Η νέα σκακιέρα του Κυπριακού

Η νέα προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού που αναμένεται κατά πάσα πιθανότητα να αρχίσει τον Οκτώβριο, θα διαφέρει σε πολλά από προηγούμενες αποτυχημένες απόπειρες. Το φυσικό αέριο στην κυπριακή ΑΟΖ, η κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας και η νέα αντίληψη που έχει ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης για τη διαδικασία, προδιαθέτουν για μια διαφορετική ανάπτυξη του παιχνιδιού στη νέα σκακιέρα. Το ερώτημα που παραμένει είναι αν θα υπάρξει αποτέλεσμα.

Ο Πρόεδρος της Κύπρου δεν χάνει ευκαιρία να τονίζει πως δεν επιθυμεί τη διεξαγωγή «συνομιλιών χάριν των συνομιλιών» και πως δεν έχει σημασία ο χρόνος έναρξης της νέας διαπραγματευτικής φάσης, αλλά η καλή προετοιμασία ώστε η διαπραγμάτευση να έχει αποτέλεσμα. Ακόμη, υπογραμμίζει πως οι πολίτες και στις δύο πλευρές της πράσινης γραμμής έχουν απογοητευθεί από τις διαδοχικές αποτυχίες εξεύρεσης λύσης και φέρνει ως παράδειγμα τις τελευταίες προεκλογικές εκστρατείες κατά τις οποίες το Κυπριακό δεν απασχόλησε σχεδόν καθόλου τους ψηφοφόρους, ενώ παλαιότερα ήταν υπ’ αριθμόν ένα θέμα. Γι’ αυτό, υποστηρίζει ο κ. Αναστασιάδης, πρέπει να δοθεί νέα δυναμική στη διαδικασία με μια κίνηση μεγάλης εμβέλειας όπως είναι η επιστροφή της Αμμοχώστου ώστε οι πολίτες και στις δύο πλευρές να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους στη διαδικασία.

Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Βενιζέλου-Νταβούτογλου στη Νέα Υόρκη, για την πραγματοποίηση επισκέψεων των διαπραγματευτών των δύο κοινοτήτων στην Αθήνα και στην Άγκυρα και η δυνατότητα διαπραγμάτευσης του τουρκοκύπριου διαπραγματευτή με την ελληνική κυβέρνηση και αντίστοιχα του ελληνοκύπριου διαπραγματευτή με την τούρκική, ήταν προσωπική επιθυμία του Προέδρου της Κύπρου. Θεωρεί ότι με αυτόν τον τρόπο μπορεί η Κύπρος να διαπραγματεύεται απευθείας με την Άγκυρα, κάτι που ήταν ζητούμενο για πολλά χρόνια ώστε η Άγκυρα να τίθεται ενώπιον των ευθυνών της και να μην κρύβεται πίσω από την τουρκοκυπριακή ηγεσία. Αυτή δεν είναι η μόνη αλλαγή στη διαδικασία. Οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων δεν είναι πια οι διαπραγματευτές, αλλά όρισαν εκπροσώπους τους – τον κ. Μαυρογιάννη ο κ. Αναστασιάδης και τον κ. Ερτούγ ο κ. Ερόγλου. Αυτό δεν σημαίνει ότι Αναστασιάδης και Ερόγλου δεν θα συναντώνται όποτε χρειαστεί.

Από την άλλη η παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της Επιτροπής Μπαρόζο για το Κυπριακό ή με τον ορισμό ειδικού απεσταλμένου θα είναι ενεργός. Στα χέρια του επιτρόπου Φούλε βρίσκεται και η πρόταση για επιστροφή της Αμμοχώστου.

Φυσικό αέριο

Όποιες αλλαγές όμως και να γίνουν στη διαπραγματευτική διαδικασία, αυτές δεν εγγυώνται κανένα αποτέλεσμα. Αυτά που φαίνεται να έχουν αλλάξει τους συσχετισμούς είναι το φυσικό αέριο στα Οικόπεδα κυπριακής ΑΟΖ και η στρατηγική στροφή των ΗΠΑ, λόγω και των πολιτικών εξελίξεων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εργάστηκε πολύ για τη σύμπηξη του ενεργειακού άξονα Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα και η Ουάσιγκτον ήταν η πρώτη που χαιρέτισε την συμφωνία των τριών χωρών. Όπως λένε, αμερικανοί επίσημοι, το μέλλον της Ανατολικής Μεσογείου είναι να μετατραπεί σε ένα ειρηνικό και ασφαλές ενεργειακό κέντρο, ένας άξονας σταθερότητας. Οι μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου στην Κυπριακή ΑΟΖ και οι ακόμα μεγαλύτερες συνολικά στην Ανατολική Μεσόγειο ( σε 15 τρις. Κυβικά πόδια υπολογίζει αυτές τις ποσότητες το Γενικό Επιτελείο των τούρκικών Ενόπλων Δυνάμεων)εξηγούν τη θεαματική βελτίωση των αμερικανοκυπριακών σχέσεων μέσα σε μερικούς μήνες από την αλλαγή εξουσίας στη Κύπρο. Η πόρτα του Λευκού Οίκου (που ήταν κλειστή για κύπριο Πρόεδρο κοντά δύο δεκαετίες) άνοιξε για τον Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος χθες συναντήθηκε με τον αμερικανό αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Ο αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα επέμεινε εύσημα στον Πρόεδρο της Κύπρου, ενώ δύο φορές ό αμερικανός υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την επιθυμία να επισκεφτεί την Κύπρο.

Όλα αυτά σημαίνουν φυσικά ότι η Ουάσιγκτον θα είναι παρούσα, είτε στο προσκήνιο, στη νέα διαπραγματευτική διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, από την οποία απείχε επιδεικτικά από το 2004 όταν καταψηφίστηκε το σχέδιο Ανάν. Δεν αποκλείεται μάλιστα να ορίσουν και ειδικό απεσταλμένο αν συναινέσουν οι δύο κοινότητες.

Το αμερικανικό «όραμα» για τη μετατροπή της Ανατολικής Μεσογείου σε ειρηνικό ενεργειακό κέντρο προβλέπει ασφαλώς και τη λύση του Κυπριακού, στην οποία θα περιλαμβάνεται και η ρύθμιση του ζητήματος του φυσικού αερίου από την εκμετάλλευση του οποίου θα επωφελείται και η τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Σε ποιο βαθμό θα μπορέσουν οι ΗΠΑ να πείσουν την Τουρκία να περιορίσει την πολιτική επικυριαρχίας που εφαρμόζει, είναι άγνωστο αυτή τη στιγμή. Ήδη η Λευκωσία έχει διαμηνύσει πως δεν πρόκειται να αποδεχθεί λύση που δεν κατοχυρώνει κατηγορηματικά και ξεκάθαρα την κυριαρχία μιας Ομοσπονδιακής Κύπρου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Πάντως η Ουάσιγκτον έχει υποστηρίξει από την αρχή το κυριαρχικό δικαίωμα της Κύπρου να προχωρήσει σε έρευνες και εκμετάλλευση του φυσικού αερίου που έχει εντοπίσει η αμερικανική εταιρία Noble στο Οικόπεδο 12.

Παρομοίως κινείται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει συμπεριλάβει τον λεγόμενο νότιο διάδρομο φυσικού αερίου (Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα-Ιταλία) στα μελλοντικά σχέδια της ΕΕ. Μέχρι το 2019 υπολογίζεται ότι η Κύπρος μπορεί να καταστεί εξαγωγική χώρα φυσικού αερίου… Επομένως, η λύση του Κυπριακού εμφανίζεται να είναι προαπαιτούμενο μιας ομαλής εξέλιξης προς ένα περιφερειακό ενεργειακό κέντρο.

Η οικονομική κρίση.

Δημοσίως κανένα πολιτικοί πρόσωπο στην Κύπρο – ούτε ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης – δεν συνδέει τη λύση του Κυπριακού με την οικονομική κρίση και το φυσικό αέριο. Για τους τρίτους, όμως, είναι πακέτο. Σύμφωνα με τη συλλογιστική ξένων διπλωματών, η λύση του Κυπριακού θα ρυθμίσει μια για πάντα την κυριαρχία του ομοσπονδιακού κράτους επί του φυσικού αερίου θέτοντας τέρμα στις τούρκικες αμφισβητήσεις. Επιπλέον, η ενοποίηση του κράτους θα δώσει τέτοια οικονομική ώθηση ώστε η δεινοπαθούσα υπό καθεστώς Μνημονίου κυπριακή οικονομία θα μπορέσει να ανακάμψει πολύ νωρίτερα.

Η ειρωνεία είναι πως το 2004 ένας από τους λόγους για τους οποίους οι Ελληνοκύπριοι είχαν απορρίψει το σχέδιο Ανάν ήταν ο φόβος μην χαθεί η πρωτοφανείς ευημερία που απολάμβαναν οι ελεύθερες περιοχές από την ανάγκη να εξισωθούν οι οικονομικοί δείκτες με αυτούς των κατεχομένων. Τώρα ο οικονομικός παράγων φαίνεται να δουλεύει αντίστροφα. Διότι ποιος μπορεί να αρνηθεί, π.χ., ότι η επιστροφή της Αμμοχώστου και η ανάγκη ανοικοδόμησης της πόλης ή άλλων περιοχών θα δημιουργήσει οικονομική αναθέρμανση; Τα επιχειρήματα που συνδέουν τη λύση του Κυπριακού με την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης άρχισαν να ακούγονται, αλλά σε ποιο βαθμό αυτά θα προσμετρηθούν σε ένα δημοψήφισμα είναι άγνωστο.

Πηγή: Σοφοκλέους 10