Οι τρεις λόγοι που έγειραν την πλάστιγγα υπέρ του TAP

Γιώργος Φιντικάκης

Ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας με τους εκπροσώπους της κοινοπραξίας του TAP κατά την τελετή υπογραφής της Συμφωνίας Φιλοξενούσας Χώρας για τον αγωγό φυσικού αερίου ΤΑΡ

Πριν από μερικούς μήνες ελάχιστοι θα στοιχημάτιζαν ότι το χρίσμα των Αζέρων για τη μεταφορά του αερίου του Σαχ Ντενίζ στην Ευρώπη, θα έπαιρνε τελικά ο TAP.

Τα δεδομένα όλα έλεγαν «Nabucco». Τι συνέβη και ανατράπηκαν ;

Τρεις παράγοντες συντέλεσαν σ’ αυτό. Πρώτον, η απόφαση της Ρωσίας να ρίξει το βάρος της στο Βόρειο σκέλος του South Stream εγκαταλείποντας το Νότιο που υποτίθεται ότι θα διερχόταν από Ελλάδα. Δεύτερον, η εμπλοκή της Socar στο διαγωνισμό του ΔΕΣΦΑ, και τρίτο το… «φιάσκο» της ΔΕΠΑ.

Η αντίστροφη μέτρηση για το Nabucco θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2012, όταν η Μόσχα αποφάσισε να «παγώσει» το Νότιο σκέλος του πολυδιαφημισμένου South Stream, που αφορούσε στη σύνδεση Βουλγαρίας-Ελλάδας-Ιταλίας. Σαν συνέπεια έριξε όλο της το βάρος στο Βόρειο σκέλος του αγωγού.

Σταδιακά λοιπόν, και ενόψει της κατασκευής από τους Ρώσους του South Stream, άρχισε να γίνεται σαφές διεθνώς ότι ο Nabucco χάνει μερίδιο της ανταγωνιστικότητάς του.

Εξάλλου η διαδρομή των δύο αγωγών ήταν σχεδόν παρόμοια : Μικρότερος ο Nabucco, με κόστoς 8 δισ. δολαρίων επρόκειτο να διασχίζει τα εδάφη της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας και της Αυστρίας. Μεγαλύτερος ο South Stream με κόστος 39 δισ. δολαρίων θα περνά από τα εδάφη της Βουλγαρίας, της Σερβίας, της Ουγγαρίας, και της Αυστρίας.

«Άραγε θα είναι ο Nabucco όχι μόνο απαραίτητος αλλά και ικανός να επιβιώσει μετά την κατασκευή του South Stream ;», διερωτώνταν ήδη το Μάιο στο πρακτορείο Reuters o Α. Νίφ αναλυτής ενέργειας στην HIS. Τελικά, οι εξελίξεις τον δικαίωσαν. Διότι ο South Stream είχε από πίσω του τη Μόσχα, ενώ ο Nabucco εξακολουθούσε να απολαμβάνει τη στήριξη της Ουάσινγκτον και των Βρυξελλών, αλλά όλο και πιο χλιαρά.

Την αλλαγή στάσης των Βρυξελλών επισφράγισε η δήλωση, το Μάιο πάντα, του Επιτρόπου Ενέργειας Γκύντερ Ετινγκερ ότι η Κομισιόν θα κρατήσει ουδέτερη στάση στο θέμα TAP- Nabucco. Επρόκειτο για μια εκ βάθρων αλλαγή στη στάση της ΕΕ.

Από την άλλη πλευρά δεν αποκλείεται να υπήρξε και ένα είδος μυστικής «συμφωνίας» μεταξύ Βρυξελλών- Μόσχας, υπό την εξής λογική : «Αφήστε μας να προχωρήσουμε τον South Stream κι εμείς δεν θα φέρουμε εμπόδια στο να γίνει ο Νότιος Διάδρομος μέσω του TAP».

Γιατί το φιάσκο της ΔΕΠΑ βοήθησε…

Θετικά επέδρασε στις εξελίξεις, απ’ ότι λέγεται, και το ταξίδι Σαμαρά το Μάιο στο Μπακού όπου και συναντήθηκε με τον πρόεδρο Αλίεφ, και συζήτησε μαζί του για TAP και ΔΕΣΦΑ. Εκτοτε η παρουσία των Αζέρων στο διαγωνισμό έγινε πιο «ζεστή», ενώ δικαιώθηκαν όσοι υποστήριζαν εξαρχής ότι τα δύο αυτά θέματα πάνε «πακέτο».

Το ερώτημα βέβαια είναι πώς θα εξελίσσονταν τα πράγματα αν στις αρχές Ιουνίου η ΔΕΠΑ περνούσε στα χέρια της Gazprom ; Όσο κι αν αυτό μοιάζει παράδοξο, στην πραγματικότητα το φιάσκο της ΔΕΠΑ έπαιξε το ρόλο του. Αν η Gazprom αποκτούσε τη ΔΕΠΑ, θα δυσκόλευε εξαιρετικά ο έλεγχος της ροής φυσικού αερίου προς Ευρώπη δια μέσω Ελλάδας.

Διότι σε μια τέτοια περίπτωση η Gazprom θα γινόταν αυτόματα βασικός μέτοχος και στον Ελληνο-Βουλγαρικό αγωγό (IGB), μερίδιο του οποίου κατέχει σήμερα η ΔΕΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι η τροφοδοσία Βουλγαρίας και Ρουμανίας με αζέρικο αέριο μέσω του IGB θα ήταν προφανώς αδύνατη. Τον ίδιο «τοίχο» θεωρείται βέβαιο ότι θα ύψωναν οι Ρώσοι και στα Δ. Βαλκάνια. Η διανομή αζέρικου αερίου στις περιοχές αυτές είναι μια από τις βασικές επιδιώξεις της Socar, και συνέβαλε καθοριστικά στην νέα βελτιωμένη προσφορά που υπέβαλε, ύψους 400 εκατ. ευρώ.

Το μικρότερο κόστος

Εννοείται ότι στα πλεονεκτήματα του TAP έναντι του Nabucco μέτρησε και το γενικότερα μικρότερο κόστος του. Η διαδρομή του TAP θα έχει μήκος περίπου 870 χιλιόμετρα και η αρχική μεταφορική ικανότητα είναι 10 δισ. κυβικά μέτρα το χρόνο. Σχεδιάζεται δε, ώστε η ικανότητα αυτή να διπλασιαστεί στα 20 δισ. κυβικά μέτρα με το μικρότερο κόστος.

Τα μεγέθη αντίθετα του Nabucco, τον καθιστούσαν πολύ πιο ακριβό. Το μήκος του ξεπερνούσε τα 1.200 χιλιόμετρα και η χωρητικότητα δεν προβλεπόταν να ξεπερνά τα 16 δις. κυβικά μέτρα.

Ο παράγοντας τιμές

Ένα άλλο ζήτημα που προκαλεί πολλές συζητήσεις, έχει να κάνει με τις τιμές του φυσικού αερίου, που στην Ελλάδα και την Ιταλία, τις χώρες εισόδου δηλαδή του TAP είναι από τις πιο ακριβές στην Ευρώπη. Το προέβαλλε χθες ως επιχείρημα για να δικαιολογήσει την αποτυχία του Nabucco ο Γκέρχαρντ Ρόις επικεφαλής της αυστριακής εταιρείας OMV (βασικού μετόχου του Nabucco). «Χάσαμε επειδή η Ελλάδα και η Ιταλία αφήνουν σημαντικότερα περιθώρια κέρδους απʼ ότι οι χώρες εισόδου του Nabucco», είπε χαρακτηριστικά.

Πόσο βάση έχει το συγκεκριμένο επιχείρημα ; Σίγουρα, η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια ακρίβειας στο φυσικό αέριο πανευρωπαϊκά. Το έχει παραδεχθεί δημόσια παρουσιάζοντας επίσημα στοιχεία πώλησης σε κάθε μια από τις χώρες της Ε.Ε., ο αντιπρόεδρος της Gazprom Αλεξάντερ Μεντβέντεφ. Σύμφωνα με αυτά οι τιμές στην Ελλάδα είναι κατά 35% υψηλότερες απʼ ότι σε κάθε άλλη χώρα.

Αυτό ωστόσο συμβαίνει σήμερα. Αλλά ο TAP είναι ένα σχέδιο διάρκειας το λιγότερο 30 ετών. Η απόφαση της κοινοπραξίας του Σαχ Ντενίζ ελήφθη με το κριτήριο της 30ετούς διάρκειας του project, όπου ουδείς μπορεί να πει αν οι τιμές θα βρίσκονται στα σημερινά επίπεδα. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει επίσημα ότι μετά και το ναυάγιο του διαγωνισμού της ΔΕΠΑ, θα ξεκινήσει άμεσα επαναδιαπραγμάτευση των τιμών με τη Gazprom.

Όπως ωστόσο λένε στελέχη της αγοράς, ακόμη και αν οι Αζέροι για προφανείς λόγους ανταγωνισμού, συμφωνήσουν να πωλούν σε τιμές χαμηλότερες από αυτές του Ρωσικού αερίου, και πάλι εκείνες θα είναι υψηλότερες απʼ ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Τρέχουν οι εξελίξεις για ΔΕΣΦΑ

Τώρα μετά και τις αυριανές επίσημες ανακοινώσεις στο Μπακού θεωρείται βέβαιο ότι θα επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση της πώλησης του ΔΕΣΦΑ.

Ούτως ή άλλως σήμερα συνεδριάζει για να αξιολογήσει την αζέρικη προσφορά το Δ.Σ. των ΕΛΠΕ (πουλά το 35% του ΔΕΣΦΑ, και το ΤΑΙΠΕΔ το 31%), η ΡΑΕ αναμένεται σύντομα να αποστείλει τις δικές της επισημάνσεις, και σε 10-15 ημέρες η πώληση θα πρέπει να έχει κλείσει.

ΤΑ ΝΕΑ