Πολλές αιτίες, λίγες οι λύσεις - Του Ηλία Καραβόλια

9/8

Η ανεργία που ανακοινώθηκε σήμερα καλπάζει ακλόνητη( 27,6% ) την ώρα που οι Έλληνες στις παραλίες και στα νησιά προσπαθούν να μην σκέφτονται τους λογαριασμούς που θα τους περιμένουν μόλις επιστρέψουν. Η χώρα βρίσκεται σε ιδιαίτερα οριακό σημείο και τρία χρόνια μετά τον ερχομό της τρόικας, η ζωή κυλάει με βασανιστικούς ρυθμούς επιστροφής στο παρελθόν. Το αληθινό χρηματοδοτικό κενό δεν είναι του κρατικού προυπολογισμού, αλλά αυτό που γεννιέται στα σπίτια και στις δουλειές μας: 4 εκατομμύρια νοικοκυριά περίπου υπολογίζεται ότι θα ψάχνουν -για τράπεζες, εφορίες και ταωμεία-περί τα 26 δις μέχρι 31/12/2013 και εάν φυσικά δεν χάσουν την δουλειά τους ή δεν μειωθεί το εισόδημα τους μέχρι τότε! Χωρίς να υπολογίζονται τα μέχρι τώρα ανεξόφλητα( κάποιες πηγές λένε για 60 δις στις εφορίες και 40 δις στις τράπεζες)

Πλέον πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι φταίνε πολλά και πολλοί. Αλλά όχι όλοι για όλα, και ούτε λίγοι για τα πάντα. Δυστυχώς κάποιοι, σε τηλεοράσεις, εφημερίδες και καφενεία, εξακολουθούν με ευκολία να ισοπεδώνουν τα πάντα, και με γενικεύσεις  και αφορισμούς να μιλάνε για ‘τεμπέληδες’ και όχι ανέργους, για ‘κοπρίτες’- και όχι αγανακτισμένους, για ‘ βολεμένους’- και όχι άξιους στο Δημόσιο, για ‘σπάταλους’ που χρεώθηκαν δάνεια μεγαλύτερα του εισοδήματος τους-και όχι για ανθρώπους που έχασαν ξαφνικά το 50% του μισθού τους. Αναμφισβήτητα υπάρχουν αρκετοί τεμπέληδες, βολεμένοι, σπάταλοι. Αλλά προς θεού: δεν είναι η πλειοψηφία. Η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ μονοδιάστατη.Kάποιοι τα βάζουν πάντα με έναν ‘εχθρό’ :  με τον αντι-παραγωγικό χαρακτήρα του βολεμένου Έλληνα( χωρίς να αναφέρεται στο γιατί υποφέρουν Πορτογάλοι, Βούλγαροι, Ισπανοί, Ιταλοί και εσχάτως και οι Ολλανδοί)ή με τον κρατικοδιαίτο κορπορατισμό των νεοελλήνων και τους βολεμένους δημοσίους υπαλλήλους(ποτέ με την ισχυρή συντεχνία των κρατικοδίαιτων καναλαρχών/ εκδοτών/ εργολάβων, που λυμαίνεται το Δημόσιο) Οι δε  αριστεροί δεν τολμούν ποτέ να θίξουν το ‘ιερό’ του συνδικαλισμού που βεβηλώθηκε με τον  παρασιτικό ρόλο των κρατικοδίαιτων εργατοπατέρων.

Αλλά δεν είναι όμως αυτοί που μιλάνε με ευκολία για την μοναδική ρίζα του κακού. Πολλοί Έλληνες, απλοί πολίτες, με πάμπολλες αποτυχημένες επιχειρηματικές προσπάθειες, με ευκολία τα ρίχνουν μια ζωή  στο Δημόσιο, στους φόρους και στην γραφειοκρατία( δικαιολογημένα τις περισσότερες φορές) στην Τρόικα, στους Γερμανούς. Ποτέ όμως στον κακό εμπορικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό τους, με τα δανεικά που απλόχερα δανείζονταν ή τις επιδοτήσεις που με υπερτιμολογήσεις τσέπωναν.

Στην δε επαγγελματική μας διαστρωμάτωση, συμβαίνει το εξής φοβερό. Είμαστε πολλοί για τα πάντα και παντού!  Πολλοί σύμβουλοι, πολλοί δημοσιογράφοι, πολλοί φαρμακοποιοί, πολλοί δικηγόροι, πολύ ελεύθεροι επαγγελματίες, πολλοί καλλιτέχνες, γενικά πολλοί ‘ειδικοί’ στον κάθε χώρο (σημ: παρ όλα αυτά, κάποιοι αμετανόητοι ιδεοληπτικοί πολιτικοί και τεχνοκράτες αγνοούν ότι είμαστε μικρή χώρα με μικρά μερίδια αγοράς σε κάθε κλάδο με υπερ-ανταγωνισμό, και μιλάνε ακόμα για άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων!)

Ας μην γελιόμαστε: αρκετοί Έλληνες –όχι όλοι- αλλάζουν ‘ειδικότητα’ κάθε λίγα  χρόνια, ακολουθώντας την όποια μικρο-επιχειρηματική μόδα. Από τα video club της δεκαετίας του ’80 , από τα ενοικιαζόμενα δωμάτια και τα ξενοδοχεία, μέχρι τις ΕΛΔΕ και τα μεσιτικά γραφεία,  τα καφέ , τα μαγαζιά ρούχων αλλά και τα γηπεδάκια ποδοσφαίρου, η υπερπροσφορά είναι αποτέλεσμα του μιμητισμού. Και φυσικά, η αναποτελεσματικότητα τέτοιων εγχειρημάτων στηρίζεται μεταξύ άλλων στον κακό σχεδιασμό και στην έλλειψη καινοτομίας. Τραπεζικός δανεισμός και επιδοτήσεις, δημιούργησαν μια δυσανάλογα μεγάλη αγορά σε πολλούς κλάδους, σε σχέση με την μικρή ελληνική ‘πίτα’. Διότι μην ξεχνάμε ότι είμαστε μικρή χώρα, μικρή αγορά, χωρίς άμεσες ξένες επενδύσεις( που ματαίως προσπαθούν να φέρουν στην Ελλάδα οι πολιτικοί μας. Φόροι(ποιος πχ. θα αγοράσει ή θα χτίσει σπίτι με τόσα χαράτσια και με αβέβαιη την μίσθωση του), γραφειοκρατία και η κλειστή οικονομία με τα συμφέροντα ισχυρών οικογενειών και ομίλων(που έχουν το master franchising σε κάθε κλάδο) απωθούσαν και θα απωθούν το ξένο χρήμα, παρά την πτώση του εργατικού μισθού.

Όμως, είναι αυτή η νεοελληνική ιδιοσυγκρασία στην εργασιακή και επιχειρηματική μας συμπεριφορά, ο μόνος λόγος που εκτοξεύεται η ανεργία σε πρωτοφανή επίπεδα; Φταίει μόνο ο μεταπρατικός και όχι ο καινοτόμος δρόμος που χαράζουν εκατομμύρια Έλληνες στην ζωή τους; Αμέσως μας έρχεται στον νου το διογκωμένο και αντιπαραγωγικό Δημόσιο. Το φορομπηχτικό και γραφειοκρατικό κομματικό Δημόσιο που δημιουργεί αντικίνητρα για αποδοτικά επιχειρηματικά σχέδια. Και όμως: Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι αιτίες για τα λουκέτα και την ανεργία, την υποαπασχόληση. Είναι και άλλες. Είναι υπεύθυνες και οι τράπεζες που μοίραζαν αφερέγγυα δάνεια σε άτομα και νοικοκυριά χαμηλών εισοδημάτων, σε επιχειρήσεις μη εξαγωγικές και σε κομματικά και κρατικά μαγαζιά, ώστε να μένουν στο γαιτανάκι της διαπλοκής του κέρδους. Και σήμερα οι επισφάλειες τους από τα δάνεια που χορηγούσαν είναι μικρότερες από τα λεφτά που με τεράστιο τίμημα δανειστήκαμε ως κοινωνία για την ανακεφαλαιοποίηση τους. Ακόμη και οι ζημίες από κρατικά ομόλογα που αγόραζαν για να στηρίξουν το δημόσιο χρέος, καλύπτονται από τα ποσά της ανακεφαλαιοποίησης, που εμείς, ο λαός, με επώδυνο και δυσβάστακτο τρόπο, δανειστήκαμε.

Τι να πει κανείς για τις κυβερνήσεις και την τρόικα που ήξεραν (;)ότι η πτώση των μισθών και των συντάξεων, όταν ακολουθείται από αυξήσεις φόρων και εισφορών, τότε γεννά τραγικά αποτελέσματα στα δημόσια έσοδα, στην κατανάλωση, στο εμπόριο, στην απασχόληση, στην οικονομική μας καθημερινότητα. Και τι να πει κανείς για αυτή την ηλίθια γερμανική λογική της αναγκαίας λιτότητας αναγκαία δήθεν, προκειμένου να ανακάμψει μια χρεωμένη, αντιπαραγωγική και σπάταλη κοινωνία. Αυτή η λογική είναι η  μεγάλη πηγή του σημερινού κατήφορου. Και μάλιστα αυτή ακριβώς, ήταν το τελικό χτύπημα στην ελληνική οικονομία.

Απαιτείται συντονισμός δράσεων .Πολλές συνθήκες είναι ικανές μεν και όχι αναγκαίες. Στην αρχή της κρίσης υποστήριζα ότι η Ευρωζώνη δεν πρέπει να κόψει χρήμα. Ήμουν κατά της απότομης λιτότητας και φυσικά δεν υπολόγιζα ποτέ, ότι θα κουρευτούν τόσο πολύ εισοδήματα, περιουσίες, καταθέσεις. Δεν πίστευα ότι θα μειωθεί τόσο το ΑΕΠ και ότι θα βάλουν τους λαούς σε ύφεση και ανεργία( διότι αυτό κάνουν τρία χρόνια στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες). Σήμερα, μακριά από ιδεολογήματα και δογματικές εμμονές, πρέπει να δούμε τον γκρεμό κατάματα και να το πάρουμε απόφαση: πρέπει να συνταχθεί συγκεκριμένο σχέδιο αποδοτικής διοχέτευσης νέου χρήματος  για να δημιουργηθούν θέσεις βιώσιμης απασχόλησης και παραγωγικών αποτελεσμάτων. Όχι απλά να εκδοθεί χρήμα προς κυβερνήσεις, τράπεζες, επιχειρήσεις, νοικοκυριά. Πρέπει να στεγανοποιηθεί η κάνουλα διοχέτευσης του χρήματος στην καινοτόμο παραγωγή και στις καινοτόμες υπηρεσίες. Στα χρήσιμα και ουσιαστικά έργα απασχόλησης και ορθολογικού ισοζυγίου κόστους/οφέλους. Μακριά από ιδεοληψίες και εμμονές, επιμένω. Πχ, οι νεοφιλελεύθεροι θέλουν μόνο τον ιδιωτικό τομέα ως διαχειριστή( αμελώντας ότι δεν πέτυχε παντού ,και ότι δεν έφταιγε γι αυτό πάντα το Κράτος!) Κάποιοι δε νοσταλγοί του κρατισμού, θέλουν να αποκλείσουν από παντού το Κεφάλαιο, αμελώντας ότι ‘Κεφάλαιο’ είναι και το Κράτος, και μάλιστα σήμερα είναι ο μεγαλύτερος καπιταλιστής στην οικουμένη(το αποδεικνύει η τρομακτική σημερινή ρευστότητα των κρατικών ταμείων των BRICs και όχι μόνο αυτών, αλλά και η κερδοφορία από τις κρατικοποιήσεις στις ΗΠΑ το 2008, για να αποφευχθεί το κραχ).

Στην Οικονομία ,αλλά και στην ζωή, η μέση οδός είναι συνήθως η πιο ρεαλιστική. Η πλέον ορθολογική. Δεν χρειάζεται να λατρεύουμε σε όλα τον Μαρξ, ούτε στα πάντα τον Φρίντμαν. Υπάρχει και ο Κευνς, που επίσης δεν χρειάζεται να υιοθετηθεί πλήρως. Αν δεν εκδοθεί χρήμα και αν δεν διαχειριστεί προσεκτικά, παραγωγικά, αποδοτικά, τότε δεν θα βγει ούτε αυτή και ίσως ούτε η επόμενη γενιά από  την ύφεση. Και φυσικά το εξοργιστικό είναι ότι οι Γερμανοί που κόπτονται για το ευρώ και την ολοκλήρωση της Ένωσης, μπλοκάρουν την τραπεζική ένωση -αφού πρώτα φρόντισαν οι τράπεζες τους και ξεφορτώθηκαν στην ΕΚΤ τα σκάρτα ελληνικά, ιρλανδικά και πορτογαλικά ομόλογα και αφού θωράκισαν το δικό τους πιστωτικό σύστημα. Το οποίο σχεδόν το ‘επιδοτούν’ καλύπτοντας τις τρύπες από τις αλχημείες με τα πιστωτικά παράγωγα, σε δεκάδες περιπτώσεις μικρών και μεγάλων τραπεζών(πχ. Deutche Bank).

Πολύ φοβάμαι ότι όσο ελληνικό ή πορτογαλικό χρέος και να κουρέψουν, η ζημιά που έκαναν στις ομολογουμένως σπάταλες , κρατικοδίαιτες και απείθαρχες κοινωνίες της νότιας Ευρωζώνης, είναι ανεπανόρθωτη. Εκτός και αν προκλήθηκε εσκεμμένα, συντεταγμένα και μεθοδικά. Ο δε ρόλος των ΗΠΑ, του ΔΝΤ, των Ρώσων, των Κινέζων και των …εξωγήινων, καλό είναι να μην μας αποπροσανατολίζει από το πώς τρίζουν τα θεμέλια της πολυκατοικίας Ευρωζώνης. Γιατί τρίζουν τα θεμέλια, και μάλιστα έντονα( άσχετα αν οι λοιποί κατασκευαστές περιμένουν να εφορμήσουν για την ανακαίνιση της…)