Λαϊκισμός και πολιτική - Του Δημήτρη Χάιδα

Αδιαμφισβήτητα ο λαϊκισμός είναι οργανικό μέλος της πολιτικής ζωής στην χώρα μας. Όμως για να γίνει σαφές τι είναι στην πραγματικότητα ο λαϊκισμός πρέπει να δώσουμε αρχικά έναν ορισμό της αρνητικής αυτής έννοιας, καθώς και της αντίθετης δηλαδή της λαϊκότητας.

Αρχικά οφείλουμε να αναφέρουμε ότι ο λαϊκισμός είναι η έννοια που περικλείει ένα σύνολο φαινομένων και πράξεων που ως κύριο χαρακτηριστικό τους έχουν την ιδιοποίηση γνήσιων λαϊκών στοιχείων με σκοπό την αλλοίωση του. Ακόμη είναι ιδέα κατά την οποία οι επιθυμίες και οι πεποιθήσεις των λαϊκών μαζών αποτελούν τον οδηγό χάραξης πολιτικής δράσης. Επιπροσθέτως κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι είναι η θωπεία η κολακεία των αδυναμιών και των ελαττωμάτων του λαού χωρίς όμως να τον ωφελούν με μόνο κριτήριο την εξασφάλιση της εύνοιας αυτού. Με μία φράση πολύ εύστοχα λαϊκισμός είναι το κακέκτυπο της λαϊκότητας.

Σε αντιδιαστολή με τα προαναφερθέντα λαϊκότητα είναι το γνήσιο λαϊκό στοιχείο, αυτό που προέρχεται από το λαό που είναι δημιούργημα του, φέρει τα χαρακτηριστικά του όπως λιτότητα, απλότητα τέλος τον εκφράζει και απευθύνεται πραγματικά σ’ αυτόν.

Έχοντας ορίσει τις παραπάνω έννοιες είναι απαραίτητη η αναζήτηση των γενεσιουργών αιτιών του φαινομένου.  Αξιοσημείωτο είναι πως σημαντικό ρόλο στην ύπαρξη του φαινομένου συντελεί  το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο του λαού και η γενικότερη έλλειψη παιδείας. Εξαιτίας αυτών είναι πιο εύκολη η αποδοχή όποιων μηνυμάτων χωρίς επεξεργασία άρα και χωρίς κρίση με απόρροια  την εξώθηση σε παθητική αποδοχή. Συνεπώς η απουσία αναστοχασμού, προβληματισμού επί των ειρηθέντων είναι ο λόγος που οι πολίτες παραπλανόνται από την πολιτική ηγεσία και δεν αντιλαμβάνονται την καταπάτηση των δικαιωμάτων τους.

Πέρα από τον πνευματικό τομέα στην ύπαρξη και διαιώνιση του φαινομένου σημαντικό μερίδιο ευθύνης αναλογεί στα πολιτικά κόμματα. Με μια ματιά στην σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα είναι εύληπτο ότι κάποια πολιτικά κόμματα και αντίστοιχα εκπρόσωποι αυτών διακατέχονται από άκρατο πατερναλισμό. Το πιο οξύμωρο είναι ότι εμφανίζονται τόσοι εθνοπατέρες που μόνο σκοπό έχουν την ψηφοθηρία, παραταύτα αποπειρώνται να πείσουν  τον κόσμο ότι ενδιαφέρονται γι’ αυτούς επικαλούμενοι το καλό της πατρίδας. Άλλωστε όταν ευδοκιμεί η πατρίδα ευδοκιμεί και ο λαός πρόκειται για  σχέση όλου και μέρους και εφόσον οι πολίτες αποτελούν μέρος της ολότητος σίγουρα θα βγουν κερδισμένοι. Εκτός όμως από τον πατερναλισμό συνήθης πρακτική λαϊκισμού είναι η προγονολατρεία κάποιων, αυτοί αφουγκραζόμενοι το ισχυρό εθνικό αισθητήριο λαού καταφεύγουν στην τακτική που ειπώθηκε με σκοπό την εξυπηρέτηση ιδιοτελών σκοπών.

Με βάση τα παραπάνω οι συνέπειες από μια τέτοια κατάσταση είναι κατάδηλες στην πολιτική ζωή της Ελλάδας σήμερα. Η δημοκρατία μας εκφυλίζεται και κυριαρχούν ιδέες που χαρακτηρίζουν ολοκληρωτικά καθεστώτα. Στο πολίτευμα μας οι πολίτες εξουσιάζουν μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους, παραταύτα οι πολίτες σήμερα μετετράπησαν σε ακόλουθους σε υπηκόους που  άγονται και φέρονται χωρίς κρίση και πολιτική βούληση.  Ακόμη αρνητική συνέπεια του λαϊκισμού είναι η διαμόρφωση μιας κακή νοοτροπίας σύμφωνα με την οποία τα πολιτικά κόμματα είναι κέντρα ικανοποίησης πάσης φύσεως θελημάτων στον βωμό της ψήφου.

Την λύση στο πρόβλημα στον πνευματικό τομέα αποτελεί η  δια  βίου μάθηση μέσω αυτής το άτομο συνεχώς μορφώνεται εμπλουτίζει το πολιτισμικό και πνευματικό κεφάλαιο προάγει την κριτική σκέψη και εξασκεί την οξύνοια. Με αυτήν τα ώριμα πνευματικά άτομα δύνανται να αντιληφθούν τις θωπείες από τις αλήθειες και τον λαϊκισμό από την αυθεντική λαϊκότητα.

Συγχρόνως στο πολιτικό τομέα η αλλαγή νοοτροπίας από τα πολιτικά κόμματα κρίνεται αναγκαία όσο ποτέ. Ο παραμερισμός των εκλογικών και προεκλογικών ποσοστών, των δημοσκοπήσεων, των ψήφων και όλης αυτής της εκλογική μανίας μπορεί να περιορίσει σημαντικά τις λαϊκιστικές συμπεριφορές. Εξίσου σημαντικά θα συμβάλει η ελάττωση της δημοκοπίας σε συνδυασμό με την προβολή των δημοκρατικών αξιών καθώς και των αξιοκρατικών διαδικασιών λειτουργίας το πολιτεύματος.

Τέλος, αναστοχαζόμενοι τα όσα έχουν γραφεί παραπάνω είναι εύλογο ότι με την καταβολή προσπάθειας συλλήβδην  από τον πολιτικό κόσμο της χώρας και με την καλλιέργεια της παιδείας του λαού μπορούμε να σώσουμε την δημοκρατία από την αποδόμηση της και την χώρα από τον κοινωνικό κατακερματισμό που επιφέρει ο λαϊκισμός.

Με τιμή:

Χάϊδας Δημήτρης

Δευτεροετής φοιτητής