Dave Brubeck, In Memoriam - Έφη Αγραφιώτη, Γιώργος Κοντραφούρης - Στο Ίδρυμα Θεοχαράκη

Αφιέρωμα στον Ντεηβ Μπρούμπεκ για τον ένα χρόνο από τον θάνατό του.

Θα απολαύσουμε έργα του ίδιου, του δασκάλου του Νταριούς Μιγιώ και του εγκάρδιου φίλου και συνεργάτη του Λέοναρντ Μπερνστάιν, τα περισσότερα σε πρώτο άκουσμα στην Ελλάδα.

Πέμπτη, 5 Δεκεμβρίου 2013

Έφη Αγραφιώτη-Γιώργος Κοντραφούρης

σε δύο πιάνα

Για τον Dave Brubeck  in memoriam.

(6 Δεκεμβρίου 1920 – 5 Δεκεμβρίου 2012)

Ο μαθητής, ο δάσκαλος και ο φίλος…

Ίδρυμα Θεοχαράκη

Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1
106 71, Αθήνα

Ώρα: 20:30    
Εισιτήρια: 20, 15, 10 €
Πληροφορίες: 210-3611206 (Καθημερινά 10.00-18.00)

Πρόγραμμα:

Πρώτο μέρος

Dave Brubeck: Τέσσερα κομμάτια,4 by 4 (1946)

Darius Milhaud: Kentuckiana

αφιερωμένο στον Dave Brubeck (1948)

Dave Brubeck: They All Sang Yankee Doodle  (1976)

Con licenza, Vigorously, Flowing, Lively, Chorale, Maestoso, Coda

Leonard Bernstein: Συμφωνικοί χοροί από το West Side Story (1961) (μεταγραφή John Musto)

Meeting Scene, Cool-Swing, Rumble, Cadenza-finale

Δεύτερο μέρος

Dave Brubeck: Points of jazz (1960)

Prelude, Scherzo, Blues, Fugue, Rag, choral, Waltz, A la Turk

DAVE BRUBECK

Ο Dave Brubeck έφυγε από τη ζωή μία μόλις ημέρα πριν από τα 92ά γενέθλιά του, στις 5 Δεκεμβρίου 2012. Πρωτοπόρος, μουσικά εκπαιδευμένος, αναμορφωτής της τζαζ, χαρακτηριζόταν από αστείρευτο δυναμισμό και ενέργεια, διαρκή περιέργεια, χιούμορ και αυτοσαρκαστική διάθεση. Σε συνεντεύξεις συχνά έλεγε ότι δεν ήθελε αρχικά να γίνει μουσικός και γι' αυτό σπούδασε κτηνιατρική, αλλά γρήγορα τον κέρδισε η μουσική και ευτυχώς δεν τον έφαγαν… τα άγρια θηρία .

Έζησε μια ζωή πλούσια σε εμπειρίες. Περιόδευσε με τον Ντιουκ Ελινγκτον και την Ελα Φιτζέραλντ, δημιούργησε το επιτυχημένο κουαρτέτο Dave Brubeck Quartet, πούλησε εκατομμύρια δίσκους στον κόσμο, έγινε εξώφυλλο στο Τime, τιμήθηκε για το σύνολο του έργου του. Ακόμα και ο Γκορμπατσόφ τον είχε καλέσει για ιδιωτικό ρεσιτάλ στη Μόσχα. Ο κορυφαίος μουσικός, με το «Take Five» ανέτρεψε με ριζοσπαστικό τρόπο τα κλασικά του ακούσματα, που παρ όλα αυτά σε όλη τη ζωή του τιμούσε και μελετούσε. Το πασίγνωστο κομμάτι του θεωρείται το δημοφιλέστερο στην ιστορία της τζαζ, όχι μόνο της τζαζ όμως: ο Μπρούμπεκ με το Take five αναδεικνύεται προάγγελος της μουσικής των 60′s.

Γεννημένος στην Καλιφόρνια στις 6 Δεκεμβρίου 1920, άρχισε μαθήματα πιάνου με δασκάλα τη μητέρα του, όταν όμως μετακόμισαν οικογενειακώς σε ράντσο στους πρόποδες της Σιέρα Νεβάδα, , έγινε... «καουμπόι», βοηθώντας καθημερινά τον πατέρα του. Τα Σαββατοκύριακα απελάμβανε τη μουσική, παίζοντας πιάνο στα clubs αλλά χωρίς να προβληματίζεται ιδιαίτερα. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έφυγε για την Ευρώπη. Ήταν μια διαφορετική μάχη αυτή που έδωσε εκεί, παίζοντας πιάνο για να τονώσει το ηθικό των στρατιωτών. Όταν επέστρεψε,  υλοποίησε το καλά κρυμμένο του όνειρο, σπουδάζοντας στο Μills College του Ockland σύνθεση και ενορχήστρωση. Παράλληλα, με  το πρώτο του μουσικό σχήμα, το Dave Brubeck Octet,  έπαιζαν σε φοιτητικές εστίες και κατακτούσαν την εμπειρία της συνέπειας, που απαιτεί ένα μεγάλο ή ένα μικρό μουσικό σύνολο. Eκείνη την εποχή ο Μπρούμπεκ έσκυψε με σοβαρότητα πάνω από τη ρομαντική μουσική. Προσπάθησε να χρησιμοποιήσει ρομαντικές συνθεσιακές λεπτομέρειες στη δική του μουσική, μελετώντας με ενθουσιασμό τη γραφή του Φρ. Σοπέν.

Πάνω από 250 έργα σε τζαζ ύφος έγραψε ο Μπρούμπεκ στην πολύχρονη πορεία του, έγραψε  μουσική για μπαλέτο, ορχηστρική μουσική, ορατόρια. Η συμβολή του στην εξέλιξη της τζαζ είναι ότι κατόρθωσε να κάνει δημοφιλές και προσιτό το είδος στο παγκόσμιο κοινό. Με τις καινοτομίες του και τους απρόσμενους πειραματισμούς του πρότεινε καινούργιες κατευθύνσεις: πότε με τον υπνωτικό ρυθμό των 5/4 του «Take Five», πότε με τα ξέφρενα 9/8 του «Blue Rondo a la Turk» και πότε με τις πολυμορφικές διασκευές του και την απλόχερα χρησιμοποιούμενη πολυτονικότητα, που όπως ομολογούσε τον προβλημάτιζε πολύ και την απολάμβανε πάντα σαν προσωπική του κατάκτηση.

Ο θρυλικός τζαζίστας δεν σταμάτησε να συνθέτει, να παίζει με πάθος πιάνο και να ηχογραφεί σχεδόν μέχρι το τέλος. Το τελευταίο του άλμπουμ, «Indian Summer», κυκλοφόρησε το 2007, ενώ το 2009 έφερε εις πέρας ως σολίστας μια  τρίμηνη περιοδεία.

Στο σημερινό πρόγραμμα

Ο πρωταγωνιστής είναι ένας αλλά μαζί του παίζουν πρώτους ρόλους ένας φίλος κι ένας δάσκαλος.

Με ιδιαίτερη χαρά θα παίξουμε τη σύνθεση που αφιέρωσε στον Dave Brubeck ο καθηγητής του στη σύνθεση Darius Milhaud με τίτλο Kentuckiana (1948) και το τελευταίο μέρος από τους Συμφωνικούς Χορούς από το West Side Story του L. Bernstein (1961). Ο Μπρούμπεκ ηχογράφησε το1961 το  West Side Story σε δίσκο (Dave Brubeck plays Bernstein). Από το 1959 εξ άλλου οι Paul Desmond, Dave Brubeck, Leonard Bernstein έπαιζαν συχνά μαζί στη σκηνή, ντούο, τρίο και ως σολίστες με την Φιλαρμονική της Ν Υόρκης. Συνδέονταν με σταθερή φιλία για πολλές δεκαετίες . Ο Μπερνστάιν αποκαλούσε τον Μπρούμπεκ «καθαρόαιμο άτι του εικοστού αιώνα». Να προσθέσουμε όμως ότι και ο Μπερνστάιν επηρεάστηκε πολύ στο δικό του συνθετικό προφίλ από την προσωπικότητα του Darius Milhaud. Ίσως περισσότερο, όπως ομολογούσε ο ίδιος και από όσο επηρεάστηκε από τον Στραβίνσκι. «Ο λόγος είναι η διαλεκτική πολυχρωμία του Μιγιώ, το απρόσμενο και το απροσδόκητο που απορρέει από τη χρήση των διευρυμένων αρμονιών, η αναρχία που στην αρχή σε κάνει να θεωρείς το άκουσμα ως ατόπημα αλλά ένα δευτερόλεπτο μετά το δέχεσαι σαν να μην υπάρχει τελειότερο για τη συγκεκριμένη ηχητική στιγμή» λέει ο Μπερνστάιν. Ένας άλλος συνθέτης που ο Μπρούμπεκ θαύμασε πολύ για την ενδιαφέρουσα χρήση των παραδοσιακών μουσικών και των ηχοχρωμάτων τους στην συμφωνική μουσική ήταν ο Τσαρλς Αϊβς. Το 1976 ο Brubeck συνέθεσε στη μνήμη του Ives το κομμάτι They All Sang Yankee Doodle  που για λόγους όχι ευκρινείς δεν παίζεται σχεδόν ποτέ.  Για τη σύνθεση αυτού του έργου ανέτρεξα στις τοπικές μουσικές αλλά και στις μουσικές μου παιδικές μνήμες, το θαυμασμό μου για την μουσική του Μπαχ και όλων των μουσικών που είχα μελετήσει στις σπουδές μου, γράφει ο συνθέτης.

Δύο ακόμα συνθέσεις του Dave Brubeck. Θα παίξουμε σήμερα: το εντελώς άγνωστο (και προφανώς σε πρώτη εκτέλεση εδώ) four by four (1946) , έργο που έγραψε για τις διπλωματικές του εξετάσεις σύνθεσης, με πολλά χαρακτηριστικά στοιχεία της παλιάς «κλασικής» λογικής στη σύνθεση αλλά και καλά κρυμμένες νεωτεριστικές ιδέες έτοιμες να εμφανιστούν. Με ευκολία θα ανεγνώριζε κάποιος ότι πρόκειται για σύνθεση του Μιγιώ και με δυσκολία ότι πρόκειται για σύνθεση του Μπρούμπεκ!

Θα παίξουμε επίσης τη σουίτα Points on jazz (1958),  ένα σπονδυλωτό έργο, κάτι σαν θέμα με παραλλαγές στο όριο του ελεύθερου τζαζ αυτοσχεδιασμού, με ξεχωριστή χάρη και χορευτική ενάργεια. Στα έργα είναι εμφανής η σταθερή χρήση της πολυρυθμικότητας και της πολυτονικότητας. Σε κάποια σημεία των έργων που θα παίξουμε ο ακροατής θα εντυπωσιαστεί από την ατελείωτη παλέτα του στην χρήση των δύο αυτών μουσικών παραμέτρων.