Πελατειακό κράτος μόνιμο, για πάντα - Του Χρήστου Γιανναρά

Ο​​ι πραγματικότητες «δημοκρατία» και «πελατειακό κράτος» αλληλοαποκλείονται: Οπου προκύψει πελατειακό κράτος, η δημοκρατία πεθαίνει, και όπου λειτουργεί δημοκρατία, πελατειακό κράτος δεν είναι δυνατό να υπάρξει. Πρόκειται για πραγματικότητες ριζικά (εξ ορισμού) αντιθετικές, ασύμπτωτες, ασύμβατες. Η μια αναιρεί την άλλη, είναι αδύνατο να συνυπάρξουν.

Τυχόν απόπειρες συμβιβασμού της αντίθεσης συνιστούν απάτη – όχι ότι καταλήγουν σε απάτη, αλλά, από το ξεκίνημά τους, είναι απάτη. Ούτε λογικά ούτε στην πράξη χωράει συμβιβασμός, αποκλείονται οι «αμοιβαίες υποχωρήσεις», ο «περιορισμός» του πελατειακού κράτους, η κάποια «χαλιναγώγησή» του. Το πελατειακό κράτος είναι το ακριβές ανάλογο μιας ξενικής κατοχής, εξίσου αυθαίρετο και ιδιοτελές με το καθεστώς που επιβάλλουν εχθρικά στρατεύματα όταν υποτάξουν μια χώρα – τα συμφέροντα των κατακτητών αδύνατο να συμπέσουν με τις ανάγκες των κατακτημένων. «Περιορισμός» ή «βελτίωση» της ιδιοτέλειας και αυθαιρεσίας ενός στρατού κατοχής («μετριασμός» του καθεστώτος δουλείας) είναι έξω από κάθε λογική – ή θα αποτιναχθεί ο ζυγός ή όχι.

Τι είναι το «πελατειακό κράτος»; Είναι η εμπορευματοποίηση των σχέσεων της εξουσίας με τον πολίτη, η εκδοχή του πολίτη ως πελάτη συναλλασσόμενου με την εξουσία, η άσκηση της πολιτικής με τους όρους της αγοράς, τους κανόνες του μάρκετινγκ. Η εξουσία πουλάει τους διορισμούς στο Δημόσιο και ο πολίτης - πελάτης αγοράζει τον διορισμό με την ψήφο του, με την παντοδαπή στράτευσή του στο κόμμα που τον διόρισε. Ο διορισμός είναι κέρδος σημαντικό: ισόβια εξασφάλιση μηνιάτικου άνευ όρων (χωρίς έλεγχο της παραγόμενης εργασίας, των ικανοτήτων και προσόντων, της εργατικότητας ή της φυγοπονίας, της εντιμότητας ή της φαυλότητας).

Το πελατειακό κράτος διαβαθμίζει τα εμπορεύσιμα: Πουλάει και τις αναθέσεις δημόσιων έργων, την αποκλειστικότητα προμηθειών του δημοσίου, διαχείρισης «κοινοτικών κονδυλίων», διαχείρισης τηλεοπτικών συχνοτήτων. Στις περιπτώσεις αυτές ο πολίτης - πελάτης δεν πληρώνει τους εξουσιαστές απλώς με την ψήφο του και τη στράτευσή του. Αναλαμβάνει να τρέφει τον Μινώταυρο του κομματικού ταμείου, να ικανοποιεί την απληστία των κομματικών που μεσολαβούν στη συναλλαγή, να εξασφαλίζει και ο ίδιος την ανταμοιβή για το ρίσκο της κλοπής.

Το πελατειακό κράτος εντάσσει στη λογική της δοσοληψίας και κάθε άλλη, συνταγματικά προβλεπόμενη, θεσμική λειτουργία κορυφαίας κοινωνικής ευθύνης: Της ευθύνης για την άμυνα της χώρας, για την απονομή του δικαίου, για την υπεύθυνη πληροφόρηση του πολίτη και την ελεύθερη διακίνηση ιδεών, για την κοινωνική ασφάλιση, για τη νοσοκομειακή περίθαλψη. Διορίζει το πελατειακό κράτος τις ηγεσίες: των Ενόπλων Δυνάμεων, των Ανώτατων Δικαστηρίων, της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης, των Ασφαλιστικών Ταμείων, των Δημόσιων Νοσοκομείων. Με αντάλλαγμα οι διοριζόμενοι να εξυπηρετούν τα συμφέροντα του κόμματος που κυβερνάει και όχι της συντεταγμένης σε κράτος κοινωνίας.

Γι’ αυτό και στο πελατειακό κράτος ο κάθε τυχάρπαστος, κωμικά ανίκανος ή φαυλεπίφαυλος κομματάνθρωπος (πελάτης της εξουσίας) μπορεί να ηγείται του ασφαλιστικού συστήματος, με εντολή την καταλήστευση του αποταμιευμένου μόχθου δημόσιων λειτουργών. Οποιοσδήποτε απόστρατος καραβανάς να βρεθεί διοικητής νοσοκομείου υπερσύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας. Κραυγαλέες μετριότητες δικαστών ή αξιωματικών να αναβιβαστούν στα κορυφαία επιτελικά πόστα της Δικαιοσύνης ή της Αμυνας, επειδή είχαν έγκαιρα αντιληφθεί ότι μόνο με κομματική εύνοια θα «προκόψουν».

Το μοιραίο και ολέθριο δεδομένο είναι ότι το πελατειακό κράτος, ενώ καταλύει και αναιρεί τη δημοκρατία, λειτουργεί μόνο με τους όρους της δημοκρατίας, μόνο σφετεριζόμενο τους όρους της δημοκρατίας, μόνο με παράχρηση και κατάχρηση των προδιαγραφών της δημοκρατίας. Δεν αρνείται το πελατειακό κράτος κανένα θεσμό και καμιά λειτουργία της δημοκρατίας, απλώς (πρβλ. το καβαφικό «ανεπαισθήτως») αλλάζει την αιτία και τον σκοπό (το «νόημα») των θεσμών και λειτουργιών της δημοκρατίας: To «κράτος» (η εξουσία) δεν υπηρετεί τον «δήμο» (την κοινωνία των σχέσεων, το άθλημα της πολιτικής κοινωνίας των προσώπων), αλλά τον πρωτογονισμό της ιδιοτέλειας, τον ατομοκεντρισμό των ενστίκτων αυτοσυντήρησης, κυριαρχίας, ηδονής.

Γι’ αυτό και μια κοινωνία που έχει υποστεί τη μετάλλαξη της δημοκρατίας σε πελατειακό κράτος, είναι αδύνατο να απαλλαγεί ποτέ από αυτή τη μετάλλαξη με δημοκρατικούς όρους. Διότι οι δημοκρατικοί όροι εκεί έχουν παραφθαρεί και διαστραφεί έτσι, ώστε να αποκλείουν τη λειτουργία της δημοκρατίας, να συνιστούν καταστατικές αρχές του πελατειακού κράτους. Οι κομματάνθρωποι έχουν κόψει και ράψει το Σύνταγμα στα μέτρα της προσχηματικής δημοκρατίας – έχουν περιλάβει στο Σύνταγμα διάταξη που επιτρέπει μόνο «αναθεωρήσεις» κάποιων διατάξεών του και οι αναθεωρήσεις να γίνονται μόνο από την παρωδία Κοινοβουλίου του πελατειακού κράτους. Επομένως καινούργιο Σύνταγμα από ακομμάτιστη Συντακτική Εθνοσυνέλευση δεν μπορεί να προκύψει παρά μόνο από κατάλυση του έννομου κράτους, δηλαδή από «επανάσταση» – με το ρίσκο του παραλογισμού και του χάους.

Ετσι το πελατειακό κράτος έχει εξασφαλίσει ανενόχλητη τη διαιώνισή του. Αυθαιρεσία στρατού κατοχής και πηγαίνει κρεσέντο: Τα όσα συμβαίνουν σήμερα με τη φυλάκιση αναπολόγητων βουλευτών και τη διακοπή χρηματοδότησης ψηφισμένου νομότυπα κόμματος, συμπτωματικά αφορούν σε περίπτωση ιδεολόγων του εγκλήματος και συμπεριφορών υποκόσμου. Αύριο η αυθαιρεσία μπορεί να βάλει στο στόχαστρο και οποιοδήποτε κόμμα του «συνταγματικού τόξου», χωρίς την παραμικρή και πάλι αντίδραση της Δικαιοσύνης. Μην ξεχνάμε ότι ο πολύς κ. Μπαλτάκος δεν λογοδότησε ποτέ για τον βιντεοσκοπημένο ρόλο του στην πολιτική προσεταιρισμού των Νεοναζιστών – απαθανάτισε όμως σε οπτικό ντοκουμέντο την ετοιμότητα του πελατειακού κράτους να συμπαίξει ακόμα και με το κοινωνικό περιθώριο, για να ψηφοθηρήσει.

Η ασυδοσία του κομματικού (πελατειακού) κράτους συνδυασμένη με την αχρήστευση της Δικαιοσύνης γεννάει τρόμο. Η εξουσία συντρίβει όποιον της αντιστέκεται, και συγκαλύπτει αδιάντροπα τους συνεργούς της στην αυθαιρεσία. Το πελατειακό κράτος βύθισε την Ελλάδα, με τον εξωφρενικό υπερδανεισμό, στην καταστροφή, στον πνιγμό της χρεοκοπίας, στην απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας. Δεν λογοδότησε κανείς γι’ αυτά τα εγκλήματα. Κυβερνούν οι αυτουργοί των εγκλημάτων και η αυθαιρεσία τους, τα ψεύδη και οι κομπασμοί τους μεταγγίζουν τρόμο, ανελπιστία, πανικό. Με τα εξομοιωμένα, σε όλα τα κανάλια, Δελτία Ειδήσεων μπαίνει στο σπίτι μας το πελατειακό κράτος σαν αδίστακτος κακοποιός. Και με τα «πρωινάδικα» η ναυτία και αηδία της παρέλασης θλιβερών ανθρωπαρίων υπουργοποιημένης μικρόνοιας και ευτέλειας.

Το πελατειακό κράτος τελικός και οριστικός νικητής.

Έντυπη

Η Καθημερινή