που έπαιξε σ' αυτό η γυναίκα του. Κατά το διάστημα αυτό συνδεθήκαμε πάρα πολύ, είχαμε πολλά κοινά ενδιαφέροντα, αγαπούσαμε την μουσική, αγαπούσε πολύ τη λογοτεχνία και από τα γράμματά μου παρακινήθηκε να με καλέσει και πραγματικά τον κολάκευε πολύ ο τρόπος που έγραφα και στο διάστημα που ήμουν εκεί επειδή είχε αλληλογραφία πολύ τακτική με ορισμένους καθηγητές του πανεπιστημίου Αθηνών αλλά και με άλλους παράγοντες και του άρεσε να γράφουμε μαζί και μετά τα δακτυλογραφούσα εγώ και κατά κάποιο τρόπο είχαμε συνεργασία σ' αυτό. Και κάποτε μου είπε: ''Ξέρεις θέλω να γράψω τα απομνημονεύματά μου, το όνειρό μου είναι να περάσω τα τελευταία χρόνια της ζωής μου στην Ελλάδα  αφού κανονίσω εδώ τη συνέχεια του επιστημονικού μου έργου και να συμβάλλω στην εξέλιξη της έρευνας στην Ελλάδα η οποία έχει μείνει πολύ πίσω. Εκτός απ' αυτό θα ήθελα να περάσω τα τελευταία μου χρόνια στην Ελλάδα και να γράψω τα απομνημονεύματά μου γιατί ήθελα όχι μόνο τα θέματα τα επιστημονικά, το πώς έκανα την καριέρα μου, είναι πράγματα που έχουν πολύ ενδιαφέρον για την Ελλάδα''. Είναι αλήθεια ότι ποτέ δεν έπαψε να έχει επαφή με ελληνικούς παράγοντες επιστημονικούς και πολιτικούς, είναι αλήθεια ότι όποιος πήγαινε στην Νέα Υόρκη το πρώτο που έκανε ήταν να γνωρίσει τον Παπανικολάου και έτσι ήταν κατά κάποιο τρόπο να μην είχε φύγει απ' τη ζωή της Ελλάδας. Αλλά και στα νιάτα μου γνώρισα και συνδέθηκα με ανθρώπους αξιόλογους μεταξύ αυτών και ο Ίων Δραγούμης, η σπάνια αυτή φυσιογνωμία, ο Αλέκος Δελμούζος. Ήθελα να γράψω κάτι που να είναι άμεσης επαφής, εγώ ήθελα να δώσω αυτή την καταπληκτική προσωπικότητα, αυτόν τον σπάνιο άνθρωπο, επιστήμονα και Έλληνα όπως ακριβώς τον έζησα και αυτός ήταν και ο λόγος και επειδή είχαμε και πλούσια βιβλιογραφία και η θεία μου εκτός από  τα γράμματα που είχε και έδινε στους δημοσιογράφους  όταν πέθανε η κόρη της που αργότερα δημιούργησε τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ ήρθε και μου είπε ότι άνοιξα τα πράγματα της μαμάς και βρήκα μια αλληλογραφία του θείου Γιώργου από τα παιδικά του χρόνια ως το τέλος της ζωής του. Αυτό ήταν ένας θησαυρός για μένα διότι κατόρθωσα σε κάθε περίοδο της ζωής του να ενσωματώσω 35  γράμματα έχω μέσα στο βιβλίο μου είτε προς τη θεία μου, προς εμένα, και άλλα τα οποία περιέσωσε με πολύ στοργή και αγάπη.

ΑΧ: Θα θέλαμε να μας μιλήσετε για την πορεία του Γεωργίου Παπανικολάου.

Κ: ο βίος του ήταν πολύ πλούσιος και όμορφος. Ο Παπανικολάου γεννήθηκε σε μια πολύ όμορφη περιοχή στην Κύμη της Ευβοίας όπου ο πατέρας του ήταν εκεί γιατρός, ήταν ένας άνθρωπος πολύ μορφωμένος ο οποίος είχε κάνει και στη φιλοσοφική σχολή δυο χρόνια και επειδή πάντοτε είχε μεγάλα σχέδια και ήθελε να προσφέρει στον τόπο του και γι' αυτό πολιτεύτηκε και υπήρξε κατά περιόδους Δήμαρχος Κύμης και βουλευτής Καρυστίας με το κόμμα του Χαριλάου Τρικούπη τον οποίο θαύμαζε και ήταν και φίλος του. Ο Παπανικολάου παντρεύτηκε την Μαρία Κριτούτα και έκανε δυο γιους και δυο κόρες, ο πατέρας μου ήταν το πρώτο παιδί και ο Γεώργιος Παπανικολάου το τρίτο παιδί της οικογενείας. Τα παιδικά χρόνια κύλησαν στην Κύμη μέσα σε μια ατμόσφαιρα τρυφερή και ευχάριστη, ήταν μια οικογένεια με θαυμάσιους συγγενείς και φίλους και με μια φύση η οποία ήταν πάντα ζωντανή μέσα του. Ο Γεώργιος Παπανικολάου έβγαλε εκεί το δημοτικό σχολείο και μετά πήγε στην Αθήνα για το Γυμνάσιο όπου είχε προηγηθεί ο μεγάλος του αδελφός για το γυμνάσιο και το πανεπιστήμιο. Ο πατέρας μου τελείωσε νομικά και ο Γεώργιος Παπανικολάου μπήκε στην ιατρική, πήρε την καριέρα του πατέρα του. Την ιατρική σχολή την τέλειωσε το 1904. Επειδή είχε από πολύ νέος μεγάλα όνειρα και έκανε στην Αθήνα και 8 χρόνια βιολί, γαλλικά, γερμανικά, τον ενδιέφερε η λογοτεχνία, η φιλοσοφία και έκανε θαυμάσιες παρέες όπως σας είπα τον Δελμούζο ο οποίος του είπε ότι μόνο στη Γερμανία μπορείς να κάνεις αυτό που θέλεις. Εν τέλει το αποφάσισε και κατέληξε στο Μόναχο όπου το πανεπιστήμιο του Μονάχου σε θέματα έρευνας ήταν πολύ σπουδαίο εκείνη την εποχή και έκανε ως το 1910. Εν τω μεταξύ όταν επέστρεψε από τη Γερμανία προσπάθησε να δει πως έχουν τα πανεπιστημιακά πράγματα εδώ αλλά απογοητεύτηκε και αποφάσισε να παει στο εξωτερικό. Πρίν φύγει ήθελε να παντρευτεί, να έχει μια σύντροφο στη ζωή του και εκεί το 1910 γνώρισε την Μάχη Μαυρογένους η οποία είναι απ' την οικογένεια της Μαντώς Μαυρογένους και παραθέριζαν στην Κύμη, εκεί είχαν συνδεθεί με τις αδελφές του Γεωργίου Παπανικολάου και με τον ίδιο και είχαν ένα φιλικό κύκλο, κάνανε εκδρομές, συγκεντρώσεις και άλλα. Στο διάστημα που την συναναστράφηκε την εκτίμησε σαν χαρακτήρα, ήθελε κοντά του έναν άνθρωπο πολύ δυνατό, αποφασιστικό, καλλιεργημένο και νόμιζε ότι ανταποκρινόταν και της ζήτησε να παντρευτούν και δέχτηκε και η ίδια και η οικογένειά της και το 1910 παντρεύτηκαν και έφυγαν κατευθείαν για τη Γαλλία, πήγαν στο Παρίσι, είδαν κάποια πράγματα που τους ενδιέφεραν εκεί και μετά πήγαν στη Νότια Γαλλία όπου είχε κάτι εργαστήρια ενδιαφέροντα τα οποία ήθελε να επισκεφτεί, είχε ασχοληθεί και με τη βιολογία και τον ενδιέφεραν αυτά τα εργαστήρια. Εν τω μεταξύ πήγε και στο Μόντε Κάρλο όπου επισκέφτηκε το περίφημο κυανογραφικό μουσείο και ινστιτούτο. Εκεί βρήκε έναν παλιό συμφοιτητή και φίλο από τη Γερμανία που του είπε αν θες να εργαστείς εδώ θα φροντίσω να βρεις μια θέση και έτσι έμειναν εκεί ένα χρόνο. Είδε όμως ότι ήταν πολύ περιορισμένος ο κύκλος, ήθελε ευρύ κοινό ενδιαφερόντων και αποφάσισε να γυρίσει στην Ελλάδα. Όταν γύρισε ήταν η εποχή των βαλκανικών πολέμων, επιστρατεύθηκε και ακολούθησε το στράτευμα. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό για κείνον, έπαιξε ρόλο στην μετέπειτα ζωή και την καριέρα του και εκεί γνώρισε Ελληνοαμερικανούς και ήθελε να μάθει πως ήταν η έρευνα στην Αμερική και όλοι όσοι ήταν ενημερωμένοι του είπαν αν θέλεις έρευνα μόνο εκεί θα βρεις τα μέσα. Κατόπιν αυτού αποφάσισε να φύγει με την γυναίκα του στην Αμερική , το 1913 με 200 δολάρια στην τσέπη και πολλά όνειρα έφτασαν στην Νέα Υόρκη, εκεί ήταν άγνωστοι μεταξύ αγνώστων, δεν είχαν καμία διασύνδεση και τίποτα για να βασιστούν από καμιάς πλευράς οπότε άρχιζαν να φροντίζουν να βρουν κάποια δουλειά και έκαναν και οι δυο εργασίες άσχετες από τη μόρφωσή τους, την υπόστασή τους, με το επίπεδό τους οπότε είπε και η γυναίκα του αφού έχεις τόσα διπλώματα είναι καιρός να τα δείξεις σε κάποιο νοσοκομείο και πραγματικά πήγε στο Columbia University όπου ένας καθηγητής του είπε ότι ''σας ξέρουμε από τη διατριβή σας που είχατε κάνει στο Μόναχο'' φαίνεται είχε εντυπωσιάσει και τον προσλάβανε και αμέσως φρόντισε να του βρει δουλειά στο New York Hospital και από εκεί άρχισε η καριέρα του. Εκεί έκανε συνεχή έρευνα  χωρίς διακοπές ως το 1961, δεν πήρε ποτέ διακοπές ούτε αυτός αλλά ούτε και η γυναίκα του και εν τω μεταξύ ανέβηκε όλες τις βαθμίδες της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας και όταν είδαν το ερευνητικό του δαιμόνιο του είπαν θα ασχοληθείς μόνο με την έρευνα όπως και έγινε. Είχε και τον τίτλο του καθηγητή της ανατομίας αλλά ποτέ δεν δίδαξε ανατομία και έτσι έγινε εκεί μέσα όλη η δουλειά της κυτταρολογίας. Ο Παπανικολάου με την ευφυΐα του και την επιστημονική του φαντασία κατόρθωσε να δώσει στην ιατρική ένα καινούργιο κλάδο την αποφορυδοτική κυτταρολογία και το τεστ Παπ είναι μέρος αυτής της ιστορίας, Είναι ότι δημιούργησε έναν νέο τρόπο έρευνας στην ιατρική και είδε ότι όλα αυτά που θεωρούμε απορρίμματα του οργανισμού έχουν τεράστια διαγνωστική αξία και τότε άρχισε αυτό τον αγώνα, και μετά από πού προσπάθεια κατόρθωσε να δημιουργήσει αυτόν τον κλάδο, να αναγνωριστεί και πλέον ως το τέλος της ζωής του γνώρισε μεγάλη δόξα και δικαιώθηκαν οι αγώνες του. Το 1957 ήθελε να παει τις πρώτες του διακοπές και υ επιθυμία του ήταν να ξαναδεί την Ευρώπη όπου είχε ζήσει και εργαστεί, να επισκεφτεί και άλλες πόλεις και εταιρείες της Ελλάδας που τον είχαν καλέσει και να καταλήξει στην Ελλάδα που ήταν όνειρό του να ξαναδεί. Και έκανε και την περιοδεία του στην Ευρώπη η οποία ήταν ενδιαφέρουσα και από επιστημονικής πλευράς αλλά και από πλευράς αναψυχής. Και μετά άρχισε την περιοδεία του στην Ελλάδα από την Κέρκυρα, επισκέφτηκε την Ολυμπία και κατέληξε στην Αθήνα. Στην Αθήνα όλο το διάστημα που έμεινε ήταν μια συνεχής απασχόληση και συγκίνηση διότι ξαναείδε όλους τους συγγενείς και τους φίλους του που ήταν ένα μεγάλο κεφάλαιο γι' αυτόν, ήρθε σε επαφή με όλους τους γιατρούς, όλους τους παράγοντες τους κυβερνητικούς, επισκέφτηκε όλα τα νοσοκομεία επειδή ήθελε πάντα να κάνει ένα ίδρυμα έρευνας στην Ελλάδα για να δει τι δυνατότητες υπήρχαν, τι μπορούσε να προσφέρει από πλευράς προσωπικού ή οτιδήποτε άλλη μορφή στο έργο αυτό. Και μετά καταλήξαμε στην Κύμη όπου είχαμε μαζευτεί όλοι οι συγγενείς και οι φίλοι και κάναμε και εκδρομές που συνήθιζε στα νιάτα του να κάνει, ήταν κάτι συναρπαστικό και αφιέρωσαν και την πλατεία στο όνομά του, υπάρχει και η προτομή του εκεί μετά θάνατον βέβαια και ήταν πολύ συγκινητική αυτή η επίσκεψη. Γύρισε στην Αμερική αλλά δεν τον ικανοποίησε η επαφή από πλευράς σχεδίων, είδε ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις ώστε όλοι οι παράγοντες να συγκεντρωθούν και να κάνουν αυτό που ήθελε εκείνος. Κατόπιν αυτού έπεσε και μια άλλη ευκαιρία από το Μαϊάμι της Φλόριντας που του ζήτησαν να παει εκεί και να ιδρύσουν ένα ίδρυμα στο όνομά του όπως και έγινε το Papanikolaou Research Institute και έφυγαν με την γυναίκα του και ορισμένους βοηθούς  που τον ακολούθησαν πιστά και κατέβηκε στο Μαϊάμι, αγόρασε ένα πολύ ωραίο σπίτι, ήταν τελειομανής και ήθελε όλα να περάσουν από εκείνον και δεν είχε ως τότε κανένα πρόβλημα υγείας. Το Φεβρουάριο του '62 έφυγε από τη ζωή έχοντας πίσω του και επιστημονικά αλλά και άλλα σχέδια.

ΑΧ: Θα θέλαμε να μας σκιαγραφήσετε την προσωπικότητα του Γεωργίου Παπανικολάου.

Κ: Ήταν ένας πολύπλευρος άνθρωπος και γι' αυτό αγωνίστηκε και κουράστηκε πάρα πολύ στη ζωή του. Είχε ταλέντο στη μουσική και η μουσική ήταν βίωμά του, όταν θα γύριζε το βράδυ από τη δουλειά μου ζητούσε να του παίξω πιάνο ή να του βάλω δίσκους με κλασσική μουσική και ως τις 2 τη νύχτα όσο ήταν στο μικροσκόπιο μπορούσε να κάνει και τα δυο και μου είχε πει ''αν δεν ήταν η μουσική δεν θα μπορούσα να κάνω αυτή τη σκληρή ζωή''. Παράλληλα του άρεσε η παρέα με φίλους, το καλό φαγητό, οι συγκεντρώσεις που έκαναν που ήταν σπάνιες βέβαια γιατί δεν είχαν χρόνο ούτε αυτός ούτε η γυναίκα του, ήταν πολύ πνευματώδης, ήταν απόλυτα αφιλοκερδής, δεν θέλησε ποτέ να εκμεταλλευτεί την εφεύρεσή του, είχε τον πλούτο στο πνεύμα.

ΑΧ: Θα θέλαμε να μας πείτε ποιες ήταν οι θυσίες του Παπανικολάου για να φτάσει στην υπεραιωνική ζωή που πίστευε ότι καταξιώνει την ανθρώπινη ύπαρξη.

Κ: Οι θυσίες του ήταν μεγάλες, είχε ένα ωράριο τρομερό, το μεσημέρι δεν πήγαινε καν στο τραπέζι του νοσοκομείου να φαει, η γυναίκα του ετοίμαζε κάτι ελαφρύ ότι ήθελε εκείνος να φαει στο εργαστήριό του, να κλείσει τα μάτια του για λίγο στην πολυθρόνα και να συνεχίσει ως το βράδυ. Ήταν πιο κοινωνικός, έπαιζε βιολί και στο τέλος έκανε τη μεγάλη θυσία και κλείδωσε το βιολί, το πιάνο βέβαια πάντα ήθελε να υπάρχει στο σπίτι αλλά δεν είχε έντονη κοινωνική ζωή για να μην χασομεράει αλλά είχε και την ευφυΐα να μην στερείτε τίποτα. Τα είχε κανονίσει με τέτοιο σοφό τρόπο ώστε να μην ασφυκτιά τελείως αλλά έκανε τεράστιες θυσίες.

ΑΧ: Μιλήστε μας λίγο για το γάμο γιατί τις ίδιες θυσίες που έκανε αυτός τις ίδιες έκανε και η γυναίκα του.

Κ: Η γυναίκα του ήταν κάτι το μοναδικό για γυναίκα, να σας πω ότι όταν πλέον είχε προχωρήσει η ζωή τους και ήταν ένας φτασμένος επιστήμονας έλεγε ''θα σας παρουσιάσω τη γυναίκα μου και τον βίο μου''. Όταν ήταν να παντρευτεί, δεν υπήρχε τίποτα πάνω του που να μην είχε μια διαύγεια στο χαρακτήρα και στο μυαλό της είπε αν δέχεσαι να παντρευτούμε θα παντρευτούμε κάτω από κάποιες προϋποθέσεις και οι προϋποθέσεις ήταν ''να μην κάνουμε παιδιά  διότι όχι μόνο για μένα αλλά και για σένα, δεν θέλω να σε απασχολούν, εσύ Δε θα αφοσιωθείς σε ότι σε χρειαστώ, θα ξέρεις και εσύ ότι θα είσαι ταγμένη στην επιστήμη'' και έτσι και έγινε. Εμείς έλεγε ότι είμαστε σκλάβοι της επιστήμης όχι εργάτες. Ήταν και εκείνη ένας πολύ ζωντανός άνθρωπος με πολλά ενδιαφέροντα, ήταν ένας δυνατός χαρακτήρας και τον ακολουθούσε πάντα.

ΑΧ: Έκανε πολλές θυσίες και η πιο τεράστια να μην κάνει παιδιά.

Κ: Ναι και δεν ήταν και μικρό πράγμα. Ήταν θαυμάσιος οδηγός ο Παπανικολάου αλλά και αυτή οδηγούσε όλα αυτά τα χρόνια μια ώρα να πάνε και μια να γυρίσουν καθημερινά το αυτοκίνητο γιατί εκείνος ήθελε ή να διαβάζει εργασίες ή να ακούει απ' το ραδιόφωνο κλασσική μουσική. Έβγαινε να παει στο ταχυδρομείο του για την αλληλογραφία του, να αγοράσει ορισμένα βιβλία που ήθελε, πραγματικά ήταν μια πολύ καλή οικοδέσποινα και μαγείρισσα και αυτό τον ευχαριστούσε, είχε ένα πολύ αισθητικά καλοβαλμένο σπίτι και ήταν ένας σπάνιος σύντροφος. Βέβαια δεν έκαναν ποτέ παιδιά αλλά αυτό καλύφθηκε με τον εξής τρόπο: το 1939 ο γιος της μεγάλης του αδελφής θέλησε να παει να εγκατασταθεί στην Αμερική, ήταν ένας πανέμορφος νέος με μια σπάνια ψυχή και πήγε κοντά του, ευδοκίμησε πολύ, έκανε μια τεράστια περιουσία και έφτιαξε ένα σπίτι ακριβώς απέναντί του και ήταν σαν να ήταν και μαζί και χωριστά. Είχε δυο χαριτωμένα κοριτσάκια και έτσι η θεια μου ικανοποιήθηκε πολύ γιατί τα μεγάλωσε αυτά τα παιδιά.

ΑΧ: Γράφετε στο βιβλίο σας ότι ''ο Γεώργιος Παπανικολάου είχε στόχο να γράψει το βιβλίο του για τη ζωή του διότι είχε πολλά να πει εκτός από την επιστημονική του σταδιοδρομία και ότι υπήρχαν πράγματα που ήθελαν να γίνουν γνωστά γιατί είχαν ενδιαφέρον για τον τόπο''. Γνωρίζετε ποια είναι αυτά;

Κ: Δεν πρόλαβε να τα γράψει λόγω ξαφνικού θανάτου. Δεν τα γνωρίζω τουλάχιστον ακριβώς. Κυρίως για τον Ίωνα Δραγούμη θα ήθελε να πει ορισμένα πράγματα που του είχε εμπιστευτεί αλλά δεν είχε την ευκαιρία να μου πει τι ακριβώς και ίσως για ορισμένους άλλους αλλά ίσως μια μέρα αν έγραφε τα απομνημονεύματά του με αυτές τις γνωριμίες που είχε νομίζω όπως είπε και ο ίδιος ότι θα είχε πολύ ενδιαφέρον.

ΑΧ: Κύριος σκοπός του πατέρα του Γεωργίου Παπανικολάου ήταν η πολιτική. Ο ίδιος τι αισθήματα έτρεφε για την πολιτική;

Κ: Τα παιδιά του πάρα πολύ άσχημα. Έβλεπαν ότι ήταν ένας δημιουργικός άνθρωπος αλλά βέβαια ξέρετε τι ήταν η πολιτική στην Ελλάδα αν και ήταν τόσο ακέραιος άνθρωπος, αλλά επειδή είχαν όλη αυτή την ατμόσφαιρα στο σπίτι που μαζεύονταν οι πολιτικάντηδες, οι διάφοροι ρουσφετολόγοι, δεν είχαν τα παιδιά καλές σχέσεις με την πολιτική.

ΑΧ: Πόσο κοινωνικός ήταν ο Παπανικολάου και πως ένιωθε όταν βρισκόταν με φίλους;

Κ: Α ήταν πολύ καλός. Αυτή η υπερένταση που είχε, αυτή η σκέψη όταν χαλάρωνε με φίλους είχε ένα χαμόγελο, ένα γέλιο, τους πείραζε, λέγανε τραγούδια.. Αυτά τα έπαιρνε σε μικρές δόσεις όμως τα αισθανόταν.

ΑΧ: Γράφετε επίσης στο βιβλίο σας για ένα δεσμό που είχε με κάποια κοπέλα όταν ήταν να παει στη Γερμανία, τι έγινε μ' αυτή;

Κ: Ήταν πολύ συμπαθής κοπέλα, ήταν πολύ φίλη της οικογενείας, οι οικογένειες ήταν πολύ συνδεδεμένες και αυτό το ειδύλλιο δεν το κρύβανε και περίμεναν όλοι ότι θα καταλήξει σε γάμο. Όταν ήταν νέος όλα ήταν καλά όταν όμως γύρισε από τη Γερμανία που άρχισε μέσα του αυτό της έρευνας, της μεγάλης επιστημονικής καριέρας, τα όνειρά του, τα ιδανικά του, εδώ έχω στην αρχή του βιβλίου ένα απόσπασμα που είπε στον πατέρα του ''θέλω να πολεμήσω εδώ εις την πρώτη γραμμή και να φέρω εκ των πρώτων την σημαία της προόδου εις το δρόμο του μέλλοντος'' και το πέτυχε. Όταν πήγε στη Γερμανία και είδε να παίρνει τα εφόδια για να μπορέσει αυτό το όνειρο να το κάνει πραγματικότητα και γύρισε και βρήκε την κοπέλα και την δοκίμασε να δει ποιες ήταν οι ψυχολογικές τις αντοχές, ήταν μια τρυφερή κοπέλα και είδε ότι αν της έλεγε κάτι η οικογένεια  ήταν πάντα εκεί και ζήτημα αν θα μπορούσε να απομακρυνθεί από το οικογενειακό περιβάλλον και τότε έκανε την καρδιά του πέτρα και της είπε ότι δεν πρόκειται να παντρευτούν. Και εκείνης της στοίχισε πολύ και δυστυχώς πέθανε και πάρα πολύ νέα.

ΑΧ; Γράφετε επίσης ότι '' πολλά δεν του πήγαιναν του Γεωργίου Παπανικολάου στην Ελλάδα και επιστημονικά και κοινωνικά''. Ποια ήταν αυτά γιατί βλέπουμε μια πικρία για την Ελλάδα και σε ένα γράμμα που είχε στείλει στους γονείς του τον Σεπτέμβρη του 1910 έλεγε μεταξύ άλλων.. ''να σαπίσω εδώ στην Ελλάδα σε μια κοινωνία διεφθαρμένη δεν θα μπορούσα ποτέ. Προτιμώ να πεθάνω από ασιτία αγωνιζόμενος στον διαρκή αγώνα της ελευθερίας, της επιστήμης, της ελευθερίας και της προόδου εις μια κοινωνία περισσότερο άξια προορισμού της''. Τι ήθελε να πει μ' αυτά;

Κ: Την πικρία αυτή την αισθάνθηκε όταν είδε πως ήταν τα επιστημονικά πράγματα αλλά και μετά όταν αργότερα ξαναήρθε το 1957 που πέρασε τις πιο απολαυστικές μέρες η πικρία του ήταν ότι έβλεπε ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες δεν θα μπορούσαν να συνεργαστούν, ο καθένας θα ήθελε να είναι πιο ψηλά απ' τον άλλον και αυτό το διέγνωσε και με την αλληλογραφία του και με άλλες επαφές που είχε και απογοητεύτηκε;

ΑΧ: Θα θέλαμε να κλείσουμε τη συζήτησή μας με τις τιμητικές διακρίσεις του Παπανικολάου.

Κ: Και στη ζωή και μετά θάνατον ήταν πάρα πολλές και μεγάλες. Στην Αμερική τιμήθηκε με το μεγαλύτερο επιστημονικό βραβείο και διεθνώς πολλές εταιρείες τον έκαναν επίτιμο μέλος τους, τον τίμησαν, τον καλούσαν και στην Αμερική κ.λ.π. Από ελληνικής πλευράς είχε τιμηθεί με τον Ταξιάρχη Γεώργιο τον Α', όταν είχε έρθει ο ελληνικός ερυθρός σταυρός του απένειμε το χρυσό μετάλλιο, μετά η ακαδημία Αθηνών το '57 τον όρισε επίτιμο μέλος της, όταν πήγε στην Κύμη δόθηκε στην πλατεία το όνομά του η οποία τώρα έχει και την προτομή του. Τώρα μετά θάνατον τιμήθηκε με τέσσερα γραμματόσημα εκ των οποίων δυο ελληνικά, ένα κυπριακό και ένα αμερικανικό, ετιμήθει με το χαρτονόμισμα που είναι ο μοναδικός Έλληνας γιατρός που έχει τιμηθεί και μάλιστα σε διάφορα συνέδρια έχει ειπωθεί ότι είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας γιατρός μετά τον Ιπποκράτη και στη συνέχεια μετά το θάνατό του έκαναν το νοσοκομείο Θεσσαλονίκης και το νοσοκομείο Κύμης ερευνητικό κέντρο που φέρει το όνομά του, υπάρχουν 11 ανδριάντες σε πολλά νοσοκομεία στο Ίδρυμα της Κω το Ιπποκράτειο και σε διάφορα άλλα σημεία της Ελλάδας και στην Αμερική, το Μαϊάμι και στην Αμερική γίνονται και πολλές εκδηλώσεις στη μνήμη του. Στο Ινστιτούτο του Μαϊάμι, αυτό έχει παει στο Sylvester Center ένα μεγάλο ιατρικό συγκρότημα και στην Αμερική, έχει γίνει υποτροφία Παπανικολάου και όποιος θέλει να την χρηματοδοτήσει για να σπουδάσουν νέα παιδιά στην ιατρική. Αμέσως μετά το θάνατό του εξεδώθηκε το ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών το οποίο το έχω στο βιβλίο μου.