Τα "πειραματόζωα" της Α' Λυκείου - Του Χρήστου Κάτσικα

Τι προβλέπει το νέο σύστημα εισαγωγής σε ΑΕΙ-ΤΕΙ. Στις πλάτες περίπου 75.000 μαθητών θα εξασκηθεί το υπουργείο με στόχο την έξωση του πιο αδύναμου του μαθητικού πληθυσμού

ΕΡΕΥΝΑ – Του Χρήστου Κάτσικα

Οι περίπου 75.000 μαθητές που παρακολουθούν φέτος την Α΄ τάξη Λυκείου είναι αυτοί που θα εγκαινιάσουν το 2016 το νέο σύστημα εισαγωγής στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Θα εξεταστούν τον Μάιο του 2014 σε εξετάσεις στις οποίες το 50% των θεμάτων θα προέρχεται από τράπεζα θεμάτων και το άλλο 50% θα είναι θέματα που θα βάλουν οι καθηγητές που διδάσκουν το μάθημα.

Το ίδιο θα γίνει και στις επόμενες τάξεις του Λυκείου (Β΄ και Γ΄ τάξη το 2014/15 και το 2015/16). Οσοι από τους μαθητές «επιβιώσουν σχολικά» και πάρουν το απολυτήριό τους το 2016 μπορούν, αν θέλουν, να δώσουν πανελλαδικές εξετάσεις σε τέσσερα μαθήματα που θα αντιστοιχούν στο επιστημονικό πεδίο που έχουν επιλέξει, διεκδικώντας μια θέση στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ.

Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι παρόλο που δεν είναι υποχρεωτικό για όσους μαθητές ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στο Λύκειο πάρουν μέρος στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, ωστόσο, η διάρθρωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του νέου Λυκείου έχει σχεδιαστεί μόνο για όσους επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει για όσους θέλουν μόνο να αποφοιτήσουν από το Λύκειο, καθώς για παράδειγμα η Γ’ Λυκείου είναι, τυπικά και ουσιαστικά, τάξη προετοιμασίας για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι από τις 34 ώρες διδασκαλίας, οι 20 ώρες αφιερώνονται σε μαθήματα κατεύθυνσης!

Επίσης οφείλουμε να επισημάνουμε και κάτι άλλο που φαίνεται παράδοξο: Η % συμμετοχή του κέρδους/απώλειας από τις επιδόσεις των υποψηφίων στις τρεις τάξεις του νέου Λυκείου είναι πάρα πολύ μικρή για την πρόσβαση στα ΑΕΙ. Αρα η πανελλαδικού τύπου εξετάσεις σε όλες τις τάξεις του Λυκείου έχουν άλλο στόχο: την έξωση, μέσω της αποθάρρυνσης ή της απόρριψης, του πιο αδύναμου τμήματος του μαθητικού πληθυσμού.

Η αξιολόγηση

Ας δούμε, όμως, δύο βασικές αλλαγές που έχουν να αντιμετωπίσουν οι μαθητές της Α΄ τάξης του Λυκείου. Πρώτον, οι γραπτές προαγωγικές εξετάσεις στην Α΄ τάξη του Γενικού Λυκείου διεξάγονται ενδοσχολικά και περιλαμβάνουν όλα τα διδασκόμενα μαθήματα εκτός των μαθημάτων της Ερευνητικής Εργασίας και της Φυσικής Αγωγής, με κοινά θέματα για όλα τα τμήματα του ίδιου σχολείου, που ορίζονται ως εξής: α) κατά ποσοστό 50%, με κλήρωση, από τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας και β) κατά ποσοστό 50%, από τον διδάσκοντα ή τους διδάσκοντες. Τα γραπτά διορθώνονται από τον καθηγητή που κάνει το μάθημα.

Είναι φανερό ότι η έμφαση στις εξεταστικές δοκιμασίες την ίδια ώρα που οδηγεί σε ένα «ξεκαθάρισμα», την ίδια ώρα απλώνει τη «σκιά της» στην ημερήσια διάταξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και βέβαια είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει καλύτερο έδαφος για να βαθύνει ακόμη περισσότερο τις ρίζες της η εκπαίδευση της ακριβοπληρωμένης αμάθειας, δεν υπάρχει καλύτερη λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας για να τρέξουν ακόμη πιο γρήγορα οι εργολάβοι των εξετάσεων, τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα!

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμη και μια παρατήρηση για την «τράπεζα θεμάτων»: Το ότι αποτελεί «διεθνή πρακτική» επ’ ουδενί αιτιολογεί τη χρησιμότητά της. Μπορεί να χειραγωγεί εκπαιδευτικούς και μαθητές, να απαξιώνει τους μάχιμους εκπαιδευτικούς και τον παιδαγωγικό τους ρόλο, να βάζει την εκπαιδευτική διαδικασία στα εκπαιδευτικά φέρετρα της αυτοαξιολόγησης-αξιολόγησης, μετατρέποντας το σχολείο σε «νησί των νεκρών», να διευκολύνει την κατηγοριοποίησή τους με αγοραία κριτήρια και το κλείσιμό τους, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν βελτιώνει το δημόσιο σχολείο.

Το μήνυμα είναι σαφές: δεν μπορούν τα πιο φτωχά παιδιά να έχουν φιλοδοξίες για σπουδές, γι’ αυτό και έπεται η δραστική μείωση των εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παράλληλα, η φροντιστηριακή εκγύμναση κερδίζει έδαφος ως «σώμα και πνεύμα» στο σχολείο, εκτρέποντας το εκπαιδευτικό έργο σε τεχνικές απομνημόνευσης πληροφοριών και όχι αναλυτική επεξεργασία της ύλης και δημιουργικής αφομοίωσης από τους μαθητές… Ειδικότερα, «καλό» Λύκειο αναγορεύεται αυτό που μιμείται το φροντιστήριο. Αυτό δηλαδή που καλουπώνει και παραδίδει αποσπασματικές γνώσεις χρήσιμες για τις εξετάσεις.

Η δεύτερη αλλαγή αφορά τις προϋποθέσεις για την προαγωγή του μαθητή οι οποίες είναι: α) η επίτευξη γενικού βαθμού ίσου ή ανώτερου του δέκα (10) και β) Μ.Ο. προφορικής και γραπτής βαθμολογίας κατά διακριτό γνωστικό αντικείμενο των μαθημάτων: Ελληνικής Γλώσσας, Μαθηματικών τουλάχιστον δέκα (10) και τουλάχιστον οκτώ (8) σε καθένα από τα υπόλοιπα μαθήματα. Οταν μαθητής δεν πληροί τις προϋποθέσεις α΄ και β΄ επαναλαμβάνει τη φοίτηση, ενώ όταν δεν πληροί την προϋπόθεση β΄ κατά διακριτό ή διακριτά γνωστικά αντικείμενα μαθημάτων ή στα υπόλοιπα μαθήματα, παραπέμπεται σε επανεξέταση σε αυτό ή σε αυτά.

Δεν χρειάζεται να καταναλώσουμε πολλή στατιστική για να αποδείξουμε ότι στήνεται ήδη ένας ολοκληρωμένος και «θωρακισμένος μηχανισμός αναχαίτισης» όσων ετοιμάζονται στο μέλλον να χτυπήσουν τις πόρτες του νέου Λυκείου.

Επειδή υπάρχουν «ιστορικά προηγούμενα», τηρουμένων φυσικά των αναλογιών, ας δούμε τι έγινε σε μια παρόμοια περίπτωση, περισσότερο εξεταστικά βίαιη ομολογουμένως, το 1999-2000, όταν εφαρμόστηκε η «μεταρρύθμιση Αρσένη», με τις πανελλαδικές εξετάσεις στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου. Είχαμε από διπλασιασμό μέχρι και επταπλασιασμό των απορριπτόμενων μαθητών σε σχέση με όλη την προηγούμενη περίοδο. Οσον αφορά το Ωρολόγιο–Αναλυτικό Πρόγραμμα του νέου Γενικού Λυκείου, προβλέπονται τα ακόλουθα:

• Στην Α΄ Λυκείου, θα διδάσκονται τα μαθήματα: Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία (9 ώρες), Μαθηματικά (5 ώρες), Φυσικές Επιστήμες (6 ώρες), Πολιτική Παιδεία (3 ώρες) και (από 2 ώρες) Θρησκευτικά, Ιστορία, Ξένη Γλώσσα, Φυσική Αγωγή και Ερευνητική Εργασία. Οι μαθητές επίσης θα έχουν ένα δίωρο μάθημα επιλογής (μεταξύ των Εφαρμογών στην πληροφορική, Διαχείρισης φυσικών πόρων και του μαθήματος Εκφραση-Πολιτισμός/Ευρωπαϊκός Πολιτισμός).

• Στη Β΄ Λυκείου 30 ώρες θα δίνονται στο κοινό πρόγραμμα μαθημάτων για όλους τους μαθητές. Οι υπόλοιπες 5 θα δίνονται στα μαθήματα προσανατολισμού: Αρχαία και Λατινικά για τις ανθρωπιστικές σπουδές, Μαθηματικά και Φυσική για τις θετικές επιστήμες.

• Στη Γ΄ Λυκείου από τις συνολικά 35 ώρες, 12 θα δίνονται στο κοινό πρόγραμμα μαθημάτων. Οι υπόλοιπες θα μοιράζονται ανάλογα με τον προσανατολισμό κάθε μαθητή, καθώς θα υπάρχουν τρεις θεματικοί κύκλοι: Ανθρωπιστικών Σπουδών (με Αρχαία, Ιστορία, Λατινικά), Θετικών Σπουδών (με Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία) και Οικονομικών, Πολιτικών και Κοινωνικών Σπουδών (με Μαθηματικά, Οικονομία, Ιστορία και ένα εκ των Αρχών Φυσικών Επιστημών και Οργάνωσης και Λειτουργίας της Πολιτείας).

Η φυσιογνωμία, η κατεύθυνση και το αναλυτικό πρόγραμμα του νέου Λυκείου το κάνουν να μοιάζει με απομίμηση φροντιστηρίου, καθώς το «πατρόν» του νέου του ρόλου είναι σχεδιασμένο στα μέτρα του «ανταγωνιστή» του. Στο νέο Λύκειο είναι ορατός ο κίνδυνος το «πνεύμα του φροντιστηρίου» να μη δημιουργήσει απλά τις δικές του αποικίες στον σχολικό χώρο, αλλά να επικρατήσει ολοκληρωτικά, να επιβάλει τη λογική του στις διαδικασίες της σχολικής τάξης.

Και σε αυτή την περίπτωση είναι σίγουρο ότι ο εκπαιδευτικός θα οδηγηθεί γρήγορα στην απώλεια του παιδαγωγικού του ρόλου, του δασκάλου εμψυχωτή, καθώς θα σπρώχνεται να μετεξελιχθεί σε μικρόψυχο ελεγκτή, έναν συμβολαιογράφο επιδόσεων, εξεταστή, επιτηρητή, διορθωτή, έναν κακοπληρωμένο τεχνικό χωρίς διάθεση και χαμόγελο.

Η Εφημερίδα των Συντακτών