Φως στον αμαρτωλό φάκελο της σύμβασης Λιακουνάκου

Με τη λαϊκή παροιμία «εκεί που μας χρωστάγανε μας πήραν και το βόδι» σχολίασε κρατικός παράγων που έζησε την αμαρτωλή υπόθεση της προμήθειας συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου του Στρατού, για τα οποία κινήθηκε τις τελευταίες ημέρες η Δικαιοσύνη εις βάρος του επιχειρηματία Θωμά Λιακουνάκου, δύο γενικών διευθυντών εξοπλισμών και 16 αξιωματικών, ανάμεσα στους οποίους ένας πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ.

Ο απολογισμός είναι ότι, 12 χρόνια μετά τη σύνταξη των προδιαγραφών, τα ηλεκτρονικά αυτά συστήματα είναι ξεπερασμένα, χωρίς ποτέ να τα έχει παραλάβει ο Ελληνικός Στρατός. Μια σειρά τεθωρακισμένων οχημάτων που χρησιμοποιήθηκαν για τις δοκιμές των πρωτοτύπων έχουν ουσιαστικά αχρηστευτεί, αφού οι μετασκευές που τους έγιναν για την εγκατάσταση των νέων συστημάτων τα κατέστησαν ακατάλληλα για τη βασική τους χρήση, αλλά και για οτιδήποτε άλλο.

Και πάνω από αυτά, αφού το Ελληνικό Δημόσιο αδράνησε ως προς την προστασία των συμφερόντων του, άνοιξε τον δρόμο για την κατασκευάστρια εταιρία SONAK ΑΕΒΕ ώστε να προσφύγει στη Διαιτησία και να κερδίσει μια απόφαση που ουσιαστικά την «έβγαζε λάδι». Τουλάχιστον μέχρις ότου υπήρξε νέο εισαγγελικό ενδιαφέρον, που μπορεί τελικά να ρίξει φως στην υπόθεση.

Η ιστορία που πηγαίνει πίσω στο 2001 είναι από μόνη της ένας ασκός του Αιόλου, αφού, πέρα από την εμπλοκή σημαντικών κρατικών και μη παραγόντων, έχει και όλα τα στοιχεία που συνθέτουν την εικόνα της διαπλοκής που πλανάται ακόμη και σήμερα πάνω από το υπουργείο Εθνικής Αμύνης και τις Ενοπλες Δυνάμεις.

Στην εταιρία SONAK ανατέθηκε η ανάπτυξη και η κατασκευή 18 παρεμβολέων και 11 κέντρων ακροάσεως. Είχε προηγηθεί διεθνής διαγωνισμός, η κατακύρωση του οποίου έγινε παρότι η εν λόγω εταιρία δεν πληρούσε όλους τους «απαράβατους όρους» που προέβλεπε η προκήρυξη. Το γεγονός είχε επισημανθεί από την επιτροπή αξιωματικών του ΓΕΣ που έκανε τις αξιολογήσεις, αλλά αγνοήθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών, η οποία είχε κατά τον νόμο και την αποφασιστική αρμοδιότητα. Ο τότε αρχηγός ΓΕΣ (και μετέπειτα αρχηγός ΓΕΕΘΑ) Γ. Αντωνακόπουλος είχε σχολιάσει στη σχετική αλληλογραφία ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη οι παρατηρήσεις της επιτροπής, αλλά προφανώς σήμερα του καταλογίζονται ευθύνες διότι δεν επέμεινε περισσότερο στο σημείο αυτό.

Υπήρχαν όμως και στο υπουργείο και στο ΓΕΣ φωνές οι οποίες, καλή τη πίστη, υποστήριζαν ότι κάποιοι όροι του διαγωνισμού θα μπορούσαν να παραβλεφθούν προκειμένου το έργο να ανατεθεί σε μια ελληνική εταιρία έναντι της γερμανικής ανταγωνίστριάς της.

Και αυτοί όμως αγνοούσαν άλλες «ρυθμίσεις» προνομιακής μεταχειρίσεως της αναδόχου εταιρίας. Η προκαταβολή που προβλεπόταν από τη σύμβαση ανερχόταν στο 50% του τελικού τιμήματος, που υπερέβαινε κατά πολύ τα 70.000.000 ευρώ. ΟΙ συμβατικοί χρόνοι θα άρχιζαν να «τρέχουν» από τη στιγμή κατά την οποία θα καταβαλόταν η προκαταβολή. Πόσος άραγε ήταν ο έξτρα χρόνος που δόθηκε στην εταιρία εξαιτίας της τμηματικής καταβολής της προκαταβολής; Η SONAK εισέπραττε χωρίς να έχει υποχρέωση να αρχίσει εργασίες όσο τα ποσά που ελάμβανε υπολείπονταν του συμβατικού 50%!

Πρωτοφανές συμπέρασμα

Πάντως τρία χρόνια αργότερα, και αφού είχε αλλάξει η κυβέρνηση και πρωθυπουργός ήταν ο Κ. Καραμανλής, η Διεύθυνση Διαβιβάσεων του ΓΕΣ, που ήταν και η αρμόδια για την επιχειρησιακή αξιοποίηση των συστημάτων, συγκρότησε επιτροπή για την αξιολόγηση των πρωτότυπων συστημάτων που κατασκεύασε η εταιρία. Δύο τέτοιες δοκιμές έδειξαν ότι αυτά δεν ανταποκρίνονταν στις προδιαγραφές του ΓΕΣ. Μάλιστα, με βάση λεπτομερές ενημερωτικό που έστειλε το ΓΕΣ στον τότε γενικό γραμματέα Οικονομικού Σχεδιασμού και Αμυντικών Επενδύσεων Γ. Ζορμπά, ο τελευταίος διέταξε τη διεξαγωγή Ενόρκου Διοικητικής Εξετάσεως (ΕΔΕ). Αυτή κατέληξε στο πρωτοφανές πόρισμα ότι δεν υπήρχε λόγος διεξαγωγής της. Δηλαδή δεν ακούμπησε καθόλου την ουσία του θέματος.

Το πρόβλημα ήταν ότι η κατασκευάστρια εταιρία επέμενε η επανάληψη των αξιολογήσεων να γίνει μόνο για τα τμήματα των συστημάτων που βρέθηκαν να μην πληρούν τις προδιαγραφές, ενώ το ΓΕΣ επέμενε για πλήρη αξιολόγηση. Τόνιζε μάλιστα ότι σε ένα σύστημα τέτοιας πολυπλοκότητας οποιαδήποτε παρέμβαση ή βελτίωση ενός μέρους θα μπορούσε να επηρεάσει τη συμπεριφορά των υπολοίπων. Για τον λόγο αυτό η αξιολόγηση σε κάθε φάση θα έπρεπε να είναι συνολική.

Η (ανεπιτυχής) προσπάθεια αντικατάστασης της επιτροπής

Σε μια προσπάθεια να μη ναυαγήσει η προμήθεια, συμφωνήθηκε η διενέργεια τρίτης δοκιμής. Στο μεταξύ, το ΓΕΣ παρέλαβε έγγραφο διά του οποίου εζητείτο η αντικατάσταση του προέδρου και των μελών της επιτροπής αξιολογήσεως με το σκεπτικό ότι είχαν συμπληρώσει περισσότερο από 12μηνο στη θέση αυτή. Από τον έλεγχο της σχετικής νομοθεσίας προέκυψε ότι δεν συνέτρεχε τέτοιο θέμα. Το ΓΕΣ θεώρησε ότι ήταν απαραίτητο η αξιολόγηση να συνεχιστεί από τα ίδια πρόσωπα που είχαν την πείρα και των προηγουμένων δοκιμών και ο υπουργός Εθνικής Αμύνης συμφώνησε με την εισήγηση αυτή.

Η εμφάνιση της ίδιας επιτροπής στο Λιτόχωρο, όπου θα γινόταν η τρίτη αξιολόγηση, αιφνιδίασε τα στελέχη της κατασκευάστριας εταιρίας. Ακούστηκε μάλιστα και κάποιος να λέει ότι «αν το ξέραμε, δεν ερχόμασταν»! Ετσι, η δοκιμή δεν έγινε ποτέ, με τις δύο πλευρές να επιρρίπτουν τις ευθύνες για την ακύρωση η μία στην άλλη.

Στη φάση αυτή ο τότε γενικός διευθυντής Εξοπλισμών Ε. Βασιλάκος φάνηκε αναποφάσιστος και εξίσου δύσπιστος τόσο απέναντι στην εταιρία όσο και απέναντι στη Διεύθυνση Διαβιβάσεων του ΓΕΣ. Και να σκεφθεί κανείς ότι είχε υπηρετήσει τη θητεία του ως στρατιώτης του Οπλου των Διαβιβάσεων!

Ετσι όμως πέρασε ο χρόνος και δόθηκε στη SONAK η δυνατότητα να προσφύγει στη Διαιτησία και να κερδίσει.

Πηγή: δημοκρατία