Οι περιπέτειες του Τηλέμαχου - Του Παύλου Τσίμα
Ζητείται ηγεσία για να διεκδικήσει ξανά την κληρονομιά του Οδυσσέα, την Ιθάκη και την «ψυχή της Ευρώπης»
Ηταν μια ασυνήθιστη στιγμή για το Ευρωπαϊκό Kοινοβούλιο. Ενας ευρωπαίος ηγέτης να μιλά για Πλάτωνα και Κικέρωνα, για Ομηρο, Βιργίλιο και Τζόις και για την «ψυχή της Ευρώπης». Και το ημικύκλιο να διακόπτει την ομιλία του με θερμά χειροκροτήματα.
Η εντυπωσιακή ομιλία του Ματέο Ρέντσι, στα εγκαίνια της ιταλικής προεδρίας, ήταν η μία όψη της πρεμιέρας ενός Eυρωκοινοβουλίου που δεν θα μοιάζει με κανένα απ' όσα γνωρίσαμε τα τελευταία 35 χρόνια. Η άλλη όψη της ήταν η συζήτηση για τον απολογισμό της ελληνικής προεδρίας. Τυπικά ελληνική, χρησιμοποίησε το Στρασβούργο όπως θα χρησιμοποιούσε ένα ελληνικό τηλεοπτικό πλατό, για να προσθέσει συμβολικούς ρούμπους στην αέναη και αενάως αναρριπιζόμενη πολιτική μας τιτανομαχία.
Οι ευρωβουλευτές της αντιπολίτευσης κατηγορήθηκαν για «επαρχιωτισμό». Και είναι αλήθεια ότι η παραβίαση της πολιτικής ορθότητας, που απαιτεί να μην εξάγονται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς οι εσωτερικοί πολιτικοί ανταγωνισμοί κάθε χώρας, σε μια άλλη εποχή, ακόμη και πριν από λίγους μήνες, θα ήταν ένα έγκλημα καθoσιώσεως. Πολύ περισσότερο, θα συνιστούσε εθνικό όνειδος η παρουσία - σ' αυτό το περιβάλλον, σαν ψάρια στο νερό - των εκπροσώπων της Χρυσής Αυγής, ενός από τα λίγα ανά την Ευρώπη πολιτικά σχήματα που δεν κρύβει την εθνικοσοσιαλιστική του ταυτότητα και την περιφρόνησή του για τη δημοκρατία.
Αλλά, στις συγκεκριμένες συνθήκες, όλο αυτό το σκηνικό δεν ήταν παρά η επιβεβαίωση της απλής αλήθειας που οι ευρωεκλογές ανέδειξαν: ότι η Ευρώπη ολόκληρη απειλείται από τη μετάδοση της «ελληνικής ασθένειας». Της πραγματικής «ελληνικής ασθένειας». Γιατί και ο όρος είναι βαριά παρεξηγημένος.
Στην αρχή της κρίσης, ο όρος περιέγραφε ένα μείγμα δημοσιονομικής κραιπάλης, πολιτικής ανευθυνότητας και κυνικής αλλοίωσης των εθνικών στατιστικών. Αυτό το μείγμα χαρακτήριζε πράγματι τον ελληνικό δημόσιο βίο - ιδίως μετά το 2004. Αλλά, σε μια χαρακτηριστική περίπτωση λανθασμένης διάγνωσης, θεωρήθηκε ότι ήταν και η αληθινή αιτία της κρίσης - όχι μόνον της ελληνικής, αλλά και της ευρωπαϊκής, συνολικά. Σύμφωνα με τη «γερμανική διάγνωση», στην οποία το Βερολίνο επιμένει ακόμη, η δημοσιονομική χαλάρωση και η υπερχρέωση ήταν η αιτία της κρίσης. Συνεπώς, η λιτότητα, η δημοσιονομική πειθαρχεία είναι η σωστή θεραπεία. Το χρέος είναι το κακό που πρέπει να ξεριζώσουμε. Οχι η ανεργία, η αποξένωση των νεότερων γενιών, οι ασθενικοί ρυθμοί ανάπτυξης, ο κλονισμός της κοινωνικής συνοχής.
Αυτή η λάθος «γερμανική διάγνωση» μιας υπαρκτής «ελληνικής ασθένειας» ήταν η μεγάλη ευρωπαϊκή τραγωδία των περασμένων πέντε χρόνων. Που προκάλεσε μια νέα, ακόμη και πιο σοβαρή και, αυτή τη φορά, αυθεντικά πανευρωπαϊκή «ελληνική ασθένεια»: την απογοήτευση πρώτα, με την απόρριψη κατόπιν της Ευρώπης ως ιδέας. Την απογοήτευση πρώτα, με την απόρριψη κατόπιν της δημοκρατίας, του πλαισίου και των κανόνων της.
Αυτής της ασθένειας η μετάδοση είναι που απειλεί την Ευρώπη ολόκληρη. Και η ίασή της απαιτεί ανατροπή της διάγνωσης και ριζική διόρθωση της θεραπείας. Απέναντι στο αίτημα αυτό, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: εκείνους που επιμένουν πεισματικά στο λάθος - περίπτωση Σόιμπλε. Εκείνους που καταλαβαίνουν το λάθος, αλλά είτε είναι πολιτικά αδύναμοι να επιβάλουν τη διόρθωσή του (περίπτωση Ολάντ) είτε προτείνουν ανεδαφικές, δημαγωγικές «θεραπείες» (περίπτωση Τσίπρα). Και εκείνους που μάχονται με ρεαλισμό για μια ανατροπή της κυρίαρχης διάγνωσης και θεραπείας. Δυστυχώς, ως προς αυτό, ο Ρέντσι μοιάζει να είναι μια κατηγορία μόνος του.
Πολλοί, ανά την Ευρώπη, ξίνισαν τα μούτρα με τις φιλολογικές και μυθολογικές αναφορές της ομιλίας του. Περισσότεροι αναρωτιούνται αν πίσω από τους υψιπετείς λόγους υπάρχει μια δύναμη να τους επιβάλει. Αλλά λίγοι μπορούν να αμφισβητήσουν πως στον Ρέντσι θα χρωστάμε την πιο καίρια και πνευματικά πλούσια περιγραφή του σημερινού ευρωπαϊκού προβλήματος: μετά τη γενιά του Οδυσσέα, που συνέλαβε το μυθικό ταξίδι προς την Ιθάκη της ενωμένης Ευρώπης, μετά τη γενιά του Ελπήνορα, που ξεστράτισε απερίσκεπτα και μεταμορφώθηκε σε γουρούνι από την Κίρκη των αγορών χρήματος, χρειαζόμαστε μια γενιά του Τηλέμαχου. Που να διεκδικήσει εξαρχής την κληρονομιά του Οδυσσέα, την Ιθάκη και την «ψυχή της Ευρώπης».
Δείτε καρέ-καρέ τη σφαγή στο Κοντομαρί Χανίων από τους Γερμανούς - Η ιστορία του Franz Peter Weixler
- Δημοφιλέστερα