Η Διάσωση του Πραγματικού Ηγεμόνα της Ευρώπης

Τον περασμένο Ιούνιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την μεταστροφή της ως προς την αναδιάρθρωση των τραπεζών. Τα χρήματα για την ανακεφαλαιοποίηση των προβληματικών τραπεζών θα προέρχονταν πλέον κυρίως από τους πιστωτές και όχι από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους, με μία ιεραρχία προκειμένου να προσδιοριστεί ποιοί δανειστές θα πρέπει να αποπληρωθούν πρώτοι. Όλα αυτά είναι ευπρόσδεκτα, τουλάχιστον κατ 'αρχήν. Στην πράξη, ωστόσο, το σύστημα έχει πολλές ελλείψεις.

Το πρόβλημα είναι ότι ένας πολύ μακρύς κατάλογος εξαιρέσεων μειώνει τα ανακτήσιμα περιουσιακά στοιχεία σε τέτοιο βαθμό που σε πολλές περιπτώσεις θα εξακολουθεί να είναι αδύνατο να τα βγάλουμε πέρα χωρίς δημόσιο χρήμα. Το μακροπρόθεσμο σχέδιο είναι ότι τα χρήματα αυτά θα προέλθουν από ένα ταμείο που δημιουργήθηκε από τις ίδιες τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Αλλά το Eurogroup (μια συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης με τη συμμετοχή του Επιτρόπου Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) υποδηλώνει ότι, μέχρι τότε, το κενό θα αναπληρωθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) -και ως εκ τούτου από τους φορολογούμενους.

Συνεπώς, δεδομένου ότι οι φορολογούμενοι υποτίθεται ότι θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν τις εγγυήσεις για τις καταθέσεις μέχρι €100.000 -το μέσο επίπεδο της ολλανδικού πλούτου στα νοικοκυριά και δύο φορές το γερμανικό μέσο- η πρόταση του Eurogroup καταλήγει να είναι μία μαζική αναδιανομή του πλούτου στην Ευρώπη, η διαστάσεις της οποίας δεν είναι απολύτως κατανοητές από το ευρύ κοινό.

Επίσης, η ιδέα της απαλλαγής του εξασφαλισμένου χρέους των τραπεζών από την ιεραρχία των αποπληρωμών θα είναι εξαιρετικά προβληματική. Ενώ η πρόταση αυτή μπορεί να ακούγεται ακίνδυνη και σχεδόν αυτονόητη, στην πραγματικότητα δεν είναι. Το εξασφαλισμένο χρέος δεν χρειάζεται περαιτέρω προστασία, γιατί είναι ήδη εξασφαλισμένο. Από αυτή την οπτική, η πρόσθετη προστασία που παρέχεται από την απαλλαγή είναι πολύ περίεργη.

Η απαλλαγή για το εξασφαλισμένο χρέος αφορά αναμφίβολα κυρίως την αναχρηματοδότηση των δανείων που έχει επεκτείνει η ΕΚΤ στις εμπορικές τράπεζες βάσει των όλο και πιο αδύναμων εξασφαλίσεων. Για την οικονομίες της ευρωζώνης που μαστίζονται από την κρίση (Κύπρος, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία), το άθροισμα αντιστοιχεί σε €732 δισεκατομμύρια. Τα δάνεια αυτά εκτείνονται πολύ πέρα από την παροχή ρευστότητας που χρειάζονται οι χώρες αυτές για την εσωτερική τους κυκλοφορία, για τα οποία ένα ανώτατο όριο των €335 δισεκατομμυρίων –το διαθέσιμο απόθεμά χρημάτων τους στις κεντρικές τράπεζες- θα αρκούσε. Αντ 'αυτού, με την αποδυνάμωση των προτύπων ασφαλείας, τη διάσωση των ξένων επενδυτών, και τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων τρεχουσών συναλλαγών, η ΕΚΤ έχει υπονομεύσει και έχει αντικαταστήσει την ιδιωτική ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά.

Με αρκετές τράπεζες στις πληγείσες χώρες να βρίσκονται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, πολλά από αυτά τα δάνεια έχουν τώρα μετατραπεί σε τοξικά. Εξάλλου, αν υπολογίσει κανείς το μέσο όρο των εκτιμήσεων που αναφέρθηκαν από αξιόπιστες πηγές, οι απώλειες από τις διαγραφές των τραπεζών αντιστοιχούν σε περίπου €670 δισεκατομμύρια. Η συμμετοχή σε αυτές τις διαγραφές θα θέσει τεράστιες πιέσεις στο Ευρωσύστημα (δηλ. την ΕΚΤ και τις κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών της ευρωζώνης), το οποίο διαθέτει μόνο περίπου €500 δισεκατομμύρια ευρώ μετοχικού κεφαλαίου. Η επικινδυνότητα της στρατηγικής της ΕΚΤ να χρησιμοποιήσει το «τυπογραφείο» για τη διάσωση των τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων και των ιδιωτικών πελατών τους, θα γίνει φανερή σε όλους.

Έτσι, είναι σαφές το πώς θα αποφευχθούν οι απώλειες από την de facto περιφερειακή δημοσιονομική πολιτική της ΕΚΤ: το κόστος διαγραφής θα μεταφερθεί από την ΕΚΤ στον ΕΜΣ. Αυτό δεν κάνει καμία διαφορά για τους φορολογούμενους, οι οποίοι θα πρέπει να πληρώσουν για τις απώλειες των δύο θεσμών με τον ίδιο τρόπο. Αλλά έχει το πλεονέκτημα ότι επιτρέπει στην ΕΚΤ να παρουσιάσει ότι έχει έναν καθαρό ισολογισμό, επιτρέποντας έτσι να διατηρήσει την τρέχουσα πολιτική της.

Σε τελική ανάλυση, πρόκειται απλώς για έναν νέο γύρο στο παλιό παιχνίδι οικονομικού κρυφτού στην ευρωζώνη, στο οποίο οι απώλειες επισκιάζονται μέσω της διανομής τους μεταξύ των διαφόρων θεσμικών οργάνων και από τους διαφορετικούς χρονικούς ορίζοντες. Το παιχνίδι ξεκίνησε με το ταμείο διάσωσης για την Ελλάδα, το οποίο ακολούθησε η Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο με τη σειρά του απαλλάχθηκε από τον ΕΜΣ. Σε κάθε περίπτωση, ένας από τους βασικούς στόχους ήταν να μειωθεί το βάρος της ΕΚΤ, η οποία είχε προκαταβάλει τα χρήματα εκτυπώνοντάς τα, και θα είχε να αντιμετωπίσει σοβαρές δυσκολίες αν δεν λάμβανε βοήθεια.

Ο όλος διακανονισμός είναι ιδιαίτερα προβληματικός από την άποψη της δημοκρατίας, διότι οι αρχικές αποφάσεις για τη μείωση των τιμών στις αγορές κεφαλαίων μέσω δημόσιων πιστώσεων ελήφθησαν από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, το οποίο, σε μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία ή η Γερμανία, έχει την ίδια δύναμη ψήφου όπως η Κύπρος ή η Μάλτα. Πράγματι, η κατανομή από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες της έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα, απαιτούσε έγκριση από μόνο το ένα τρίτο των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, και οι έξι πληγείσες χώρες είχαν αυτές τις ψήφους. Σύμφωνα με την πρόταση του Eurogroup, αυτά τα αυτο-χορηγημένα δάνεια, πρόκειται πλέον να ασφαλίζονται από τα κεφάλαια του ΕΜΣ.

Ενώ τα εθνικά κοινοβούλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει ακόμα να αποφασίσουν σχετικά με το σύστημα, δεν έχουν ουσιαστικά καμία επιλογή πέρα από το να συμφωνήσουν, γιατί σε αντίθετη περίπτωση θα μπορούσαν να βλάψουν σοβαρά την ΕΚΤ. Όταν επιτέλους ψηφίσουν επί του θέματος -χρόνια μετά από τους επικίνδυνους χρηματοπιστωτικούς ελιγμούς της ΕΚΤ- δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να διασώσουν την ΕΚΤ, τον πραγματικό ηγεμόνα της ευρωζώνης.

Πηγή: Σοφοκλέους 10