Η επιδημία του Χατζιδακισμού - Του Τάκη Θεοδωρόπουλου

Θυμάστε πότε είχε παίξει για πρώτη φορά ο Μάνος Χατζιδάκις μουσική του στο Ηρώδειο; Κι αν όχι για πρώτη, έστω για τελευταία; Μην ανησυχείτε. Δεν σας προδίδει η μνήμη σας με τα απαίσια χάσματα και τα περιπαικτικά κενά της. Διότι ο Μάνος Χατζιδάκις δεν είχε παίξει ποτέ μουσική του στο Ηρώδειο. Μάλλον τον θεωρούσαν ελαφρύ. Μήπως θυμάστε τη συναυλία που είχε δώσει στο Μέγαρο Μουσικής; Αποκλείεται να την θυμάστε διότι απλούστατα δεν είχε υπάρξει. Για να πάμε και παρακάτω τώρα. Μήπως θυμάστε ποιοι και πόσοι του συμπαραστάθηκαν όταν τσακωνόταν με τον μακαρίτη Τσαλδάρη για το Τρίτο Πρόγραμμα και πόσοι διαμαρτυρήθηκαν όταν αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1981 επειδή η αισθητική του δεν ανταποκρινόταν στις υψηλές προδιαγραφές του τότε ΠΑΣΟΚ; Μην ταλαιπωρείσθε άδικα. Του συμπαραστάθηκαν περίπου όσοι του συμπαραστάθηκαν και όταν τσακώθηκε με τους συνδικαλιστές της ΚΟΑ, κοινώς οι φίλοι του. Εγώ πάντως θυμάμαι ότι όταν, το 1985, στη συνέντευξη για τη συναυλία στη Ρωμαϊκή Αγορά είχε πει πως έβαλε ακριβό εισιτήριο για να πάνε μόνον όσοι «θέλουν» και όσοι «μπορούν» να ακούσουν την μουσική του, σύμπας ο ελληνικός Τύπος, εκτός από αυτήν την εφημερίδα, τον είχε καταρρακώσει ως «προκλητικό αντιδημοκράτη» που δεν συμπονάει και δεν συναισθάνεται τον πόνο του λαού. Η αλήθεια είναι βέβαια πως ο Χατζιδάκις ποτέ δεν ισχυρίσθηκε πως πονάει για τον λαό. Ποτέ δεν ισχυρίσθηκε πως αισθάνθηκε τις ισχυρές αυτές ωδίνες των τότε επαναστατών που όσο πιο έντονες ήταν σε τόσο περισσότερα εισιτήρια μεταφράζονταν. Και αν σήμερα, είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό του, δεν τον μνημονεύουμε μόνον για την μουσική του, αλλά και για τη στάση του, είναι γιατί υπήρξε από τους ελάχιστους που υπερασπίστηκαν την αξία των ελίτ και προσπάθησε να αντισταθεί στην ταύτιση της δημοκρατίας με την αταλαντοσύνη.

Τα κατάφερε; Αναρωτιέμαι πόσοι απ’ αυτούς που σήμερα τον ανεβάζουν στα ουράνια θα τον αποδέχονταν αν βρισκόταν ακόμη ανάμεσά μας. Πόσοι απ’ αυτούς που δεν χάνουν την ευκαιρία να τον μνημονεύουν κάθε χρόνο τέτοια εποχή έχουν ξεχάσει πως κάποτε τον χλεύαζαν, τον περιφρονούσαν, ή εν πάση περιπτώσει τον αποδέχονταν με τα «ναι μεν αλλά...» της πολιτικής του στάσης. Χωρίς να ισχυρίζομαι πως ο ίδιος δεν αρεσκόταν στην ανεπιφύλακτη αποδοχή ενός κοινού που έχει συνηθίσει να αγαπάει και να μισεί, αλλά έχει ξεχάσει να κρίνει, δεν μπορώ να πω πως δεν σοκάρομαι όταν βλέπω τα κύματα του «χατζιδακισμού» να σαρώνουν. Και να σκέφτομαι τι θα έλεγαν τα ίδια πρόσωπα αν τον άκουγαν να λέει πράγματα για τη σημερινή Ελλάδα με τα οποία οι ίδιοι δεν θα συμφωνούσαν καθόλου - χωρίς να ισχυρίζομαι ότι ξέρω τι θα έλεγε και τι στάση θα κρατούσε εννοείται. Είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί του, σε καιρούς ευκολότερους από τους σημερινούς, και να ζήσω τη δουλικότητα με την οποία τον αντιμετώπιζαν όσοι τον υπονόμευαν, τον κατηγορούσαν γιατί ήταν «δεξιός» σε μια εποχή που έπρεπε να είσαι αριστερός, κι ας ήσουν βλαξ. Θυμάμαι τη μικροπρέπεια κάποιου συνεργάτη ο οποίος, στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Το Τέταρτο που κυκλοφόρησε μετά την αποχώρηση του Χατζιδάκι είχε δημοσιεύσει έναν λίβελο κατά του έργου του «Σκοτεινή Μητέρα». Δεν είχε την υπομονή να περιμένει ούτε έναν μήνα ο άθλιος.

Εδώ και μερικές ημέρες το Διαδίκτυο, αλλά και ο Τύπος, είναι γεμάτα με αναφορές στο όνομά του. Και μπράβο τους. Θα ήταν βέβαια πολύ καλύτερα αν η μεταστροφή αντιμετώπιζε κάποιες δυσκολίες συνείδησης. Αν δεν γινόταν με την ευκολία που φτιάχνονται οι αυτοσχέδιες παρέες, κι αν δεν έκρυβε την γνωστή υποκρισία. Διότι όπως τότε τον αδικούσαν απορρίπτοντάς τον, έτσι και τώρα τον αδικούν αναπαράγοντας ό,τι έχει πει ως μεγάλη σοφία. Δεν είπε μόνον σοφίες ο Χατζιδάκις. Ανθρωπος ήταν και έκανε πολλά λάθη. Κι αυτή ήταν και παραμένει η γοητεία του.

Η Καθημερινή