Σατανάς - Βλαντ Τσέπες (Δράκουλας) - Λόρδος Βύρων – Ντοστογιέφσκι - Μητσοτάκης - Του Φώτη Θαλασσινού

Οι βιογραφίες είναι άκυρες

*Ο Σατανάς είναι μια πολύ μπερδεμένη προσωπικότητα μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας. Εκ των υστέρων πάντα, παρεμβάσεις στα βιβλικά κείμενα ήταν που προσπαθήσανε να ιχνηλατήσουνε κάποια δομή «στέρεου» όντος. Μεταποιήσεις και απαλοιφές, κατά το δοκούν, του λόγου του Θεού θέλησαν να επιδώσουν εμφάνεια σ’ ένα αντίπαλον δέος του Γιαχβέ. Καλό είναι να μην λησμονιέται πως η διαφορά και η σύγκρουση δύο ιδεών, τίς αποκρυσταλλώνει από ρευστές και αέριες σε παγιωμένες και ακλόνητες. Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται την ευεργεσία του καλού μόνο σε σχέση με την εσωτερική του δήωση κατά την προέλαση του κακού. Ο Σατανάς στην Βίβλο εμφανίζεται κυρίως σαν απεσταλμένος του Θεού στη Γη. Είναι ο εντολοδόχος του. Αργότερα θα κάνει μερικές εμφανίσεις στην Καινή διαθήκη αλλά και πάλι σαν σκεπτομορφή και όχι σαν στασιαστής Αρχάγγελος. Στασιαστές Άγγελοι υπήρξαν , είναι η γνωστή ιστορία μ’ αυτούς που ενώθηκαν με τις γυναίκες της Γης και γεννήθηκαν οι γίγαντες.  Ο Χριστός δεν ηθικολόγησε ποτέ, η δημιουργία του Πατέρα του εμπεριέχει στα συστατικά της το κακό. Είναι το κακό που οδηγεί τον άνθρωπο στην υπέρβαση του και την παλιγγενεσία του στα φίλια χέρια της αγάπης του Θεού. Η ασωτία υπόσχεται την επιστροφή στον μεγάλο πατέρα και Θεό των ανθρώπων. Η ελευθεριότητα είναι μια επιλογή που  πλαγίως διασώζει την αγιότητα. Αποκαθίσταται έτσι το κακό και όλες οι διαβαθμίσεις απ’ το καλό προς αυτό (για να μην περιπέσει η σκέψη στην αχρηστία των δυισμών) ως οι διαφορές που είναι αναγκαίες για τη ζωντάνια και όχι απλά για μια ζωή. Αν η θεωρία της μεγάλη σύνθλιψης, η αντίστροφη διαδικασία της μεγάλης έκρηξης (Big Bang), αποδειχτεί και της δοθεί και μια θεολογική ερμηνευτική συνιστώσα,  κάποιοι θα ζήσουνε τη ζωή τους με αφοβία και απροσμέτρητο ήθος μες στην ακατάπαυτη χαρά πως θα επιστρέψουν στον Ων. Η ζωή μπορεί να είναι ισορροπημένη μόνο με τη συνοδεία αυτής της γνώσης. Αλλιώτικα ο δυνατός και συνάμα γοητευτικός παραδαρμός της σκέψης του ανθρώπου θα είναι αέναος.

*Υπάρχουν άνθρωποι που μέσα από  θρύλους διαφορετικών χωρών και για αναφανδόν προπαγανδιστικούς λόγους λοιδορούνται ή εκθειάζονται .   Στην εποχή των πολέμαρχων και των εκστρατειών δεν μπορεί να περιμένει κανείς κάποια φιλειρηνική υπέρβαση. Η υπέρβαση είναι οι νικηφόρες μάχες. Ο αληθινός βοεβόδας Βλαντ Τσέπες (Δράκουλας) χάνεται πίσω από την αχλύ της πλησμονής των πηγών  πληροφορίας για το πρόσωπό του. Δεν μπορείς να μιλάς για την πράξη του ανασκολοπισμού και να την καταγγέλλεις σαν ειδεχθή την ίδια περίοδο που η Ιερά Εξέταση και οι σφαγές απ’ τους Δυτικοευρωπαίους έβαφαν απ’ το αίμα καταπόρφυρη την γη.  Ο Βλαντ Τσέπες ήτανε ιδαλγός της δικαιοσύνης και υπέρμαχος της ανεξαρτησίας της πατρίδας του Βλαχίας από την Οθωμανική παντοδυναμία.  Ή μήπως δεν ήταν; Κι αν δεν ήταν τίποτα απ’ όλα αυτά πως μπορείς  να καταλήξεις σε κάποιο συμπέρασμα με εφαλτήριο ένα αξεδιάλυτο κράμα στοιχείων μύθου και αλήθειας; Κάθε απόπειρα για το στήσιμο της βιογραφίας του ενδιαφέροντος αυτού ηγεμόνα πέφτει στις αντιφάσεις που δημιουργούνται από τις πολλαπλές προσεγγίσεις και ερμηνείες του ετερόκλητου πραγματολογικού υλικού για τα ανδραγαθήματα του ή για την τυραννική του ιδιοσυγκρασία.   Είναι μια πολύ ενδεικτική περίπτωση για το ατελέσφορο κάθε συγγραφικής απόπειρας τεκμηρίωσης των περιεχομένων κάποιου βίου.

*Ο λόρδος Βύρων είχε στην κατοχή του μια τεράστια ακίνητη περιουσία. Ενώ ήταν ακόμη άνηβος είχε γράψει μερικές σκέψεις του γύρω από έναν ιδιόκτητο εγκαταλελειμμένο πύργο. Σαγηνευόταν από την ερήμωση του οικοδομήματος. Το έβλεπε σαν αντικατοπτρισμό του εαυτού  του.  Ζούσε με την βεβαιότητα της ιδιότυπης μοναξιάς του. Μια μοναξιά που ένιωθε, αν και τα περισσότερα χρόνια του σύντομου βίου του τα πέρασε με τους ανθρώπους.  Ο συγκεκριμένος πύργος εισέδυσε σε πολλά ποιήματα του. Ήταν έκθετος. Σαν φυσικό φαινόμενο από μόνος του. Γύρω του, τις νύχτες,  πετούσαν χειρόπτερα θηλαστικά. Άνεμοι φύσαγαν και σφύριζαν με οργή -ποιητική αδεία, θα μπορούσες να πεις- διάτορες ακατάληπτες λέξεις και διάβρωναν περεταίρω τα παραθυρόφυλλα του. Τα σφράγιζαν με κλαγγή κι έπειτα τα ξανάνοιγαν  για να επισύρουν την προσοχή του περαστικού στο εντυπωσιακό εσωτερικό αυτού  του πύργου. Δέντρα, φυτά, περικοκλάδες, ελιξίβλαστα φυτά είχανε εναγκαλιστεί το αρχιτεκτονικό θαύμα κατά τον τρόπο που ο γιος αρνείται για ώρα ν’ αφήσει από την αγκαλιά του τη νεκρή του μητέρα.  Λες και η φύση πενθούσε, μαζί με τον Μπάιρον, τα απολεσθέντα κλέη του πύργου. Αυτός ο πύργος ήταν από τους πρώτους εθισμούς του μεγάλου ποιητή. Δεν βγαίνει η ζωή χωρίς εθισμούς, χωρίς μια επίφαση ουσίας γύρω απ’ την οποία αυτή (η ζωή)  να περιστρέφεται με εμμανή τρόπο. Ακολούθησε ο εθισμός στα πάθη και η μαθητεία στον έρωτα. Χωρίς κάποιον πόλο  σαν άξονα γύρω απ’ τον οποίο να εκπτυχώνεται η δράση, δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα παρά μόνο μετεωρισμοί δίπλα στο χάσκον βάραθρο του κενού. Ο λόρδος Βύρων στο κολλέγιο του Χάρροου όντας ακόμη νεαρός μυήθηκε στον τελετουργικό έρωτα μεταξύ των αντρών. Το περιώνυμο κολλέγιο προστάτευε τους σοδομίτες σαν να επρόκειτο για μια εξαιρετικά ιερή κατάσταση. Στην Αγγλία η σοδομία τιμωρούνταν τουλάχιστον με λυντσάρισμα. Ο Μπάιρον ήταν μια εξαιρετικά ευαίσθητη ψυχή. Ερωτευόταν εκτός από άντρες και γυναίκες. Από κάποια ηλικία και μετά  κυρίως γυναίκες. Έρεπε προς τις αιμομικτικές σχέσεις γιατί μπορούσαν a priori να του δώσουν το συναισθηματικό έρεισμα που αποζητούσε η διαταραγμένη ψυχή του. Εικοσαετής ξεκινά την μεγάλη του σχέση με τη συγγραφή , αυτή που του έδωσε μια ζηλευτή θέση στον παγκόσμιο χάρτη των γραμμάτων και των τεχνών ευρύτερα.

*Ο Ντοστογιέφσκι από πολύ μικρός , σχεδόν απ’ την έναρξη της σχολικής του εκπαίδευσης, είχε στις δεξιότητες του τον τροπισμό να ασχοληθεί με την ανάγνωση. Διάβασε πάρα πολύ, χάθηκε μέσα στους παράλληλους κόσμους των ιδεών  μεγάλων Ευρωπαίων λογοτεχνών και ομοεθνών ομότεχνών του. Δεν θα ήταν άστοχη η παρατήρηση πως η ηλικία των πρώτων αναγνωστικών σκιρτημάτων του ήτανε μια τροχιά «γεωστατική» με σημείο αναφοράς της την γη των χαρισματικών Ρώσων λογοτεχνών της σύγχρονης του εποχής. Διάβασε πάρα πολύ ο Ντοστογιέφσκι, στα όρια μιας ψυχαναλυτικής αναδίφησης σε ό,τι μόλις διαφαινόταν στις εξωτερικές μορφές του λόγου των πεζών και ποιητικών έργων.  Διέβη τον Ρουβικώνα προς την γραφή και έγινε ο πρώτος επαγγελματίας συγγραφέας. Με την βοήθεια των πνευματικών του επιτευγμάτων είχε σχεδόν παρεισφρήσει στην ανώτερη τάξη της ρωσικής κοινωνίας. Ήξερε πολύ καλά πως με το επάγγελμα που επέλεξε για να βγάλει την βιοτή του θα μπορούσε να ξεβραστεί σε άλλες , τελείως  διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης. Ήτανε πάντοτε έτοιμος γι’ αυτό. Με τον πατέρα του κληρικό είχε μεγαλώσει και γαλουχηθεί στα χριστιανικά ιδεώδη της ταπείνωσης, της αφοβίας και της υπομονής. Δεν υπήρχε ξεπεσμός για τον Ντοστογιέφσκι. Μελέτησε πολύ το έργο του συγγραφέα Γκόγκολ και επηρεάστηκε απ’ αυτό για ν’ απαγκιστρωθεί αργότερα και να προχωρήσει πολύ παραπέρα στην ανεξιχνίαστη αταξία των χαρακτήρων στα γραπτά του.

Σ.τ.σ.: Ήθελα να τελειώσω αυτό το εικονοστάσιο «αγιοποιημένων» προσωπικοτήτων με ένα σύγχρονο Έλληνα πολιτικό. Τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Η αγιοποίηση δεν συνίσταται τόσο στην καταγραφή των σφαλμάτων - ολέθριων πολλές φορές -  ή των ηρωικών πράξεων ενός άντρα (σε κάποιο απ’ τα επόμενα άρθρα θα ασχοληθώ αποκλειστικά με γυναίκες) όσο στην άρση του ηθικού φορτίου της πράξης. Στην ιστορία όλα κατανοούνται και η αποστασία του Μητσοτάκη είναι μια πράξη που κανένας βιογράφος δεν θα μπορέσει να συνδέσει άμεσα με το πρόσωπο τού βιογραφούμενου.  Η βιογραφία δεν υπάρχει σαν αυτό που ευαγγελίζεται με την ερμηνεία του ονόματός της. Κάθε ανθρώπινη πράξη υποκινείται από συναισθήματα που προσβλέπουν σε μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα οφέλη και εκδικητικές ζημίες προς τους άλλους. Ένα δημόσιο πρόσωπο ή ένας επώνυμος καλλιτέχνης μπορεί να πράττει το καλό ενώ από μια άλλη οπτική να απεργάζεται το κακό. Η φαινομενολογία δεν μπορεί να μιλήσει για τα πράγματα καθαυτά. Τα πράγματα δεν υπάρχουν σε καμμιά περίπτωση με την σαφήνεια που τα καταγράφει ο βιογράφος. Ανάμεσα στη συνείδηση και τον κόσμο υπάρχει η αντίληψη  που καθιστά τελικά κάθε πρόσωπο ένα δυσεξιχνίαστο μυστήριο. Η εμπειριοκρατία και η νοησιαρχία έχουν στην φαινομενολογία μια σχέση αλληλοπεριχωρητική και συνεπακόλουθα κανείς δεν μπορεί να «δει» τις σκοπιμότητες και τις προθέσεις ενός νου, να ζυγίσει το αίσθημα δικαίου και τη ροπή του προς την αλήθεια.  Η πράξη δεν είναι προϊόν μιας αιτιοκρατίας αλλά περισσότερο ενός μη ντετερμινιστικού συστήματος χάους που δικαιώνει την ελευθερία της βούλησης. Κανένας συγγραφέας δεν μπορεί να προβεί στη μελέτη των σκηνοθεσιών ενός ανθρώπου για την προσωπική του ιστορία. Ο άνθρωπος είναι απροσπέλαστος, όσα συναπαρτίζουν την ιδιοσυγκρασία του, τις άμυνες, την επιθετικότητα και την εκδικητικότητα του,  δεν τα γνωρίζει κανένας. Ούτε και ο ίδιος. Ο καλλιτέχνης, ο πολιτικός, ο ήρωας, ουδέποτε προέβησαν σε/για όσα τους καταλογίζουν, κατηγορούν και ουδέποτε επέτυχαν απροκάλυπτα αυτά για τα οποία με τόσο στόμφο τους απονέμουν εύσημα. Δεν γίνεται να περιμένει κανείς από μια βιογραφία να βρίθει σε εχέγγυα αντικειμενικότητας. Αντικειμενικότητα δεν υπάρχει. Δημιουργείται κάτω απ’ τις ιδανικές συνθήκες της ύπαρξης των διαφορών μεταξύ αντιθετικών εννοιών εκ των οποίων (διαφορών) αναβλύζει η ευκρίνεια της θελκτικής αποκάλυψης.  Οι συνθήκες αυτές είναι ουτοπικές κι ας μην τις αποζητά απονενοημένα κανένας αναγνώστης, μελετητής και πάνω απ’ όλους συγγραφέας. Είναι πολύ απλός ο λόγος ότι αυτό που κάνουν οι διάφοροι επώνυμοι άνθρωποι δεν τελειώνει εκεί που σηματοδοτεί το πέρας η τελεία του βιογράφου.  Πάντα κάτι διαλάθει την προσοχή του συντάκτη της ζωής ενός μεγάλου ανθρώπου. Πάντα κάτι λείπει. Και είναι το πιο σημαντικό. Το κομμάτι της προαίρεσης μίας δράσης. Καλό είναι ο αναγνώστης τέτοιων βιβλίων να παρακάμπτει εντελώς το πρόσωπο για το οποία γράφτηκαν. Όχι το όνομα , το πρόσωπο. Το όνομα ας το κρατάει στη μνήμη του  για να μπορεί να πάρει ό,τι καλό έχει να του δώσει ένα τέτοιο βιβλίο. Ουδείς κατώτερος ή ανώτερος από κάποιον άλλον , ισχυρότερος ή δημοφιλέστερος. Ας σταματήσει αυτό το παθογόνο πανηγύρι της ειδωλοποίησης και δαιμονοποίησης.