Περί εξτρεμισμού συνέχεια - Της Σώτης Τριανταφύλλου

Ο διάλογος είναι λειψός αλλά συνεχίζεται. Συνεχίζω κι εγώ. Ο χαρακτηρισμός μιας ιδέας ή ομάδας ως «εξτρεμιστικής» παραμένει, εν πολλοίς, υποκειμενικός: τι σημαίνει, για παράδειγμα, «ανατρεπτικός»; τι σημαίνει «ταραξίας»; τι σημαίνει «αντισυστημικός»; Υπάρχουν ωστόσο ορισμένοι δείκτες που δημιουργούν πλαίσιο αντικειμενικότητας.

Ο πρώτος δείκτης είναι το κίνητρο και η συμπεριφορά μίσους που κυμαίνεται από την τάση για character assassination μέχρι το βίαιο έγκλημα. Η άκρα αριστερά διαπρέπει στην character assassination, δηλαδή στη στοχοποίηση ατόμων, ομάδων που διαφωνούν με την κοσμοθεωρία της – στη συνέχεια, κατά κανόνα, επιστρατεύει επιχειρήματα με σκοπό την καταστροφή της αξιοπιστίας και της φήμης αυτών των ατόμων, ομάδων ή και εθνών. Για παράδειγμα, ο μαζικός αντιαμερικανισμός, ως τυφλό συναίσθημα φθόνου και απόρριψης, ή ακόμα και ως δαιμονοποίηση, οφείλεται σε διαδικασία τέτοιου είδους. Η character assassination είναι δείκτης εξτρεμισμού διότι συνοδεύεται από αήθεις εκδηλώσεις εμπλέκοντας υπερβολές, υπαινιγμούς, παραπλανητικές μισο-αλήθειες, χειρισμό γεγονότων ώστε να εικονογραφηθεί ψευδώς το στοχοποιημένο πρόσωπο. Η αριστερά, στην εξτρεμιστική της εκδοχή, ευνοεί δηλητηριώδη προπαγάνδα εναντίον των «εχθρών» της τους οποίους δεν σέβεται και δεν αντιμετωπίζει με διάλογο.

Δεύτερος δείκτης εξτρεμισμού είναι ακριβώς αυτή η αντικατάσταση του διαλόγου από τον εκφοβισμό και τη δυσφήμηση. Το ελληνικό λαϊκό κίνημα, ιδιαίτερα το κομμουνιστικό, βρίθει από παραδείγματα στοχοποιημένων ατόμων (μελών και στελεχών του κόμματος) που κατηγορήθηκαν ως προδότες, χαφιέδες, αποστάτες και λιγκβινταριστές – αργότερα, όταν κείτονταν βαθιά στο χώμα, ίσως αποκαταστάθηκαν σε μια διαδικασία εικονολατρίας και εικονομαχίας. Εννοείται ότι οι ακροδεξιές τρομοκρατικές ομάδες επιδεικνύουν παρόμοια συμπεριφορά, ενθαρρύνοντας παραλλήλως την ομαδική σκέψη έναντι της ατομικής. Η ομαδική σκέψη είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό των εξτρεμιστικών ομάδων: η επιθυμία της ομοφωνίας –στην ουσία της ομοιομορφίας- συντρίβει την ατομική γνώμη και καταλήγει σε λανθασμένες αποφάσεις που έχουν ληφθεί «ομοφώνως». Το ΚΚΕ, σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του, προσπαθούσε να καταπνίξει την ατομικότητα, ελαχιστοποιώντας τις εσωτερικές συγκρούσεις και αναδεικνύοντας αποφάσεις χωρίς κριτική σκέψη και δημοκρατικές διαδικασίες. Το αποτέλεσμα ήταν η κατασκευή ταπεινών μαλιστάκηδων (yesmen) που οδήγησε σε αλλεπάλληλες εκρήξεις, διασπάσεις και ανθρώπινες τραγωδίες.

Ένας ακόμη δείκτης είναι η άρνηση συμβιβασμών, ο μαξιμαλισμός και η μονολιθικότητα. Όσο πιο κραυγαλέα εκδηλώνονται αυτά τα χαρακτηριστικά τόσο πιο κοντά στον εξτρεμισμό τοποθετούνται τα άτομα, οι ομάδες και τα έθνη. Για παράδειγμα, το Ιράν είναι «εξτρεμιστικό», όπως «εξτρεμιστική» ήταν η Σοβιετική Ένωση στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Υπάρχουν πλείστα παραδείγματα από τη διεθνή πολιτική: η στάση των ΗΠΑ έναντι της Κούβας το 1959-1961 μπορεί να θεωρηθεί εξτρεμιστική, όπως εξτρεμιστική είναι η σημερινή στάση του Ισραήλ έναντι των Παλαιστινίων, οι οποίοι, με τη σειρά τους, έχουν αναπτύξει εξτρεμιστικές αντιδράσεις ενισχύοντας τη Χαμάς. Στη συνέχεια, δείκτης εξτρεμισμού είναι η μεθοδολογία για την οποία υπάρχουν βαθμίδες και διακρίσεις: η χρήση βίας είναι δείκτης εξτρεμισμού αλλά οι στόχοι της βίας δημιουργούν αποχρώσεις. Διαφέρει ένα πλήγμα σε συμβολικό στόχο από την τοποθέτηση βόμβας σε νηπιαγωγείο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αντιδρά σπασμωδικά στις κατηγορίες περί εξτρεμισμού. Στην πραγματικότητα, όλοι οι σχηματισμοί περιλαμβάνουν ζηλωτές και όλοι οι πολιτικοί χώροι είναι επιρρεπείς σε ακρότητες: ο ιταλικός φασισμός προέκυψε από μικροαστικά κινήματα «κέντρου», όχι πολιτικού άκρου – γι’ αυτό επεκτάθηκε σε όλο το κοινωνικό σώμα. Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και στις ομάδες που αυτοχαρακτηρίζονται «αντάρτικες» -πέραν του ΣΥΡΙΖΑ- υπάρχουν άτομα και ομάδες που επιδιώκουν την κατάταξη στον εξτρεμιστικό χώρο την οποία θεωρούν εύσημο. Όσο για τις ομάδες τύπου Χρυσή Αυγή, ο τρόπος σκέψης τους είναι πολύ απλός: κινητοποιούνται από μίσος, προκατάληψη, έμμονες ιδέες και οργανώνονται σε αυταρχική βάση, με δομή παρόμοια των τρομοκρατικών συσπειρώσεων που, με τη σειρά τους, δανείζονται οργανωτικά στοιχεία από τον στρατό αυταρχικών καθεστώτων.

Θα επιμείνω στη συνάντηση του ήθους και της μεθοδολογίας των πολιτικών άκρων. Η κουλτούρα μίσους και βίας και η διάχυση ιδεών από τη δεξιά στην αριστερά (και αντιστρόφως) -πατριωτισμός, λαϊκισμός, αντικαπιταλισμός, συνωμοσιολογία, αντισημιτισμός, έλλειμμα ανεκτικότητας- καθιστούν πολύπλοκο το πολιτικό φάσμα και δυσχεραίνουν την ανάγνωσή του.

Πηγή: Protagon.gr