Το μεγάλο deal για όλα τα «κόκκινα» δάνεια

ΣΤΑ ΣΚΑΡΙΑ Η ΤΕΛΙΚΗ ΛΥΣΗ ΜΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ «ΤΡΑΠΕΖΑΣ-ΑΠΟΘΗΚΗΣ»

Ενα μεγάλο deal για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων μέσω της δημιουργίας μίας Bad Bank κατά το ιρλανδικό πρότυπο επιχειρείται από την κυβέρνηση, τους τραπεζίτες και την Τράπεζα της Ελλάδος, με μοναδικό στόχο την επανεκκίνηση της οικονομίας, που θα έχει πολλαπλά και σημαντικά οφέλη όχι μόνο για τους ιδιώτες δανειολήπτες και τις επιχειρήσεις, αλλά και γενικότερα για το σύνολο της οικονομίας και της κοινωνίας.

Χθες (σ.σ. Σάββατο) πραγματοποιήθηκε η προγραμματισμένη, αλλά ιδιαίτερα κρίσιμη συνάντηση μεταξύ της Τράπεζας της Ελλάδος και της τρόικας, στην ατζέντα της οποίας σύμφωνα με πληροφορίες ήταν και η δημιουργία μίας Bad Bank που θα διαχειρίζεται με κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Την περασμένη Τετάρτη, είχε προηγηθεί συνάντηση, υπό τον πρωθυπουργό Α. Σαμαρά και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ευ. Βενιζέλο, με τον διοικητή της ΤτΕ Γ. Στουρνάρα, τον υπουργό Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη, τον υπουργό Ανάπτυξης Ν. Δένδια, τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρα, τον υφυπουργό Οικονομικών Γ. Μαυραγάνη, τον οικονομικό σύμβουλο του πρωθυπουργού Στ. Παπασταύρου και τους τέσσερις τραπεζίτες Δ. Μαντζούνη της Alpha Bank, Α. Τουρκολιά της ΕΤΕ, Μ. Σάλλα της Πειραιώς και Χρ. Μεγάλου της Eurobank για να συζητήσουν ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος διαχείρισης «κόκκινων» δανείων.

Ανάκαμψη

Στόχος της κυβέρνησης είναι από τη μία πλευρά η ανάκαμψη της οικονομίας μέσω της αναδιάρθρωσης των επιχειρηματικών κλάδων και από την άλλη, η ελαχιστοποίηση της πιθανότητας να απαιτηθούν νέα κρατικά κεφάλαια για τις τράπεζες. Στο πλαίσιο αυτό συζητήθηκε το ενδεχόμενο δημιουργίας μίας Bad Bank και συμφωνήθηκε ότι μία τέτοια λύση θα ευνοούσε τους δανειολήπτες, τις τράπεζες και την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Γι' αυτό και οι προαναφερόμενοι ανανέωσαν το ραντεβού τους για αργότερα, και συγκεκριμένα για μετά τη συνάντηση της ΤτΕ με την τρόικα.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η αγωνία για το σύνολο του «λογαριασμού» που θα προκύψει από τις ευρωπαϊκές ασκήσεις αντοχής (stress tests) για τις τράπεζες έχει κορυφωθεί. Το ενδεχόμενο να απαιτηθούν νέα κρατικά κεφάλαια για τις τράπεζες φέρνει μεγάλο πονοκέφαλο στην κυβέρνηση και ωθεί τους εμπλεκόμενους να αναζητούν μία «μονιμότερη λύση για τα δάνεια τα οποία δεν είναι πιθανό να αποπληρωθούν» όπως χαρακτηριστικά είπε ο κεντρικός τραπεζίτης στην ομιλία του στο Investment Forum της Eurobank.

Ο «πυρετός» της κυβέρνησης ανέβηκε όταν σε ρεπορτάζ των βρετανικών Financial Times (FT) τονίστηκε ότι το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι 4 συστημικές τράπεζες θα χρειαστούν επιπλέον 15 δισ. ευρώ για τη διαγραφή «κόκκινων» δανείων, ενώ όπως αναφέρει η ίδια εφημερίδα, τον τελευταίο χρόνο, έχουν επανακεφαλαιοποιηθεί με πάνω από 35 δισ. ευρώ.

Ο πυρετός της κυβέρνησης δεν αφορά μόνο το ότι δεν υπάρχουν 15 δισ. ευρώ στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (που αυτή τη στιγμή είναι περίπου στα 11 δισ. ευρώ τα διαθέσιμα κεφάλαιά του) και ότι οι 4 συστημικές τράπεζες δεν μπορούν να αντλήσουν από τις αγορές ένα τόσο μεγάλο ύψος κεφαλαίων.

Αφορά και το γεγονός ότι αν οι τράπεζες αντλήσουν νέα κρατικά κεφάλαια, θα πρέπει να προηγηθεί bail-in (διάσωση εκ των έσω) από τους ομολογιούχους τραπεζών χαμηλής εξασφάλισης και τους μετόχους. Ολα αυτά από πολιτική σκοπιά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μεγάλη εσωτερική αναταραχή και κυρίως επειδή τα αποτελέσματα των stress tests της Τράπεζας της Ελλάδος βγήκαν μόλις τον προηγούμενο Μάρτιο και οι 4 τράπεζες προέβησαν σε αυξήσεις κεφαλαίου αντιμετωπίζοντας άμεσα τις ζημίες που καλούνταν να εγγράψουν στους ισολογισμούς τους.

Οι FT στο ίδιο ρεπορτάζ προανήγγειλαν ότι ο κ. Στουρνάρας ένα από τα πρώτα πράγματα που θα εξετάσει είναι εάν θα μπορούσε να δημιουργηθεί μία ανεξάρτητη Bad Bank για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των 4 συστημικών τραπεζών για την οποία ωστόσο θα απαιτηθεί χρηματοδότηση.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Εθνους της Κυριακής», το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι υπέρ της δημιουργίας Bad Bank και πιέζει προς αυτήν την κατεύθυνση, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα που δημιουργούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους τουλάχιστον 77 δισ. ευρώ (με στοιχεία του Μαρτίου 2014) στην ανάκαμψη της οικονομίας. Ετσι, το «κομμάτι» του παζλ που λείπει, είναι η άποψη της ΕΚΤ και της Κομισιόν.

Ο τρόπος λειτουργίας

Σκοπός της Bad Bank είναι η εξαγορά «κόκκινων» δανείων από τις 4 συστημικές τράπεζες. Η εξαγορά γίνεται κάτω από την αξία του δανείου και συγκεκριμένα σε τιμές μειωμένες κατά τον κίνδυνο επισφάλειας. Στη συνέχεια, προχωρά σε αναδιάρθρωση, ενώ ενδέχεται και να τα διαγράψει.

Για να λειτουργήσει μια Bad Bank, θα πρέπει να υπάρχει χρηματοδότηση που θα καλύπτει το ενεργητικό της. Το μοντέλο αυτό εφαρμόστηκε για τους σκοπούς της τρέχουσας κρίσης στην Ιρλανδία, μετά από συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ωστόσο η Ιρλανδία επειδή δεν είχε δημοσιονομικό πρόβλημα σαν την Ελλάδα, μπόρεσε να το χρηματοδοτήσει. Στην Ελλάδα θα πρέπει να εξευρεθεί χρηματοδότηση και σύμφωνα με την αξιωματική αντιπολίτευση που έχει καταρτίσει το δικό της σχέδιο (το οποίο προβλέπει τη δημιουργία φορέα διαχείρισης ιδιωτικού χρέους κατά το πρότυπο ενός distress fund) υπάρχουν τρεις πηγές που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν συνδυαστικά.

Η πρώτη είναι τα διαθέσιμα κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ύψους περί τα 11 δισ. ευρώ. Η άλλη πηγή είναι τίτλοι του ευρωπαϊκού ταμείου στήριξης (EFSF/ESM) που θα αύξαναν ωστόσο το δημόσιο χρέος. Και η τρίτη, είναι τίτλοι που θα έχουν εγγυήσεις τις εξασφαλίσεις των δανείων (ακίνητα). Παράλληλα, σύμφωνα με στελέχη τραπεζών θα μπορούσαν και οι τράπεζες να συμβάλουν στη χρηματοδότηση της Bad Bank, όπως και άλλες επιχειρήσεις ή φορείς που θα αποσκοπούσαν σε ενδεχόμενο κέρδος που θα είχε η δραστηριότητά της.

Εφόσον λυθεί το θέμα της χρηματοδότησης, τότε η διαδικασία έχει ως εξής:

Η Bad Bank θα αγοράσει «μη εξυπηρετούμενα δάνεια» από τις τράπεζες σε χαμηλότερη τιμή από την αξία του δανείου, η οποία θα πρέπει να συμφωνηθεί μεταξύ της Bad Bank και της τράπεζας που το πουλάει. Μετά την ολοκλήρωση της πώλησης, οι τράπεζες εγγράφουν στον ισολογισμό τους την εν λόγω ζημία που προκύπτει. Το ύψος της ζημίας είναι η διαφορά της αξίας του δανείου και της πρόβλεψης που έχουν πάρει για το δάνειο αυτό, αφού συνεκτιμηθεί και η αξία της εγγύησης (ή των εγγυήσεων) που έχει το δάνειο (ακίνητο/α). Για παράδειγμα, αν για ένα επιχειρηματικό δάνειο, ύψους 10 εκατ. ευρώ, η τράπεζα έχει εγγράψει ζημιές (πρόβλεψη) 5 εκατ. ευρώ και υπάρχει εγγύηση ακινήτου αξίας 5 εκατομμυρίων ευρώ, θα πουληθεί π.χ. στην Bad Bank 4,5 εκατ. ευρώ. Η νέα ζημία που θα κληθεί να εγγράψει η τράπεζα, θα αντιστοιχεί σε 500.000 ευρώ.

Στη συνέχεια, η Bad Bank μπορεί να προχωρήσει σε οποιουδήποτε τύπου αναδιάρθρωση επιθυμεί και να κρίνει εκείνη το βάθος χρόνου που θα περιμένει μέχρι τη ρευστοποίηση των ακινήτων που έχουν δοθεί ως εγγύηση. Τα κριτήρια θα παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο, τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους ιδιώτες και θα σχετίζονται με την πραγματική οικονομική τους κατάσταση και τις δυνατότητες βελτίωσης της κατάστασης αυτής.

Βεβαίως, για να συμβούν όλα αυτά θα πρέπει να ψηφιστεί νομοσχέδιο που θα πλαισιώνει και θα νομιμοποιεί όλες τις παραπάνω ενέργειες.

ΝΕΟ ΤΟΠΙΟ

Τα οφέλη από την Bad Bank

Επιχειρήσεις: Μία κρατική Bad Bank θα μπορούσε να δώσει χρόνο στις επιχειρήσεις που έχουν «κόκκινα» δάνεια και να μην προχωρήσει άμεσα σε ρευστο­ποιή­σεις των εξασφαλίσεων (ακινήτων κ.ά.) που είχε προσημειώσει η εταιρεία για τις ανάγκες έγκρισης των επιχειρηματικών δανείων που της χορηγήθηκαν. Ετσι, εφόσον η οικονομία ανακάμψει, θα μπορούσαν κάποιες από αυτές τις επιχειρήσεις να αναβιώσουν, σε συνδυασμό βεβαίως με γενναίες αναδιαρ­θρώσεις, μετοχοποιήσεις δανείων, νέα επιχειρησιακά σχέδια κ.λπ. Ιδιώτες δανειολήπτες: Στους ιδιώτες δανειολήπτες επίσης το κράτος θα μπορούσε να έχει κοινωνικό «πρόσωπο» και να μη χάσουν, άμεσα τουλάχιστον, τα ακίνητά τους τα νοικοκυριά. Με την ανάκαμψη της οικονομίας, οι νέες θέσεις εργασίας θα αυξάνονταν και οι φορολογικές (άμεσες και έμμεσες) επιβαρύνσεις θα μειώνονταν. Η δυνατότητα αποπληρωμής θα βελτιωνόταν και, επομένως, ένα μέρος των νοικοκυ­ριών, που τα δάνειά τους θα είχαν αγοραστεί από την κρατική Bad Bank, θα αποκτούσαν ξανά τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των δανείων τους. Επιπλέον, τα νοικοκυριά που έχει εξαγοραστεί το δάνειο τους από την Bad Bank δεν θα διέτρεχαν τον κίνδυνο να εξαγοραστεί το δάνειό τους από κάποιο διεθνές distress fund που θα ρευστοποιούσε άμεσα το ακίνητο του ιδιώτη δανειολήπτη.

Τράπεζες: Οι τράπεζες θα εξυγίαιναν τα χαρτοφυλάκιά τους, θα βελτίωναν τους δείκτες τους και θα απελευθέ­ρωναν ρευστότητα. Ετσι, θα μπορού­σαν να στηρίξουν την πραγματική οικονομία μέσω διοχέτευσης ρευστότητας, να εξυγιάνουν και ορισμένους από τους επιχειρημ­ατικούς κλάδους, να προωθήσουν επενδύσεις σε τομείς που έχουν προοπτικές ανάπτυξης, να αυξηθούν τα έσοδα του κράτους μέσω της φορολογίας αφού θα αυξανόταν ο αριθμός των κερδοφόρων εταιρειών κ.λπ.

Οικονομία: Εκτιμάται ότι με την ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά θα μπορούσε να επανεκκινηθεί η ελληνική οικονομία, αφού προηγουμένως γίνει η αναδιάταξη των επιχειρη­ματικών κλάδων. Σήμερα, τα κεφάλαια που λιμνάζουν θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν βιώσιμες επιχειρήσεις και να ξεκινήσει η ανάκαμψη, ενισχύοντας παράλληλα και την απασχόληση.

Κοινωνία: Η κοινωνία, με μια τέτοια εξέλιξη, θα έκλεινε κάποιες από τις πολλαπλές πληγές που έχει υποστεί. Ορισμένες από τις φορολογικές επιβαρύνσεις θα μπορούσαν να μειωθούν σταδιακά, ενώ η ενίσχυση της αγοράς εργασίας θα μείωνε την ανεργία.

Ελένη Κομίνη

ΕΘΝΟΣ