Το μεγάλο ταξίδι του Ελληνικού θησαυρού το 1941 - Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

 

                                            Η μεγαλύτερη οικονομική  καταστροφή  που υπέστη η Ελλάδα  στην σύγχρονη ιστορία της, ήταν αυτή της  πολεμικής περιόδου 1941-1944. Και αν υπολογίσουμε και τα ανθρώπινα θύματα έως το 1949, η χώρα μας υπέστη τέτοια καταστροφή και συρρίκνωση, που  όμοιά της δεν έχει υποστεί άλλο ευρωπαϊκό κράτος.… Και τα υποστήκαμε όλα από Ευρωπαίους, εχθρούς και συμμάχους της περιόδου εκείνης …



Είδαμε στο προηγούμενο φύλλο τα κατοχικά δάνεια των Ιταλών και Γερμανών και  σήμερα θα δούμε την περιπέτεια  των ελληνικών  αποθεμάτων σε χρυσό, που πήραν υπό την «προστασία» τους οι σύμμαχοί μας Άγγλοι…

Στην Αθήνα, στις 17 Απριλίου 1941, και ενώ οι Γερμανοί είχαν εισβάλει στη Μακεδονία, ο πρωθυπουργός Αλέξ. Κορυζής  μια μέρα πριν αυτοκτονήσει κάλεσε στο γραφείο του τον διοικητή της Τραπέζης Ελλάδος Κυριάκο Βαρβαρέσσο. Του έδωσε εντολή  να πακετάρει τα αποθέματα χρυσού για να αποσταλούν προς εξασφάλιση στα χρηματοκιβώτια της Αγγλίας και των ΗΠΑ, ώστε να μην πέσουν στα χέρια των Γερμανών.

Όταν οι πρώτες πληροφορίες περί διασπάσεως της γραμμής του Ολύμπου έφτασαν στην Αθήνα, ξεκίνησε η επιχείρηση μεταφοράς του θησαυρού. ΄Ηταν 23 Απριλίου, ανήμερα του Αηγιώργη. Το πρωί ο εορτάζων βασιλιάς Γεώργιος Β΄ με τον πρωθυπουργό  Εμμ. Τσουδερό  έφυγαν αεροπορικώς για τα Χανιά. Και τα ξημερώματα, παρουσία του διοικητή και υποδιοικητή Κυρ. Βαρβαρέσσο και Ιω. Μαντζαβίνο και τών διευθυντών Λαζαρίδη και Κοσμίδη, κάτω από αυστηρά αστυνομικά μέτρα  οι φύλακες των χρηματοκιβωτίων  μετέφεραν από τα υπόγεια της Τραπέζης Ελλάδος και  φόρτωσαν  σε δυο καμιόνια με όλες τις νόμιμες διατυπώσεις μεγάλα κιβώτια με  το χρυσό σε ράβδους και λίρες, αξίας 7,5 δίς. δρχ και όλο το  συνάλλαγμα, για να φυγαδευτούν στην Κρήτη. Στην Τράπεζα αφέθηκαν μόνο μερικές εκατοντάδες χιλιάδες δρχ για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών (πληρωμές δημοσίων υπαλλήλων κ.λ.π)

 Την προηγουμένη μεταφέρθηκε ο βασιλικός  θησαυρός ( χρυσές κορώνες - στέμματα γάμων, χρυσαφικά, κειμήλια στολές και ρουχισμός). Ξένος ραδιοσταθμός μετέδωσε ότι  24 κιβώτια με τον βασιλικό θησαυρό του στέμματος μεταφέρθηκαν αεροπορικώς στο Κάιρο…  Ο Αγώνας κατά των Γερμανών  στην Κρήτη κράτησε ένα μήνα και  η κατάρρευση τους ανάγκασε να φύγουν για την Αίγυπτο.

Το ίδιο έγινε και με τον κρατικό θησαυρό που φορτώθηκε  στο Ηράκλειο σ’ ένα μικρό αγγλικό πλοίο, το «Slavia»  με προορισμό τη Σούδα. Μόλις όμως  απέπλευσε  βομβαρδίστηκε από γερμανικά στούκας με αποτέλεσμα το χρυσάφι να σκορπιστεί στο κατάστρωμα. Το πλήρωμα έδωσε σκληρό αγώνα αμυνόμενο με τα πολυβόλα του και κατόρθωσε να φτάσει στη Σούδα. Εκεί, αφού συγκέντρωσαν το χρυσό τον μεταφόρτωσαν στο αγγλικό  πολεμικό σκάφος «Διδώ» και το αποθήκευσαν. Ένα μέρος του πολύτιμου φορτίου καθώς μεταφερόταν σκορπίστηκε και πάλι με αποτέλεσμα να γεμίσουν τα αμπάρια λίρες. Ο Άγγλος κυβερνήτης διέταξε τους ναύτες να τις  συγκεντρώσουν. Οι σκόρπιες λίρες  μαζεύτηκαν, μετρήθηκαν και έλειπε μόνο μία!

Το «Διδώ» με συνοδεία αντιτορπιλικού έφυγε από τη Σούδα στις 22 Μαΐου και αυθημερόν έπιασε στην Αλεξάνδρεια, όπου ο  χρυσός μεταφέρθηκε κι αποθηκεύτηκε στο θησαυροφυλάκιο της Τραπέζης Αιγύπτου. Όταν αργότερα οι ελληνικές αρχές έπρεπε να φύγουν από την Αίγυπτο, η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής δέχτηκε να φιλοξενήσει τον ελληνικό χρυσό στα θησαυροφυλάκια της.

Πριν την αναχώρηση, μετέβησαν στην Αιγυπτιακή τράπεζα για να πάρουν τον χρυσό. Έκπληκτοι όμως άκουσαν από τον  αιγύπτιο διοικητή να τους ζητεί εντολή από την Αθήνα για να επιτρέψει την εξαγωγή του. Ο Βαρβαρέσος και ο Μαντζαβίνος  έμειναν άναυδοι από αυτά που άκουγαν. Χρειάστηκαν να γίνουν διαβήματα επί διαβημάτων της ελληνικής κυβερνήσεως για να φορτωθεί τελικώς ο χρυσός σε καμιόνια και με συνοδεία αρμάτων δια μέσου της ερήμου να μεταφερθεί στο Σουέζ. Εκεί παρελήφθη από επιταγμένο εμπορικό πλοίο και μεταφέρθηκε στο Ντέρμπαν της Νοτίου Αφρικής. Ειδική, φρουρούμενη αμαξοστοιχία που διέθεσε ο πρωθυπουργός στρατηγός Γιάν Σμάτς (ο οποίος βάφτισε την πριγκίπισσα Ειρήνη) μετέφερε τον θησαυρό, μετά από πολλές περιπέτειες, στο Γκέρμιστον. Ελέχθη ότι οι  χρυσές λίρες  θα μετατρέπονταν σε ράβδους και θα αποθηκεύονταν στο θησαυροφυλάκιο της Τραπέζης στην Πραιτόρια. Μεταπολεμικά διατυπώθηκαν δικαιολογημένες απορίες κάποιων που έλεγαν: « Άραγε οι ρίψεις  λιρών που έκαναν οι Εγγλέζοι στους αντάρτες, να προέρχονται από τον ελληνικό θησαυρό;  Ποιος ξέρει…»

Αξιοπερίεργο είναι, πως οι υπεύθυνοι για την φρούρηση και την μεταφορά του  χρυσού από πλοίο  σε πλοίο και από χώρα σε χώρα, εμπιστεύτηκαν την… τύχη και δεν τον ασφάλισαν  για τους κινδύνους μεταφοράς! Ο Μαντζαβίνος ήταν ο.. «δράστης» γιατί έπρεπε να καταβάλει  500.000 λίρες  για ασφάλιστρα, που γλύτωσε τελικά το Δημόσιο!  Ο ίδιος μάλιστα και ο Βαρβαρέσος ήταν εκείνοι που φρόντισαν μετά τη λήξη του πολέμου  να επιστρέψει ο  χρυσός στα θησαυροφυλάκια της Τραπέζης Ελλάδος.  

 ( Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο φύλλο της   Real news   της 7-3-2010)