«Το Μεθυσμένο Καράβι» - Του Σαράντου Καργάκου

Πρόθεση μας δεν είναι να προσφύγουμε στην ποίηση για να ξεφύγουμε από την πίεση που άσκησαν πάνω μας οι πρό­σφατες τριπλές εκλογές. Απλώς δανειζόμαστε τον τίτλο του διάσημου ποιήματος του Ρεμπώ για να δώσουμε το «στίγμα» της μετεκλογικής καταστάσεως της χώρας μας. Το σκάφος «Ελλάς» (hellas!) ήδη προ των εκλογών έπλεε σε θολά νερά.

Μετά τις εκλογές, που όλοι σχεδόν οι πρωταγωνιστές θεω­ρούν εαυτούς νικητές, η θολούρα έγινε μεγαλύτερη και το «Μεθυσμένο Καράβι» κινδυνεύει να έχει την τύχη της σχεδίας του Οδυσσέα λίγο πριν φθάσει στο νησί των Φαιάκων. Θυμάστε που την τσάκισε ο άγριος Ποσειδώνας.

Το 1985, όταν στον πολιτικό μας χώρο κυριαρχούσε απόλυτα το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, που είχε κάνει ευαγγέλιο τον λαϊκισμό, έθεσα σε κυκλοφορία ένα βιβλίο υπό τον τίτλο «Το Πλοίο των Τρελών και η άγονος πολιτική μας γραμμή». Είχα και πάλι δανειστεί τον τίτλο από έναν καθηγητή της κλασικής φιλολογίας του πανεπι­στημίου της Βασιλείας, τον Σεβαστιανό Μπραντ, ο οποίος το 1494 είχε γράψει ένα βιβλίο με τον περίεργο τίτλο «Narrenschiff» (= Πλοίο των Τρελών). Ο μύθος του είναι απλός: ένα πλοίο χάνει τον προσανατολισμό του στο πέ­λαγος. Είναι γεμάτο από τρελούς. Όλους ο Μπραντ τους ανεβάζει επί σκηνής, για να δεχτούν το μαστίγιο της κρι­τικής του. Είναι τύποι χαρακτηριστικοί της κοινωνίας του καιρού του: ο χωρικός, ο ζητιάνος, ο δικηγόρος, ο ιερέας, ο κομψευόμενος, ο οκνηρός σπουδαστής, ο φιλόδοξος πο­λιτευτής, ο κακοήθης δημόσιος και ιδιωτικός υπάλληλος, ο ιατρός «φακελάριος» και πολλοί άλλοι.

Στόχος του δικού μου βιβλίου ήσαν  τα τότε πολιτικά κόμ­ματα, πρωτίστως όμως το ΠΑΣΟΚ και ο αρχηγός του, που ήθελε να αλλάξει τις παραγωγικές σχέσεις και να επιβάλει σοσιαλισμό προωθώντας τον κρατισμό. Έγραφα τότε:

«Δεν αλλάζουν οι παραγωγικές σχέσεις με το να γίνουν οι εργαζόμενοι κρατικοί υπάλληλοι. Το κράτος-εργοδότης είναι παρωδία εργοδότης· όχι πάντως σοσιαλισμός. Η γενίκευση του υπαλληλισμού είναι φενάκη σοσιαλισμού και βάση ενός αυταρχικού συστήματος, όπου ο μισθός έχει ένα θρησκευτικό χαρακτήρα, παίζοντας ρόλο «Θείας Κοινωνίας» ανάμεσα στον πιστό και στο «Κράτος-Θεό». Όλα δηλαδή ανάγονται σε θεολογία». (σελ. 61)

Και λίγο παρακάτω προσέθετα:

«Αυτό δίνει την ευχέρεια στον κ. Παπ. Να εμφανίζεται κά­θε φορά με διαφορετικό πρόσωπο: χτες να εμπνέεται από τον Μαρξ, σήμερα από τον Σαιν Σιμόν και τον Φουριέ κι αύριο - με την έξαρση του ψευτοσυναισθηματισμού και Χαζορομαν­τισμού που διατρέχει τη νεολαία- ως μετενσάρκωση του Ρουσσώ που κάποτε είχε πει: «Ο άνθρωπος πρέπει να γίνεται όσο μπορεί πιο ανεξάρτητος από τους άλλους ανθρώπους και όσο μπορεί πιο εξαρτήσιμος από το κράτος». Έτσι το κράτος-πρόνοια στη συνείδηση των πολιτών λειτουργεί σαν Θεία Πρόνοια και ο Αρχηγός ως ιεροφάντης μιας πολιτικής θρησκείας, που μετατρέπει τον πολίτη σε πιστό και τη σο­σιαλιστική αλλαγή σε λαϊκιστική παραλλαγή.

»Αυτή η πολιτική Νεφελοκοκκυγία ευνοεί την ανάπτυ­ξη του οππορτουνισμού χωρίς όρια, επιτρέπει την ανάπτυ­ξη του καριεριερισμού, του αρριβισμού, του νεποτισμού και του φαβοριτισμού, όλων δηλαδή των μικροβίων που κάνουν την πολιτική μας ζωή να αναπτύσσεται όχι ως ηθι­κή λειτουργία, αλλ’ ως πολιτική λωποδυσία και αιθερολαθρεμπορία. Η γλώσσα μας άλλωστε είναι αρκετά πλούσια ώστε να μπορεί να δικαιολογεί τις οποιεσδήποτε μεταπη­δήσεις και οβιδιακές μεταμορφώσεις». (σελ. 62-63).

Αυτά δημοσιεύθηκαν -προς μεγάλη μου βλάβη- το 1985.

Ο χρόνος που κύλησε δεν μου επιτρέπει να αλλάξω ούτε «γρυ». Οι πρόσφατες μάλιστα εκλογές μου επιτρέ­πουν να είμαι πιο δριμύς, Αλλά δεν θα είμαι κι εξηγώ το «γιατί». Όταν μετά τα μεσάνυκτα η αγρυπνούσα συμβία μου εισήλθε στην κρεβατοκάμαρα την Κυριακή των εκλογών για να μου ανακοινώσει τα αποτελέσματα, μου έθεσε το αμήχανο ερώτημα: «Και τώρα τι  εκάμαμεν;». Ως Λάκων της αποκρίθηκα λακωνικά: «Απλώς αποκάμαμε». Και περισσότερο απόκαμαν οι αρχιερείς των καναλιών, οι οποίοι στη διάρκεια ενός σαρανταήμερου προεκλογικού αγώνα όλα τα είχαν προβλέψει, όλα τα είχαν προείπει. Και επειδή όλη η μετέπειτα περίοδος θα είναι προεκλογι­κή και πολιτικά σαλταδορική, οι άνθρωποι θα κινδυνεύ­σουν να πάθουν υπερκόπωση. Και κοντά σ’ αυτούς οι γνω­στοί «καναλόκυνες» που υλακιστί (=- γαβγιστικά) ανέπτυσ­σαν και θ’ αναπτύσσουν από πρωίας μέχρι νυκτός τας εριβόμβους και ερεβώδεις πολιτικάς απόψεις των.

Δεν νομίζω ότι οι θερινοί μήνες, κατά τους οποίους τε­λούνται, κατά το ρήμα του απίθανου Ανδρέα, τα «μπάνια του λαού», θα είναι ανέφελοι- κι αυτό προς βλάβη του τουρισμού. Φοβούμαι ότι κατά το κατακαλόκαιρο θα έχουμε καταιγίδες που θα ξεπερνούν σε ένταση και έκταση αυτές του Απριλίου-Μαΐου. Διά τούτο φρονώ ότι πρέπει να κρατάμε διαρκώς αλεξιβρόχια, κοινώς ομπρέλλες. Πιστεύω πως ο Θεός ούτε και τούτη τη φορά πρόκειται να βρέξει... μυαλά.

Πολλοί γνωστοί εξεπλάγησαν από τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών. Όπως θα διαπίστωσαν οι αναγνώστες από τα τελευταία άρθρα μου, δεν ήταν δυνα­τόν να μου προκαλέσουν έκπληξη. Στο κάτω-κάτω τι είναι εκλογές; Καλώς εξεταζόμενες, εκλογές είναι το δημοκρα­τικό δικαίωμα των πολιτικών να λένε ψέματα και των πο­λιτών να κάνουν βλακείες. Οι εκλογές, όπως δείχνει το πρόσφατο παρελθόν, αντί να δείχνουν τη δύναμη της δη­μοκρατίας, δείχνουν τη δύναμη της ανοησίας. Και όταν στις επιλογές των κομμάτων και των προσώπων που προ­τείνουν τα κόμματα κυριαρχεί η ανοησία, τότε η δημοκρα­τία μεταβάλλεται σε μια ηλιθοποιό ή γελωτοποιό λειτουρ­γία. Η δημοκρατία, για να μην είναι τύπος αλλά ουσία, απαιτεί κι ένα minimum ευφυΐας.

Δεν ήταν δυνατόν η κυβέρνηση να μην ηττηθεί. Κι αυτό όχι γιατί πήρε μέτρα σκληρά, αλλά γιατί δεν μπόρε­σε να εμπνεύσει ένα αίσθημα σταθερότητας και βεβαιότη­τας. Ο Λεόν Μπλουμ, Γάλλος πολιτικός, είχε πει το 1945 τα εξής: «Καμμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να παραμείνει σταθερή σε μια άστατη κοινωνία και σ’ έναν άστατο κό­σμο». Και η ελληνική κοινωνία ήταν άστατη και ανάστα­τη και ο ευρωπαϊκός κόσμος ήταν και είναι ασταθής και αμήχανος. Όταν ο αείμνηστος φίλος Θανάσης Κανελλό­πουλος σ’ ένα βιβλίο του χαρακτήρισε την Ευρωπαϊκή Ένωση «ημιτελή συμφωνία», εγώ στην κριτική του βιβλί­ου την ονόμασα «ατελή συμφωνία». Και εμμένω σ’ αυτό.

Η κυβέρνηση -καλώς ή κακώς- έστρεψε την πολιτική της στην εξάλειψη των χρεών. Αλλ’ όπως είπε ο Χίτλερ το 1940, «καμμιά χώρα δεν καταστράφηκε ποτέ λόγω των χρεών της». Και ο λόγος του Χίτλερ -όσο κι αν μας πι­κραίνει αυτό- ακούγεται σήμερα -ιδίως από τη νεολαία- πιο πειστικός. «Ο Αγώνας μου» έχει μεγαλύτερη κυκλο­φορία από τα βιβλία του Τσώρτσιλλ, του Στάλιν και του Ντε Γκώλλ. Ας μην εκπλησσόμεθα, λοιπόν, για την άνοδο των εθνικιστικών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα δυστυχώς. Το φασισμό δεν τον στέλνει σαν μά­στιγα των λαών ο Θεός· τον φέρνει η παράλυση ή η διάλυ­ση της δημοκρατίας.

Κάποιοι αναλυτές το βράδυ της ανακοινώσεως των αποτελεσμάτων, είπαν ότι νικητής της κάλπης είναι η «Χρυσή Αυγή». Παρ’ ότι είχαμε προειδοποιήσει με άρθρο μας στην «Εστία» για το ενδεχόμενο αυτό, ωστόσο νικητή των εκλογών θεωρούμε την -έστω υπό διάλυση- Τουρκία. Με την «Πέμπτη φάλαγγα» που δημιούργησε στη Θράκη, έφερε το εκεί μειωνοτικό κόμμα σε θέση υπεροχής. Κι όποιος πίνει καφέ στο πάρκο της Κομοτηνής με τον Τούρκο πρόξενο, αυτός έχει τις περισσότερες πιθανότη­τες να εκλεγεί δήμαρχος και βουλευτής. Ας κάνουμε μια προσπάθεια να θυμηθούμε, πότε για τελευταία φορά πήγε για μικρές διακοπές στη Θράκη ένας πρόεδρος δημοκρα­τίας ή ένας πρωθυπουργός;

Το μήνυμα των εκλογών είναι απολύτως ευκρινές: Η Θράκη κινδυνεύει. Καιρός να σταματήσει η κοκκορομαχία και να χαραχθεί ως προς την περιοχή αυτή μια νέα εθνική πολιτική. Η Θράκη, σαν τα Ίμια, έχει γίνει γκρίζα ζώνη.

Σαράντος Ι. Καργάκος