Η νέα διάκριση - Του Νίκου Δόικου

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ

ATHENS-BRUSSELS-NEW YORK

H Protovuliadialogou/ Athens-Brussels-New York συγκροτήθηκε με αφορμή τον διάλογο που πυροδότησαν  τα πολιτικά δοκίμια, οι διαδικτυακές παρεμβάσεις (στην Ελλάδα και στο εξωτερικό)  και η εν γένει αρθρογραφία του Νίκου Δόικου, ενός από τους πλέον αντισυμβατικούς σύγχρονους Έλληνες διανοητές. Από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90,  ο Δόικος ασχολείται με την συστημική κρίση του νεο-φιλελευθερισμού, διατυπώνοντας, με διαδοχικές εκδόσεις και ανακοινώσεις σε θεματικά fora, τις κοινωνικές-πολιτικές προϋποθέσεις για τις απαραίτητες ανατροπές, καθ’ οδόν προς τα κοινωνιο-κεντρικά (όπως τα αποκαλεί) οικονομικά και πολιτικά μοντέλα. Το εντυπωσιακό εύρος και ο ποιοτικός χαρακτήρας που, εν τω μεταξύ, έλαβε ο διαδικτυακός διάλογος επέβαλαν στοιχειώδη συντονισμό,  κάτι που ασμένως ανέλαβε ολιγομελής ομάδα επικοινωνίας, ως e-host, στο protovuliadialogou@gmail.com. Τα κείμενα των συμμετεχόντων διανέμονται via e-mail σε περισσότερους από πεντακόσιους κοινωνούς της πρωτοβουλίας και public opinion leaders, στην Ελλάδα, στις Βρυξέλλες και τη Νέα Υόρκη, καθώς και στα Blogs of Ivy League Alumni, Realclearpolitics.com και Networkedblogs.

Με το κείμενο που ακολουθεί κλείνουμε τον κύκλο πάνω στο κρίσιμο ζήτημα της διάκρισης των πολιτικών, όπως αυτές ασκούνται στην εποχή μας. Τι μπορεί να σημαίνει σήμερα αριστερή και τι δεξιά πολιτική; Διασώζουν κάποιο νόημα οι συγκεκριμένοι όροι ;

Με ενδιαφέρον αναμένουμε τις απόψεις σας.

Η νέα διάκριση

Παρότι, ευτυχώς για την Ιστορία, οι δυναμικές αντιθέσεις που τροχοδρομούν τις κοινωνικές ανατροπές παραμένουν αναλλοίωτες, φαίνεται να έχει, προ πολλού, ξεπεραστεί η χωροταξική διάκριση της μετεπαναστατικής Γαλλικής Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης. Αριστερά και Δεξιά , με τις μεταλλάξεις τους, ακύρωσαν την εννοιολογική τους σημασία. Και τούτο συνέβη στο πεδίο της Αγοράς. Όπου «αριστερές» κυβερνήσεις αποθέωσαν την αγοραία ασυδοσία και, αντιθέτως, σε κάποιες περιπτώσεις, «δεξιές» πολιτικές κονταροχτυπήθηκαν με την αυθαιρεσία των «αγορών».

Κατά την πρόσκαιρη επικυριαρχία των «αγορών», η νέα διάκριση διαμορφώνεται και αναδομείται σύμφωνα με την στάση των πολιτικών δυνάμεων απέναντι σε αυτές τις «αγορές», απέναντι, δηλαδή, στην Ελίτ των χρηματοπιστωτικών και ενεργειακών δι-εθνικών επιχειρήσεων, εν τέλει, απέναντι στην ίδια την «Αγορά» ως πολιτική και πολιτισμική επιλογή ( όχι βέβαια ως το αποδεκτό πεδίο επιχειρηματικής ελευθερίας ), ως απολυταρχικό μηχανισμό που συνθλίβει την κοινωνική συνοχή στο όνομα της ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας, όταν ιδιωτικές επιχειρήσεις υπαγορεύουν οικονομικές «εξελίξεις» σε κυρίαρχα εθνικά κράτη.

Με τους όρους «αγορο-κεντρικές» και «κοινωνιο-κεντρικές» πολιτικές, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, προσπαθώ να διαχωρίσω αυτές ακριβώς τις ατομοκρατικές εκφάνσεις των εφαρμοσμένων πολιτικών της εποχής μας, από τις κοινοτικές-συνολοκρατικές στοχεύσεις των σταθερά αναδυόμενων ανατρεπτικών δυνάμεων.

Νομίζω πως, απέναντι στην Ελίτ του παγκοσμιοποιημένου τζόγου, θα συγκροτούνται, σιγά σιγά, δια-κοινωνικές συμμαχίες, εκφραζόμενες από την συντριπτική πλειονότητα των πολιτών τους. Καθότι, ευτυχώς, ευάριθμοι οι περιφερειακοί αντιπρόσωποι και θιασώτες της αγοραίας ασυδοσίας.

Όπως αντιλαμβάνεστε, υπό αυτό το πρίσμα, είμαστε όλοι αριστεροί. Το 90% των, κατά W.Lippmann, «θεατών» απέναντι στις «εξουσιαστικές ελίτ» του 1920, σήμερα φαίνεται να μεγαλώνει, ως ποσοστό των αμέτοχων θεατών, απέναντι σε μια στυγνή οικονομική Ελίτ και τις περιφερειακές κατ’ επίφασιν δημοκρατίες κατ’ ουσίαν ολιγαρχίες, των οποίων οι πολιτικές υπαγορεύονται ή, εν πάση περιπτώσει, επηρεάζονται αποφασιστικά, από τις επικυρίαρχες «αγορές», μέσω των οποίων, εκ των πραγμάτων, εκφράζεται η σύγχρονη Δεξιά.

Η αντίθεση Κοινωνία – «Αγορά» και, άρα, κοινωνιο-κεντρικές και αγορο-κεντρικές πολιτικές, νομίζω πως οξύνεται όλο και περισσότερο, σήμερα, την  εποχή των Μνημονίων, τώρα που η κατάρρευση των μύθων της «αυτορυθμιζόμενης αγοράς», της «ανάπτυξης για όλους» και της τιτλοποιημένης τοξικότητας που υπόσχεται αέναη κερδοφορία (;;;), οδήγησε σε μιαν ανθρωπιστική κρίση πρωτοφανούς έντασης και διάρκειας, στον Δυτικό Κόσμο και όχι μόνο, και κατέδειξε την ζωντανή παρουσία της βαρβαρότητας.

Υιοθετώντας την απλουστευτική, έστω, προσέγγιση σύμφωνα με την οποία αγορο-κεντικές πολιτικές είναι εκείνες που εξυπηρετούν τα ατομικά ή ομαδικώς οργανωμένα ατομικά συμφέροντα, από τη μια, και από την άλλη, κοινωνιο-κεντρικές είναι οι πολιτικές που προάγουν τα συλλογικά και συνολικά κοινωνικά συμφέροντα, θα διαπιστώσουμε, νομίζω με σχετική ευκολία, την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των όρων «Αριστερά»-«Δεξιά».

Χάριν επικοινωνίας, ας παίξουμε για λίγο με τις λέξεις Αριστερά και Δεξιά, υπονοώντας, βέβαια, τις κοινωνιο-κεντρικές και αγορο-κεντρικές πολιτικές. Όσοι φίλοι μάς επισκέπτονται για πρώτη φορά ας λάβουν υπόψιν τους ότι τα ζητήματα αυτά έχουν απασχολήσει, επί μακρόν, τους συμμέτοχους της protovuliadialogou και ως εκ τούτου αρκούν οι συνοπτικές, σχεδόν συνθηματικές αναφορές.

Νομίζω ότι μάλλον εξαντλήσαμε τις σχέσεις κοινωνιο-κεντρικότητας και Αγοράς, κοινωνιο-κεντρικότητας και Ηγεμονίας, συζητώντας για το προαπαιτούμενο της κοινωνικής συμβατότητας των πολιτικών προτάσεων και για την ανάγκη διαρκούς κοινωνικής επαλήθευσης των ασκούμενων πολιτικών, έτσι ώστε να αναιρείται κάθε απόπειρα εισαγωγής ιδεολογίας και η θεώρηση της ηγεμονίας ως κληρονομικού δικαιώματος.

Εδώ θα αναφερθώ, συνοπτικότατα, στα πεδία : Πολιτισμός, Παιδεία και  Συντεχνιασμός.

Τι κάνει η Αριστερά απέναντι στην προφανή επιδίωξη της Ελίτ να επιβάλλει ένα ολοκληρωτικό και απολύτως χειραγωγούμενο πολιτισμικό μοντέλο, το γνωστό συγκεντρωτικό, αγοραίο, ψευδοπολιτισμικό μόρφωμα, όπου, τα πάντα, η παραγωγή πολιτισμικών αγαθών, η αισθητική των χρηστικών αγαθών, η ψυχαγωγία, η μουσική, εικαστικά και αρχιτεκτονικά πρότυπα σερβίρονται ως καταναλωτικές συνήθειες, ως «πολιτισμικές» εκλάμψεις  προκαθορισμένης ημερομηνίας λήξης ; Μου φαίνεται μάλλον αυτονόητο πως ακολουθεί, ακριβώς, την αντίθετη κατεύθυνση. Οι  κοινωνιο-κεντρικές δυνάμεις ( η Αριστερά ) διαφυλάσσουν, καλλιεργούν και αναδεικνύουν τις χωρικές, τις περιφερειακές πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, όχι για να ταμπουρωθούν πίσω απ’αυτές, ούτε για να ξεχωρίσουν δι’ αυτών, αλλά για να συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας νέας πολυσύνθετης πολιτισμικής οικουμενικότητας, ριζωμένης βαθειά μέσα στις βιωματικές αλήθειες, τις πολύτιμες παραδόσεις των περιφερειακών κοινωνιών, αποτέλεσμα σύνθεσης ή απλώς δημιουργικής συνύπαρξης ή και τα δύο.

Υπό αυτήν την έννοια, η Αριστερά ή είναι πατριωτική ή δεν είναι Αριστερά.

Τι κάνει η Αριστερά στους χώρους της Γνώσης ; Όσο ανεπαρκής αποδεικνύεται η γνωσιολογική διαδικασία χωρίς πειθαρχία και αξιολόγηση, άλλο τόσο αδιανόητη θα έπρεπε να θεωρείται η κατάληψη πανεπιστημιακών εδρών, με μόνο εφόδιο την κομματική ιδιότητα, από εκκωφαντικές μετριότητες, οι οποίες «παράγουν» αντίστοιχης ποιότητας γενιές «επιστημόνων» μέσω ενός συστήματος συναλλαγών και συνενοχής. Η Αξιοκρατία λειτουργεί ως υπερτροφοδότης της κοινωνιο-κεντρικότητας.

Η Αριστερά ή μάχεται για την εμπέδωση της Αξιοκρατίας στους χώρους της Γνώσης και της Παιδείας ή δεν είναι Αριστερά.

Πρώτιστος στόχος των κοινωνιο-κεντρικών δυνάμεων παραμένει, πάντοτε, το πέρασμα σε μιαν άλλη, κατά το δυνατόν, ανθρωποκεντρική κοινωνία. Η κατίσχυση της κοινότητας απέναντι στις εκφάνσεις της ατομοκρατικής οργάνωσης των κοινωνικών σχέσεων. Τι κάνει λοιπόν η Αριστερά απέναντι στο φαινόμενο του Συντεχνιασμού, του Τρεϊντγιουνιονισμού ; Αντιλαμβάνεται ότι στο βωμό της πρόσκαιρης ψηφοθηρίας θυσιάζει την ανατρεπτική προοπτική της ; Ότι τα συντεχνιακά συμφέροντα αποτελούν ατομοκρατικές επιδιώξεις ομαδικώς οργανωμένες ; Ότι οι συντεχνιακές «νίκες», δηλαδή, η προσωρινή κατοχύρωση απολαβών και «κεκτημένων», και μάλιστα εις βάρος όλων των άλλων κοινωνικών ομάδων και μετά από στυγνούς εκβιασμούς σύνολης της κοινωνίας, αποτελούν αμορτισέρ εκτόνωσης των κοινωνικών κραδασμών και εντάσεων, αποτελούν το ευχερέστερο για το Σύστημα ( για την Ελίτ και τους περιφερειακούς αντιπροσώπους της ) εργαλείο αποπροσανατολισμού των κοινωνικών δυνάμεων από τον πρώτιστο στόχο της συνολικής αλλαγής της Κοινωνίας;

Η Αριστερά ή αντιμάχεται τον Συντεχνιασμό, ως φαινόμενο μονοκλαδικής προβολής απαιτήσεων και εκβιαστικής επιδίωξης οικονομικών προνομίων, εις βάρος του συνολικού κοινωνικού συμφέροντος, ή δεν είναι Αριστερά.