30.000 έχοντες μας οδηγούν σε πλειστηριασμό

Αυτήν την «γκρίζα ζώνη» των συγκεκριμένων δανειοληπτών, που κρύβονται πίσω από το μορατόριουμ των πλειστηριασμών, επιχειρεί να εντοπίσει η κυβέρνηση.

Tων Γιωργου Μαντελα - Ευγενιας Τζωρτζη

Υπάρχουν περίπου 30.000 νοικοκυριά που, σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, προκαλούν σήμερα το μεγάλο πρόβλημα με τους πλειστηριασμούς. Είναι αυτά τα οποία, ενώ έχουν τα οικονομικά μέσα, φροντίζουν να μην τα... αξιοποιούν, αφήνοντας απλήρωτα τα στεγαστικά τους δάνεια. Και τι κάνουν; Κρύβονται πίσω από τα νοικοκυριά που πραγματικά δεν έχουν, ελπίζοντας ότι θα τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης.

Αυτήν την «γκρίζα ζώνη» των συγκεκριμένων δανειοληπτών, που κρύβονται πίσω από το μορατόριουμ των πλειστηριασμών, επιχειρεί να εντοπίσει η κυβέρνηση. Οι τραπεζικές εκτιμήσεις ανεβάζουν το ποσοστό τους στο 15% επί του συνόλου όσων καθυστερούν τα δάνειά τους για πάνω από 90 μέρες και υπολογίζονται σε 200.000. Με την κρίσιμη διαφορά ότι αυτοί που εκμεταλλεύονται το ισχύον καθεστώς είναι αυτοί που έχουν και τα μεγάλα δάνεια, ακόμη και της τάξης των 500.000 ευρώ...

Την ίδια εικόνα επιβεβαιώνει και η αναγωγή των στοιχείων από τα ειρηνοδικεία όλης της χώρας. Συγκεκριμένα, από τις αποφάσεις που απορρίπτουν όσους προσφεύγουν στον νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, τον γνωστό «νόμο Κατσέλη». Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, από τις 80.000 αιτήσεις που έχουν υποβληθεί μέχρι σήμερα, δεν πρόκειται καν να συζητηθούν οι 8.000. Από αυτές, για λόγους ουσίας έχει απορριφθεί περίπου το ένα τρίτο. Οι λόγοι ουσίας είναι ότι το δικαστήριο διαπιστώνει πως οι αιτούντες έχουν αποκρύψει περιουσιακά στοιχεία...

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) στη χώρα μας έχουν αυξηθεί σχεδόν κατά επτά φορές, τα τελευταία πέντε χρόνια, έως τον Δεκέμβριο του 2012. Η χώρα μας βρίσκεται μακράν πλέον στην πρώτη θέση μεταξύ των υπολοίπων ευρωπαϊκών κρατών με τις υψηλότερες επισφάλειες και παρά τον μύθο περί συνεχών ρυθμίσεων από την πλευρά του χρηματοπιστωτικού συστήματος, λιγότερο από το 1/3 αυτών των δανείων έχει αναδιαρθρωθεί. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι το υφιστάμενο πλαίσιο αναδιαρθρώσεων είναι ανεπαρκές και αναποτελεσματικό για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της δημιουργίας επισφαλειών.

Τα «κόκκινα» δάνεια

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα «κόκκινα» δάνεια αγγίζουν πλέον το 29% του συνολικού χαρτοφυλακίου των τραπεζών, ενώ εάν συνυπολογιστούν και οι αναδιαρθρώσεις, το ποσοστό θα έφθανε το 35%. Και παρά την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης νέων επισφαλειών –που παρατηρείται το τρίτο τρίμηνο του έτους, σύμφωνα με αρμόδιες τραπεζικές πηγές– τα «κόκκινα» δάνεια σε απόλυτα νούμερα θα συνεχίσουν να αυξάνονται και θα φτάσουν στο ζενίθ τους την προσεχή διετία 2014 - 2015. Το πρόβλημα μπορεί να αποδειχθεί ωρολογιακή βόμβα για όλους, δανειολήπτες, τράπεζες, αγορά. Ειδικά σε ό,τι αφορά την πρώτη κατοικία και εξηγεί, έως ένα βαθμό, για ποιο λόγο η ελληνική πλευρά δίνει μια μάχη οπισθοφυλακής σε αυτό το μέτωπο.

Στο μεταξύ, η αξία των εγγυήσεων που έχουν οι τράπεζες έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, εξέλιξη που επηρεάζει άμεσα τα κεφάλαιά τους και απομακρύνει κάθε προοπτική αποκατάστασης της ρευστότητας στην αγορά. Ως γνωστόν, στην προ 2008 - 2009 εποχή, όταν οι χορηγήσεις για την αγορά σπιτιών γίνονταν αφειδώς, οι εγγυήσεις που τις συνόδευαν είχαν να κάνουν κυρίως με την ίδια την εμπορική αξία τους, σε ποσοστό που έφτανε στο 90% των χορηγήσεων.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, όμως, αυτές οι αξίες έχουν σημειώσει πτώση της τάξης του 32%. Σύμφωνα με στοιχεία των ίδιων των τραπεζών, σε ορισμένες περιπτώσεις η μείωση αυτή ξεπέρασε ακόμα και το 50%. Οπότε, η έννοια της «εγγύησης», ουσιαστικά, έχει πάψει να υφίσταται, καθώς κατέπεσε στην πράξη. Οι δείκτες τιμών, που δημοσιεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος αποδεικνύουν του λόγου το ασφαλές. Η πιο δραματική μείωση καταγράφηκε κατά τους τελευταίους 15 μήνες. Μόνο το 2012 η μείωση που σημειώθηκε ήταν της τάξης του 12%, ενώ ένα επιπλέον 10% ήρθε να προστεθεί κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013.

Η εικόνα αυτή αποδίδεται από τους παράγοντες της αγοράς στη δραματική κατάρρευση του όγκου συναλλαγών των ακινήτων, που αποτυπώνεται και στα έσοδα που εισπράττει το κράτος από τις μεταβιβάσεις, τα οποία μειώθηκαν στο 1/5 σε σχέση με το 2008. Η μαζική διάθεση, ωστόσο, στην αγορά σπιτιών μετά την άρση της προστασίας των πλειστηριασμών θα οδηγούσε σε κατάρρευση. Η άποψη αυτή όμως δεν είναι θέσφατο. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το καθολικό μορατόριουμ στους πλειστηριασμούς έχει συμβάλει με τη σειρά του στην πλήρη κατάργηση της αγοράς ακινήτων, αφού οι αγοραπωλησίες που πραγματοποιούνται είναι λίγες και σε καμιά περίπτωση δεν είναι ικανές να διαμορφώσουν συνθήκες αγοράς, ακόμα και σε καθεστώς πτώσης.

Την άποψη αυτή φαίνεται να συμμερίζονται εν μέρει και οι τράπεζες, οι οποίες επιχειρηματολογούν ότι πρόθεσή τους δεν είναι να προχωρήσουν σε μαζικούς πλειστηριασμούς. Το βασικό τους επιχείρημα είναι ότι η άρση της καθολικής προστασίας θα λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης για όσους μπορούν να εξυπηρετήσουν το δάνειό τους, αλλά κρύβονται πίσω από τον νόμο και έτσι η άρση θα βγάλει στη... σέντρα όσους κάνουν κατάχρηση της προστασίας.

Και κάπως έτσι φτάνουμε και πάλι στο βασικό πρόβλημα: σε όσους έχουν, δηλαδή, αλλά δεν πληρώνουν...

Η Καθημερινή