Φρίντα Κάλο, αυτό το εύθραυστο αγρίμι - Του Κωνσταντίνου Τζήκα (φωτογραφίες)

«Η ζωγραφική μου μεταφέρει το μήνυμα του πόνου»

Ζούσε τη ζωή της μέσα από τα πορτρέτα της: η Φρίντα Κάλο αυτοαπαθανατίστηκε μέσα στους κόσμους που άπλωσε στον καμβά. Κάποιοι συγγραφείς σαν τη Μαργκερίτ Ντιράς εγκλώβισαν κομμάτια από τη ζωή τους μέσα στα γραπτά τους. Η Κάλο έπραξε το ίδιο με τις αυτοπροσωπογραφίες της: οι αγωνίες της, τα προβλήματα της υγείας της και τα πράγματα που αγαπούσε αποτυπώθηκαν στην τέχνη της. Σαν πλάσμα χιμαιρικό της φαντασίας, τραυματισμένο ελάφι με ανθρώπινο πρόσωπο, έπαιξε με τα όρια της αυτοδραματοποίησης. Μέχρι τέλους.

Η ζωή της σε 15 παραγράφους

1. Γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1907 στην πόλη Κογιοακάν, μία κωμόπολη λίγο έξω από την Πόλη του Μεξικού. Η ίδια αργότερα ισχυρίστηκε πως η ημερομήνια γέννησής της ήταν η 7η Ιουλίου 1910, πιθανότατα για να συμπίπτει το έτος γέννησής της με την έναρξη της μεξικανικής επανάστασης.

Σε ηλικία 12 ετών

Η Τροφός μου, 1937

2. Ο πατέρας της, Γκιγιέρμο, ήταν Γερμανός που εγκαταστάθηκε στο Μεξικό σε ηλικία 19 ετών. Η μητέρα της, Ματίλντε, ήταν Μεξικανή ινδιάνικης καταγωγής. Η Φρίντα είχε πέντε συνολικά αδελφές, δύο από τις οποίες ήταν ετεροθαλείς, από τον πρώτο γάμο του πατέρα της.

Οι Δύο Φρίντες, 1939

Οι Παππούδες μου, οι Γονείς μου κι Εγώ, 1936

3. Το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε, μεγάλωσε, πέρασε ορισμένα χρόνια με τον σύζυγό της και τελικά πέθανε είναι γνωστό σαν «Το Γαλάζιο Σπίτι» και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο αφιερωμένο στην Κάλο.

Το Πληγωμένο Ελάφι, 1946

4. Σε ηλικία έξι ετών, εμφάνισε πολιομυελίτιδα, με αποτέλεσμα το δεξί της πόδι να αναπτυχθεί λιγότερο από το αριστερό. Εικάζεται πως η Φρίντα έκρυβε αυτή τη δυσανολογία φορώντας τις μακριές, χρωματιστές φούστες που αργότερα ταυτίστηκαν με την εικόνα της, μαζί με τους εξίσου πολύχρωμους κεφαλόδεσμους της και τα σμιχτά φρύδια της.

Εγώ και οι Παπαγάλοι μου, 1941

Αυτοπροσωπογραφία με Κολιέ από Αγκάθια, 1940

5. Εικάζεται επίσης πως γεννήθηκε με την αναπτυξιακή διαταραχή spina bifida, που επηρεάζει δυσμενώς την ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης και των ποδιών.

6. Στις 17 Σεπτεμβρίου 1925, η 18χρονη Φρίντα βιώνει το πιο καθοριστικό γεγονός της ζωής της: ως επιβάτισσα ενός λεωφορείου που συγκρούεται με ένα τρόλεϊ, τραυματίζεται σοβαρά. Ο απολογισμός του ατυχήματος: σπασμένα πλευρά, σπονδυλική στήλη, λεκάνη και κλείδα, βγαλμένος ώμος, έντεκα ραγίσματα στο δεξί της πόδι. Μία σιδερένια χειρολαβή τρυπάει τον κορμό της και τη μήτρα της και της αφήνει διά βίου προβλήματα στην αναπαραγωγική της ικανότητα. Έμεινε τρεις μήνες στο νοσοκομείο, με όλο το σώμα της σε γύψο, υποφέροντας από φρικτούς πόνους. Αναγκάστηκε να υποστεί τριάντα πέντε επεμβάσεις. Σε όλη την υπόλοιπη ζωή της, βίωνε περιόδους κατά τις οποίες οι πόνοι επανέρχονταν.

Η Σπασμένη Κολώνα, 1944

Χωρίς Ελπίδα, 1945

Η Αυτοκτονία της Ντόροθι Χέιλ, 1938

7. Λόγω της μόνιμης ζημιάς στη μήτρα της, απέβαλε και τις τρεις φορές που έμεινε έγκυος.

8. Μετά το ατύχημα, εγκατάλειψε τα σχέδιά της να σπουδάσει ιατρική και στράφηκε στη ζωγραφική.

9. Παντρεύτηκε το 1929 με τον ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, με τον οποίο αλληλογραφούσε στα πρώτα της βήματα στη ζωγραφική.

Με τον σύζυγό της Ντιέγκο Ριβέρα

Η Φρίντα κι ο Ντιέγκο Ριβέρα, 1931

10. Ο γάμος τους ήταν πολυτάραχος, με συχνούς καβγάδες και εξωσυζυγικές σχέσεις. Ο Ντιέγκο είχε ένα σύντομο δεσμό με την αδελφή της, Κριστίνα. Η Φρίντα και ο Ντιέγκο χώρισαν το 1939 αλλά ξαναπαντρεύτηκαν το 1940.

11. Η Φρίντα είχε σχέσεις με διάσημους άντρες, όπως με τον καλό της φίλο Λέον Τρότσκι, που είχε αυτοεξοριστεί στο Μεξικό, αλλά και με γυναίκες όπως η ηθοποιός και τραγουδίστρια Τζοζεφίν Μπέικερ.

12. Τόσο η ίδια όσο και η σύζυγός της ήταν Κομμουνιστές.

13. Πέθανε στις 13 Ιουλίου 1954, μία εβδομάδα μετά τα 47α γενέθλιά της, από πνευμονική εμβολή, επισήμως τουλάχιστον. Δεν έλειψαν  οι φήμες σύμφωνα με τις οποίες ο θάνατός της ήταν στην πραγματικότητα αυτοκτονία με υπερβολική δόση ηρεμιστικών. Αντιμετώπιζε πάντως πολλά προβλήματα υγείας προς το τέλος της ζωής της, ανάμεσά τους βρογχοπνευμονία, ενώ υποβλήθηκε και σε ακρωτηριασμό του δεξιού της ποδιού λόγω γάγγραινας. Ένα μεγάλο μέρος της ζωής της το πέρασε ξαπλωμένη στο κρεβάτι, λόγω των προβλημάτων της, κάτι που αποτυπώθηκε και σε πολλούς πίνακές της.

14. Υπήρξε σχετικά υποτιμημένη ως καλλιτέχνις μέχρι τη δεκαετία του 80 και την άνθιση του ρεύματος του Νεομεξικανισμού. Αναφερόμενη στη ζωγραφική της, είχε δηλώσει «δε ζωγραφίζω ποτέ όνειρα ή εφιάλτες. Ζωγραφίζω τη δική μου πραγματικότητα» και «Ζωγραφίζω αυτοπροσωπογραφίες επειδή νιώθω τόσο συχνά μοναξιά και επειδή ο εαυτός μου είναι το άτομο που γνωρίζω καλύτερα».

15. Μία από τις τελευταίες της καταχωρίσεις στο ημερολόγιό της ήταν και η εξής: «Ελπίζω η έξοδός μου να είναι χαρμόσυνη – και να ελπίζω να μη γυρίσω ποτέ – Φρίντα».

Νοσοκομείο Χένρι Φορντ (Το Ιπτάμενο Κρεβάτι), 1932

Athens Voice