Η Σύμβαση για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και κακομεταχείριση

της Χριστιάννας Λούπα

Διεθνής μάστιγα έχει καταντήσει τα τελευταία χρόνια η σεξουαλική εκμετάλλευση της τρυφερής ηλικίας για κερδοσκοπικούς λόγους, ενώ η κακοποίηση παιδιών είναι τόσο παλιά όσο κι ο άνθρωπος πάνω στη Γη.

Ένα πολύ μεγάλο βήμα, ωστόσο, για την προστασία των παιδιών από την κακομεταχείριση και τη σεξουαλική εκμετάλλευση έκανε η χώρα μας πρόσφατα, κατά τη διάρκεια της 28ης Συνόδου των Υπουργών Δικαιοσύνης του Συμβουλίου της Ευρώπης, που πραγματοποιήθηκε στο Λανζαρότε της Ισπανίας.

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, κύριος Σωτήρης Χατζηγάκης, που εκπροσώπησε τη χώρα μας και υπέγραψε τη Σύμβαση, τόνισε πως το θέμα της πρόσβασης στη Δικαιοσύνη των ευπαθών ομάδων, όπως οι πρόσφυγες, οι οικονομικοί μετανάστες, οι ανήλικοι και οι οικογένειές τους βρίσκεται πολύ υψηλά στις προτεραιότητες της χώρας μας.

Πράγματι, σκοπός της Σύμβασης είναι αφενός αυστηρότερες κυρώσεις όσον αφορά τα σχετικά εγκλήματα, αλλά και καλύτερη και αποτελεσματικότερη διακρατική συνεργασία. Ειδικότερα, οι στόχοι στους οποίους επικεντρώνονται τα νέα μέτρα αφορούν την πρόληψη, την προστασία και τη διεθνή συνεργασία.

Ως προς τον πρώτο στόχο, αξίζει να σταθούμε στην ενθάρρυνση των μέσων μαζικής επικοινωνίας για την ενημέρωση σχετικά με όλες τις πτυχές εκμετάλλευσης και κακομεταχείρισης, στη δημιουργία ανεξάρτητων εθνικών και τοπικών φορέων για την προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, στη δημιουργία εκστρατειών ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, στη διασφάλιση ότι οι εργαζόμενοι σε επαγγέλματα σχετικά με το παιδί δεν έχουν καταδικαστεί για πράξεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακομεταχείρισης παιδιών, στην εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των ατόμων που εργάζονται με παιδιά και τέλος στην ενημέρωση των ίδιων των παιδιών κατά τη διάρκεια της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τους κινδύνους που διατρέχουν.

Όσον αφορά τα προστατευτικά μέτρα και τη βοήθεια προς τα παιδιά – θύματα, σημαντική είναι η υποχρεωτική τήρηση μητρώου εγκληματιών για σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση παιδιών σε διακρατικό επίπεδο, η δυνατότητα αποπομπής του δράστη – γονιού ή κηδεμόνα, καθώς και η απομάκρυνση του θύματος από το οικογενειακό περιβάλλον, η θεσμοθέτηση κοινωνικών προγραμμάτων με σκοπό την απαραίτητη υποστήριξη των θυμάτων, των στενών συγγενών τους και οποιωνδήποτε είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα τους και η θεσμοθέτηση τηλεφωνικών και διαδικτυακών γραμμών βοήθειας, με σεβασμό στην ανωνυμία των καλούντων.
Για την εφαρμογή της Σύμβασης θεσπίζεται η αμοιβαία δικαστική συνδρομή και η έκδοση των σχετικών εγκληματιών ανάμεσα στις χώρες που την υπέγραψαν.

Ένας πολύ σημαντικός θεσμός πάντως, που θα συμβάλλει αποφασιστικά στη φροντίδα των κακοποιημένων παιδιών, είναι αναμφίβολα ο θεσμός της ανάδοχης οικογένειας. Γιατί το ζητούμενο δεν είναι μόνο να απομακρυνθούν τα παιδιά αυτά από το νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον τους, αλλά και το πώς θα μπορέσουν να ενταχθούν σε έναν όσο το δυνατόν φυσιολογικότερο τρόπο ζωής. Σίγουρα το Ίδρυμα πρέπει να είναι η έσχατη λύση, ενώ η ανάδοχη οικογένεια μπορεί να αναπληρώσει βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, ανάλογα με το είδος της αναδοχής, τη φυσική οικογένεια. Δεν είναι λίγες οι φορές, άλλωστε, που η αναδοχή καταλήγει σε υιοθεσία.

Η αντιμετώπιση, εξ άλλου, του προβλήματος στη χώρα μας είναι ανεπαρκής, χωρίς ιδιαίτερο συντονισμό, οργάνωση και ειδική εκπαίδευση του εμπλεκόμενου προσωπικού. Όπως παρατηρεί η αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, κυρία Βάσω Αρτινοπούλου, (Ελευθεροτυπία 18/2/2006), «Εάν εξαιρέσει κανείς την ύπαρξη ελάχιστων και κεντρικών μονάδων για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της κακοποίησης των παιδιών (όπως στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”), όπου έμπειροι και κατάλληλα εκπαιδευμένοι επαγγελματίες διαγιγνώσκουν, πίσω από τις όποιες σωματικές βλάβες, περιστατικά κακοποίησης, δεν υπάρχει μια συντονισμένη προσπάθεια σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της παιδικής κακοποίησης. Ειδικά προγράμματα επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών υγείας απουσιάζουν, όπως επίσης η ευρύτερη χρήση των επιστημονικών εργαλείων εκτίμησης και διάγνωσης». Και συμπληρώνει:«Δυστυχώς δεν υπάρχουν ούτε ξενώνες όπου θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν τα θύματα κατά το διάστημα της κρίσης. Αυτή η παντελής έλλειψη κοινωνικο-υποστηρικτικών δομών από την πλευρά της πολιτείας καλύπτεται σήμερα από τη δράση Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και του εθελοντισμού, που είναι αναμφισβήτητα χρήσιμη, ωστόσο δεν μπορεί να υποκαθιστά την ευθύνη μιας ευνομούμενης πολιτείας».

Εμείς το μόνο που ευχόμαστε είναι να γίνει η υπογραφή της Σύμβασης το ξεκίνημα μιας καινούριας μέρας και το έναυσμα για να αντιμετωπίσει η πολιτεία το σημαντικότατο αυτό πρόβλημα υψίστης προτεραιότητας με περισσότερη μέριμνα κι επίγνωση της σοβαρότητάς του. Αλλά κι εμείς οι ίδιοι, σαν απλοί πολίτες, να μη διστάζουμε να καταγγείλουμε ό,τι ύποπτο πέφτει στην αντίληψή μας. Γιατί όταν το κακό συμβαίνει δίπλα μας κι εμείς αποστρέφουμε το βλέμμα, τότε αναμφίβολα είμαστε συνένοχοι. Και ποτέ δεν ξέρουμε πότε θα χτυπήσει και τη δική μας πόρτα.