H Ουκρανή ποιήτρια, Λέσια Ουκραίνκα, με τις ελληνικές ρίζες… - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Συμπληρώνονται σήμερα 100 χρόνια από το θάνατο της

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Την Λέσια Ουκραίνκα δεν την γνώριζα. Την έμαθα σε ένα ταξίδι στο Κίεβο το θέρος του 1992. Με άλλους δύο συναδέλφους μου, τον Αλέκο Ρήγα και τον αείμνηστο Παύλο Καμβύση, πήραμε ταξί για να γνωρίσουμε την ουκρανική πρωτεύουσα, στο περιθώριο μιας δημοσιογραφικής αποστολής. Σ΄ αυτήν τη μικρή περιπέτεια που ξεκινήσαμε, εγώ στάθηκα τυχερός που βρέθηκα στο μουσείο “Σεβτσένκο”. Μπήκα απο περιέργεια να δώ τι έχει, ως που να έλθουν οι  συνάδελφοι μου από επίσκεψη τους στα καταστήματα.

Φωτο: Η Λέσια με ουκρανούς διανοούμενους στο Κίεβο στις αρχές του περασμένου αιώνα.

Δυο επιβλητικές προτομές στην είσοδο, του εθνικού ποιητού της Ουκρανίας Ταράς Σεβτσένκο  και της μεγάλης ποιήτριας  Λέσια Ουκραίνκα (Ουκρανή) το κανονικό της: Λαρίσα Κοσάτς. Την προσπέρασα, όταν κάποια  κυρία που κατάλαβε οτι είμαι Ελληνας, μου χτύπησε ευγενικά στην πλάτη.

-Είστε Ελληνας; Μάλιστα, της απήντησα. Τότε θα πρέπει να ξέρετε την Λέσια. Έμεινα αμήχανος. Της είπα την αλήθεια, οτι δεν την γνωρίζω, αλλά ταυτόχρονα πρόσθεσα, οτι θα είναι κάποια σπουδαία προσωπικότητα της Ουκρανίας για να της στήσουν μάλιστα την προτομή.

Φωτο: Τιμητική εκδήλωση μπροστά σ’ ένα από τα πολλά  αγάλματα της  στο Κίεβο σε πολλές πόλεις της παλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης

Έμεινα κατάπληκτος απο όσα έμαθα για την Λέσια, την οποία η πατρίδα της, τιμά τόσο πολύ. Αυτό το αδύνατο νεαρό κορίτσι, είπε η κυρία, είναι σύμφωνα με τον  ποιητή Ιβάν Φρανκό ο μεγαλύτερος άντρας της Ουκρανίας ! Εγώ επανέλαβα την άγνοια μου, δεν την γνωρίζουμε στην Ελλάδα και ζήτησα να μάθω περισσότερα για την σκυθρωπή, θεληματική  44χρονη γυναίκα που την ρήμαξε η φυματίωση.

Οι πρόγονοι της Λέσια εκ πατρός, κατήγοντο από τη Βοσνία, και μετά την κατάκτησή της από τους τούρκους, ο δούκας Πέτρος Κοσάτς (πρόγονος της Λέσια) πήγε στην Πολωνία σε αναζήτηση καλύτερης τύχης και μετά στην Ουκρανία. Από την πλευρά της μητέρας, η καταγωγή της είναι ελληνική!  Στις αρχές του 17ου αιώνα ενας νεαρός Ελληνας  που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, βρέθηκε στην Ουκρανία, πήρε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα του ουκρανικού λαού( 1648-1654), δίπλα στους Κοζάκους του Ζαπορόζιε, όπου, εκτιμώντας  την τόλμη και την ανδρεία του, τον προσέλαβαν διερμηνέα ( ντράγκομαν) του αρχηγού των κοζάκων  Μπογκντάν Χμελνίτσκι. Και φυσικά το «ντράγκομαν» καθιερώθηκε μετά ως επώνυμό του.  Η οικογένεια Ντραγκομάνωφ έβγαλε δικηγόρους, γιατρούς, ποιητές και από αυτήν  προέρχεται και η γνωστή ποιήτρια Όλγα Ντραγκομάνοβα, μητέρα της Λέσιας Ουκραΐνκα, αλλά και ο θείος της, ο φημισμένος επιστήμων Μιχαήλ Ντραγκομάνοβ.

Φωτο: Η μορφή της Λέσια τιμητικά σε  μεγάλο χαρτονόμισμα της Ουκρανίας, ενώ το 1942 ένα θέατρο της Μόσχας πήρε το όνομά της.

Η Λέσια γεννήθηκε το 1871 και πέθανε στις 19-8-1913. Καθιερώθηκε στα 14 της χρόνια,  όταν κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική συλλογή με το ψευδώνυμο Λέσια Ουκρανή, από τη μεγάλη αγάπη προς την πατρίδα της. Στη σύντομη ζωή της, στα μεγάλα δραματικά της έργα και σε πολλά λυρικά ποιήματα της, εμπνεόταν απο τους πανάρχαιους Ελληνικούς μύθους και απο θέματα Ελληνικά. Το λυρικό δράμα της “Ιφιγένειας εν Ταύροις” φλογίζεται απο λαχτάρα για την πατρίδα του ηλίου και της Ολύμπιας χάρης, που νοσταλγεί η ποιήτρια, σαν ξενιτεμένη, μαζί με την ηρωίδα της απ’ το πάτριο χώμα. Τόση ήταν η αγάπη για την αρχαία Ελλάδα και τους Έλληνες, αφού ονόμασε το σπίτι που ζούσε στη Γιάλτα “ Βίλλα Ιφιγένεια”. Και ο τίτλος των έργων της  πείθει τον καθένα για την θερμή ελληνοπάθεια που την κατέχει: “ Το θαύμα του Ορφέα”, “Σαπφώ”,  “Προμηθεύς”, “Κασσάνδρα”. Και όταν δεν υπάρχει στον τίτλο Ελλάδα, θα είναι σίγουρα ο ήρωας Ελληνας.

« Χωρίς ελπίδα ελπίζω»

Σύμβολο της Λέσια είναι ο Προμηθεύς. «Πεθαίνω, μα δεν παραδίδομαι»... Κρίμα που πέθανε πριν αντικρύσει «τον Ηρακλή να τοξεύει τον γύπα που σπάραζε του λαού της τα σπλάχνα !…» Κρίμα που δεν μπόρεσα να μάθω περισσότερα, αλλά μόνο μερικούς στίχους απο το ποίημα της, ένα ολόκληρο λυρικό τραγούδι, «Χωρίς ελπίδα ελπίζω» :  «Μαύρη στοχασμοί μακριά μου- Φθινοπώρου συννεφιά ! Άνοιξη χρυσή ‘ναι τώρα κι όλα ανθούν ολόγυρά μου. Πρέπει τάχα με το θρήνο, με τη θλίψη τη βαριά, όλη η νιότη να περάσει ; Μαύροι στοχασμοί, μακριά  μου…”.  Αθάνατη Λέσια!..

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη Real News.