Η Γαλλία έπιασε πάτο…

Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επισκέφτηκε το Ile de Sein, ένα μικρό νησί στα ανοικτά των ακτών της Βρετάνης στη Δυτική Γαλλία, στις 25 Αυγούστου του 2014, ως μέρος των εορτασμών για την 70η επέτειο από την απελευθέρωση του Παρισιού από τη ναζιστική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Ολάντ ζήτησε από τον Γάλλο πρωθυπουργό Μανουέλ Βαλς να σχηματίσει μία νέα κυβέρνηση στις 25 Αυγούστου, την ίδια ημέρα που ήταν επικεφαλής των εορτασμών για την 70η επέτειο της απελευθέρωσης του Παρισιού το οποίο είχε περάσει τέσσερα πικρά, δύσκολα χρόνια υπό τους Ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το γαλλικό κοινό είδε ζωντανά στην τηλεόραση μία θλιβερή εικόνα που συνοψίζει πολύ καλά την πορεία της προεδρίας του Φρανσουά Ολάντ.

Αφότου μεταφέρθηκε με ελικόπτερο στο ανεμοδαρμένο νησί Sein στα ανοικτά των ακτών της Βρετάνης προκειμένου να παραστεί στην τελετή για την απελευθέρωση της Γαλλίας από τη ναζιστική κατοχή, ο κ. Ολάντ έδωσε την ομιλία του απροστάτευτος από τα δυνατά μποφόρ και τη βροχή μίας καταιγίδας του Ατλαντικού.

Δεν είδαμε κανέναν σωματοφύλακα, προσωπικό βοηθό, ούτε καν κάποιον αξιωματούχο των δημόσιων σχέσεων να κάνει ένα βήμα με μία ομπρέλα για να βοηθήσει τον πρόεδρο. Αντ’ αυτού, ο λιγότερο δημοφιλής πρόεδρος στη μεταπολεμική ιστορία της Γαλλίας έμεινε εντελώς μόνος και ταλαιπωρήθηκε με φόντο ένα ζοφερό σκηνικό κακοκαιρίας στο νησί, με τη βροχή να θολώνει τα γυαλιά του, να λούζει τα μαλλιά του και να τρέχει ρυάκια από το λαιμό του.

«Avec moi, le deluge» (μαζί με μένα και η πλημμύρα) αστιεύτηκε η σατιρική εφημερίδα Canard Enchaîné στο πρωτοσέλιδό της.

Κατά ειρωνικό τρόπο, το επεισόδιο αυτό έλαβε χώρα την ημέρα που ο κ. Ολάντ έκανε αυτό που πολλοί θεωρούν το σημαντικότερο βήμα του κατά την 28μηνη προεδρία του. Την ίδια Δευτέρα το πρωί έκανε «εκκαθάριση» στη σοσιαλιστική του κυβέρνηση των αντιφρονούντων αριστεριστών και έδωσε την ελευθερία στον Μανουέλ Βαλς, τον εριστικό πρωθυπουργό του, να υπερασπιστεί και να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις της αγοράς που τόσο καιρό ζητούν οι διεθνείς εταίροι από το Παρίσι, προκειμένου να αναζωογονηθεί η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.

Όσοι είναι απελπισμένοι να δουν τη Γαλλία να παίρνει επιτέλους τα πάνω της μετά από την ύφεση, ευελπιστούν ότι η δραματική απέλαση του Arnaud Montebourg, του ταραχώδη πρώην υπουργού Οικονομικών, οξύ επικριτή της παγκοσμιοποίησης και των πολιτικών λιτότητας της ΕΕ, σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής.

Η μικρή ομάδα υποστηρικτών του κ. Ολάντ –τα ποσοστά αποδοχής του παρέμειναν κολλημένα στο 20% ή και χαμηλότερα– ελπίζει ότι η ανακατάταξη της κυβέρνησης και η προώθηση των προ-business πολιτικών θα αντιστρέψουν την αίσθηση της ανεπάρκειας που τόσο καλά συμβολίστηκε με το σκηνικό στο ερημικό τοπίο του Île de Sein.

Αλλά, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας κατέδειξαν τη δυσκολία που αντιμετωπίζει το πολιτικό κατεστημένο της Γαλλίας όσον αφορά την αντιμετώπιση της χρόνιας οικονομικής κρίσης, η οποία συνοδεύεται από μηδενική ανάπτυξη κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους και διψήφια ποσοστά ανεργίας στα οποία έχουν προστεθεί 500.000 νέοι άνεργοι από τότε που ήρθε ο Ολάντ στην εξουσία το 2012.

«Επειδή, τόσο η γαλλική δεξιά, όσο και η αριστερά, έχουν καθυστερήσει στην θέσπιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων εδώ και χρόνια, τώρα οι μεταρρυθμίσεις αναγκαστικά θα γίνουν υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, ταρακουνώντας τα πολιτικό σύστημα από τα θεμέλιά του», λέει ο Pascal Perrineau, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Sciences Po.

Το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο. Οι ήδη αδύναμες προοπτικές επανεκλογής του κ. Ολάντ το 2017 εξαρτώνται από την επιστροφή στην ανάπτυξη και, πάνω απ’ όλα, εξαρτώνται από μία ολοκληρωτική αναστροφή στο πρόβλημα της ανεργίας. Η αξιοπιστία του είναι σε τόσο χαμηλά επίπεδα, που η αντιπολίτευση έχει κάνει εκκλήσεις για παραίτησή του –ένα σενάριο σχεδόν αδιανόητο για έναν πρόεδρο που εκλέγεται για πέντε έτη.

Το σοσιαλιστικό του κόμμα έχει πλέον βυθιστεί σε εσωτερικές αναταραχές από την μετατόπιση της πολιτικής του, η οποία θα είναι το επίμαχο κεντρικό θέμα αντιπαράθεσης στο καλοκαιρινό συνέδριο του κόμματος στο δυτικό λιμάνι της La Rochelle, στο οποίο θα εμφανιστούν τόσο ο κ. Montebourg όσο και ο κ. Valls.

Ωστόσο, αν υπάρχει και κάποια παρηγοριά για τον κ. Ολάντ, είναι ότι το κεντροδεξιό κόμμα της αντιπολίτευσης UMP, το οποίο προετοιμάζεται για την φαινομενικά υποκείμενη επιστροφή του πρώην προέδρου του Νικολά Σαρκοζί, είναι επίσης κατακερματισμένο από εσωτερικές διαμάχες, οικονομικά σκάνδαλα και τις δικές του αντιπαραθέσεις πολιτικής σε σχέση με την Ευρώπη και την οικονομία.

Ενώ τα παραδοσιακά κόμματα λογομαχούν στο εσωτερικό τους, τα κρυφοκοιτάζει μουλωχτά η Μαρίν Λε Πεν, η ηγέτης του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου. Η πραγματική νικήτρια των ευρωεκλογών του Μαΐου έχει δείξει σε πρόσφατη δημοσκόπηση, ότι για πρώτη φορά προηγείται και του κ. Ολάντ και του κ. Σαρκοζί στην κούρσα για τις εκλογές του 2017.

«Τα πράγματα είναι δύσκολα για τον Ολάντ, ειδικά δεδομένου ότι η νέα του πολιτική στάση δεν έχει εγκριθεί από συνέδριο του κόμματος», δήλωσε ο Gérard Grunberg, του πανεπιστημίου Sciences Po.

Η λαϊκιστική στάση της Λε Πεν είναι βασισμένη σε μία πλατφόρμα ενάντια στην ΕΕ και ενάντια στους μετανάστες, η οποία απορρίπτει τις μεταρρυθμίσεις, τις οποίες η ίδια παρουσιάζει ως ένα μείγμα «υπερ-φιλελεύθερης» απορρύθμισης και λιτότητας που επιβάλλεται από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Σε αυτό το στάδιο, δεν θεωρείται ως πιθανή νικήτρια των εκλογών. Ωστόσο, δεν υποφέρει από κανένα από τα πολιτικά προβλήματα που έχουν τα δύο μεγάλα κόμματα, και απειλεί να πετάξει έξω από τον δεύτερο γύρο των εκλογών του 2017, τουλάχιστον ένα από τα δύο.

«Οι πιέσεις από την Ευρώπη έχουν μεγεθύνει την παλιά αντιμαχία δεξιάς-αριστεράς», λέει ο Gérard Grunberg, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Sciences Po. «Η κατάσταση έχει μετατραπεί σε Ευρώπη εναντίον εθνικιστών και το ΕΜ επωφελείται περισσότερο από αυτό».

Ένας ανώτερος δημόσιος υπάλληλος προσθέτει: «Βρισκόμαστε σε μία πολύ δύσκολη κατάσταση. Η Μαρίν δε λέει και πολλά αυτή τη στιγμή. Περιμένει απλά να έρθει σε αυτήν το ποίμνιο».

Η Ευρώπη ήταν και η γενεσιουργός αιτία για την ρήξη με τον κ. Montebourg. Περιφρονώντας ανοικτά την κυβερνητική πολιτική –η οποία τώρα έχει σταθεροποιηθεί στην περικοπή των φόρων για τις επιχειρήσεις, ισορροπημένη από περικοπές στις τεράστιες δημόσιες δαπάνες της Γαλλίας– ο κ. Montebourg υποστήριξε την εγκατάλειψη των στόχων ελλείμματος του προϋπολογισμού που είχε θέση η ΕΕ, υπέρ μίας προώθησης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών για την τόνωση της ζήτησης.

Ο κ. Ολάντ και ο κ. Βαλς θέλουν επίσης από την ΕΕ να χαλαρώσει τους σκληρούς δημοσιονομικούς της στόχους. Αλλά, επιμένουν ότι η Γαλλία –η οποία έχει αποφύγει τη λιτότητα που έχει επιβληθεί σε τόσες άλλες χώρες της ευρωζώνης– δεν μπορεί να αντέξει παραπάνω από μία οριακή χαλάρωση δεδομένου του δημόσιου χρέους της των €2 τρισ. και ενός δημόσιου τομέα που αντιπροσωπεύει το 57 τοις εκατό της εθνικής παραγωγής, ένα από τα υψηλότερα επίπεδα στην Ευρώπη.

«Ζούμε πέρα από τις δυνατότητές μας εδώ και τουλάχιστον 40 χρόνια», δήλωσε ο κ. Βαλς.

Πιο ουσιαστικά, η ρήξη με τον κ. Montebourg συμβολίζει μία ωμή εσωτερική διαμάχη εντός του Σοσιαλιστικού κόμματος σε σχέση με την πρωτόγνωρη δέσμευση του κ. Ολάντ προς την σοσιαλιστική δημοκρατία που προσανατολίζεται στην αγορά, η οποία απηχεί τις αναταραχές του Βρετανικού Εργατικού Κόμματος τη δεκαετία του 1990 υπό τον Τόνι Μπλερ. Η διαφορά είναι ότι τώρα στη Γαλλία αυτό συμβαίνει εν μέσω σκληρών οικονομικών πιέσεων και ενώ το κόμμα είναι στην εξουσία, και όχι στην αντιπολίτευση.

Η αντικατάσταση του κ. Montebourg στο υπουργείο Οικονομικών από τον Emmanuel Macron, έναν νεαρό πρώην τραπεζίτη επενδύσεων των Rothschild, έτριψε αλάτι στις πληγές της Σοσιαλιστικής αριστεράς. Ο κ. Macron προκάλεσε κραυγές οργής όταν αποκαλύφθηκε την Πέμπτη ότι είχε υποστηρίξει την κατάργηση της γαλλικής νομοθεσίας περί 35ωρης εβδομάδας εργασίας, σε μία συνέντευξή του σε περιοδικό, την οποία έδωσε λίγο πριν αναλάβει το υπουργείο.

Είμαστε ακόμα σε αναμονή για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων. Υπήρξαν περισσότερες λέξεις από ό,τι δράσεις και δεν μένει και πολύς χρόνος.

- Pascal Perrineau, καθηγητής πολιτικής στο Sciences Po

Επίσης, ο κ. Βαλς Valls, είναι αποφασισμένος να στρέψει τους Σοσιαλιστές ξεκάθαρα προς το χώρο του κέντρου. «Αγαπώ το business», δήλωσε την Τετάρτη στο ετήσιο συνέδριο της Medef, της Συνομοσπονδίας Εμπόρων και bête noire (μαύρο πρόβατο) της αριστεράς. Η δήλωσή του ξεσήκωσε το ακροατήριο.

. . .

Ο Laurent Baumel, μέλος «ανταρτών»  της ομάδας των Σοσιαλιστών, δήλωσε ότι η ομιλία του κ. Βαλς ήταν «copy paste» από τον Τόνι Μπλερ. «Με άλλα λόγια ήταν μια ιδεολογική πρόταση να αποκοπούμε από όλα όσα πιστεύουμε στην αριστερά εδώ και δεκαετίες», παραπονέθηκε.

Ο κ. Ολάντ θεωρούταν πάντα ως κρυφός σοσιαλδημοκράτης, αλλά δεν το είχε αποκαλύψει δημόσια μέχρι τον Ιανουάριο όταν και πρωτοασπάστηκε απροκάλυπτα την ατζέντα των επιχειρήσεων, τις πολιτικές που έχουν τη βάση τους στην προσφορά, σε μία απελπισμένη προσπάθεια να αναζωογονήσει την οικονομία. Το αποτέλεσμα ήταν να καταρρεύσει εντελώς η λεπτή ισορροπία που κρατούσε ενωμένες όλες τις σοσιαλιστικές παρατάξεις, που ήταν και αυτό που σημάδεψε νωρίτερα τον ρόλο του ως επικεφαλής του κόμματος.

«Μερικοί το βλέπουν ως πόλεμο», λέει ο καθηγητής Grunberg. «Είναι πολύ δύσκολο για τον Ολάντ, ιδίως καθώς η νέα πολιτική του στάση δεν έχει εγκριθεί από συνέδριο του κόμματος».

Η κυβέρνηση είναι τώρα αντιμέτωπη με αρκετούς «νευρικούς» μήνες, καθώς θα προσπαθεί να διατηρήσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο για τις μεταρρυθμίσεις της –ιδίως σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2015 ο οποίος αναμένεται για τον επόμενο μήνα– έχοντας να αντιμετωπίσει και την εχθρότητα των «ανταρτών» και των υπόλοιπων αντιπάλων της στα συμμαχικά κόμματα, όπως στους Πράσινους. Αλλά, οι προβλέψεις για ήττα στην ψήφο εμπιστοσύνης και για διάλυση του κοινοβουλίου μπορεί να είναι αβάσιμες. Αυτό θα οδηγούσε στην απώλεια δεκάδων σοσιαλιστικών εδρών –μία προοπτική που αποκλείεται να αρέσει στους «αντάρτες».

Επίσης, το UMP δεν έχει κανέναν λόγο να πιέσει για διάλυση. Είναι απασχολημένο με την επικείμενη μάχη για την ηγεσία του κόμματος, και δεν ενδιαφέρεται να σχηματίσει κυβέρνηση μαζί με τον κ. Ολάντ, προϋποθέτοντας ότι θα κέρδιζε στις νέες νομοθετικές εκλογές.

Το μεγάλο γεγονός για το UMP είναι η αναμενόμενη επιστροφή του κ. Σαρκοζί, ο οποίος έχει υποσχεθεί να αποκαλύψει τις προθέσεις του μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Σίγουρα, δεν ενδιαφέρεται καθόλου να σχηματίσει κυβέρνηση όσο ο κ. Ολάντ είναι στην εξουσία. «Η στρατηγική του είναι απλή: Όσο χειρότερα πάνε τα πράγματα για τον Ολάντ, τόσο καλύτερα για αυτόν», δηλώνει ένας αξιωματούχος.

Έτσι κι αλλιώς, ο «Σάρκο» δεν θα τα βρει όλα έτοιμα στο UMP. Αυτό το μήνα, ο Alain Juppé, ο πρώην πρωθυπουργός, σεβαστός παλαίμαχος της πολιτικής και δημοφιλέστατος στις δημοσκοπήσεις, δήλωσε ότι θα θέσει υποψηφιότητα για τη θέση του προέδρου του κόμματος το 2017 «κι ό,τι είναι να γίνει ας γίνει». Το ίδιο σκοπεύει να κάνει και ο François Fillon, ο οποίος έχει υπάρξει στο παρελθόν πρωθυπουργός για διάστημα πέντε ετών.

Η μεγαλύτερη πρόκληση τώρα για τον κ. Ολάντ είναι να περάσει τις μεταρρυθμίσεις του και να ελπίζει ότι θα αποφέρουν κάποια απτά αποτελέσματα σύντομα, δίνοντας του μια μικρή πιθανότητα να ανανεώσει τη θητεία του το 2017. «Είμαστε ακόμα σε αναμονή για συγκεκριμένα μέτρα», λέει ο καθηγητής Perrineau. «Μέχρι στιγμής απλά ακούμε λόγια, χωρίς να βλέπουμε πράξεις, και δεν μένει και πολύς χρόνος».

Τόσο στο ίδιο του το κόμμα, όσο και στο UMP, πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι είναι ήδη πολύ αργά. η απεγνωσμένη φιγούρα του προέδρου στο Île de Sein μπορεί τελικά να αποδειχθεί ένα ακόμη πιο προφητικό έμβλημα μίας δραματικής ημέρας στην προεδρία του Ολάντ από ό,τι η ρήξη του με τον κ. Montebourg. Αλλά, όπως εξελίσσονται τα πράγματα, άλλος είναι που βγαίνει κερδισμένος.

Όπως λέει και ο καθηγητής Perrineau: «Όλοι φοβούνται την Μαρίν Λε Πεν».

Σοφοκλέους 10