Φυσικό αέριο: Όταν εξαρτάσαι από μία μόνο πηγή - Του Τάσου Τέλλογλου

Οι Αμερικάνοι είχαν προειδοποιήσει ότι στην πρώτη κρίση οι Ρώσοι θα χρησιμοποιούσαν το όπλο του φυσικού αερίου για να «πειθαρχήσουν» την Ευρώπη στη γεωπολιτική τους αντζέντα. Αυτό συνέβη το προηγούμενο τριήμερο αλλά έβαλαν και οι Ευρωπαίοι το δαχτυλάκι τους. Όχι με τις κυρώσεις εναντίον των ρωσικών ενεργειακών κολοσσών Ροσνέφτ, Γκάζπρομ και Τράνσνεφτ αλλά με την απόφασή τους να δώσουν «αντίστροφή ροή» (reverse flow) από τις δικές τους προμήθειες στην Ουκρανία που βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία και δεν την πληρώνει στην ώρα της. Πώς γίνεται αυτό; Η Σλοβακία π.χ. (που έχει ταχθεί κατά των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας), δίνει ένα μέρος του φυσικού αερίου που προμηθεύεται στην Ουκρανία. Στα πλαίσια της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς αερίου αυτό είναι κάτι απολύτως θεμιτό καθώς οι κανόνες της διαχωρίζουν σαφώς τη μεταφορά αερίου από την παραγωγή του. Με απλά λόγια ο κάθε αγοραστής έχει το δικαίωμα να πουλήσει το αέριο που αγοράζει όπου θέλει, μόνο οι τιμές μπορούν να καθορίζουν πού κατευθύνεται μέσα από το σύστημα των αγωγών το αέριο. Θεωρητικά αυτά τα δέχεται και η Ρωσία. Αλλά μόνο θεωρητικά, καθώς το μέτρο του περιορισμού ροής επιβλήθηκε σε όλες τις χώρες που εδωσαν με αντίστροφη ροή φυσικό αέριο στην Ουκρανία.

Το θέμα αυτό θα μπορούσε να μας αφορά απλά θεωρητικά. Είναι όμως εξόχως πρακτικό. Η χώρα μας είναι αποκλεισμένη -εξαιτίας της μονοπωλιακής πολιτικής της ΓΚΑΖΠΡΟΜ και της ανοχής που δείχνει σ' αυτήν η ελληνική κυβέρνηση- από το σύστημα αγοράς αερίου όπως λειτουργεί στη Δυτική Ευρώπη. Γιατί π.χ. να μην είμαστε σε θέση να πάρουμε διαφορετικό αέριο από το ρώσικο, μέσω του αγωγού που διασχίζει τη Βουλγαρία; Διότι δεν έχει άλλη χωρητικότητα λένε οι Ρώσοι αν και χρησιμοποιείται από την ΓΚΑΖΠΡΟΜ μόνο η μισή του χωρητικότητα. Εδώ και 14 μήνες -πριν δηλαδή την ουκρανική κρίση -η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ανοίξει διαδικασία κατά της Βουλγαρίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Η ελληνική κυβέρνηση «μελετάει» το πρόβλημα, κάποιες άλλες δεν περιορίζονται απλώς στη μελέτη. Για παράδειγμα η Λιθουανία: Στις 21 Αυγούστου η κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες από αξιωματούχους της στο τέρμιναλ Κλαπέιντα -μια παλιά ρωσική βάση της Βαλτικής που οι Λιθουανοί έχουν φτιάξει τη δική τους Ρεβυθούσα για την παραλαβή υγροποιημένου φυσικού αερίου-, η συμφωνία με τους Νορβηγούς θα τερματίσει την εξάρτηση της μικρής βαλτικής χώρας από το ρωσικό αέριο (100%). Η συμφωνία για 2,5-3 εκατομμύρια λίτρα θα έχει μια αξία 725 έως 870 εκατομμύρια δολάρια και θα διαρκέσει μια 5ετία. Η νορβηγική εταιρεία θα τροφοδοτεί με 540 εκατομμύρια κυβικά μέτρα γκαζ τον χρόνο το τέρμιναλ στην Κλαπέιντα. Την εγκατάσταση αυτή είχαν εγκαινιάσει οι Λιθουανοί τον Δεκέμβριο. Και για να μην βιασθεί κάποιος να πει «αυτοί είναι παραδοσιακά αντιρώσοι για αυτό τα κάνουν αυτά», η Ελλάδα έχει ως ενεργειακό δόγμα από την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή του πρεσβύτερου ΝΑ ΜΗΝ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ από μία μόνο πηγή. Όσοι μάλιστα κρατικοί αξιωματούχοι ήταν τότε στη σχετική σύσκεψη (το 1977 με τη δεύτερη ενεργειακή κρίση), είχαν ακούσει τον θεμελιωτή της τρίτης ελληνικής δημοκρατίας να λέει ότι «δεν υπάρχει καλή και κακή απόλυτη εξάρτηση, η απόλυτη εξάρτηση είναι πάντα κακή».

Οι Λιθουανοί, λοιπόν, με βάση τη συμφωνία τους θα μπορούν να μεταγγίζουν αέριο σε μικρότερα πλοία, δημιουργώντας στην ουσία έναν ενεργειακό κόμβο (hub) στη Βαλτική και για τις άλλες μικρές χώρες της περιοχής που έχουν απόλυτη εξάρτηση από το ακριβό ρωσικό αέριο. Η τιμή του υγροποιημένου αερίου θα είναι συνδεδεμένη με τον δείκτη τιμών του Ηνωμένου Βασιλείου, της πιο απελευθερωμένης αγοράς αερίου στην Ευρώπη. Έτσι, η Λιθουανία εγκαταλείπει μια τιμή αερίου προσδεδεμένη στο πετρέλαιο (oil indexing) όπως ήταν η συμφωνία με την Γκάζπρομ τόσο στη Λιθουανία όσο και στην Ελλάδα. (Η Ελλάδα, μάλιστα, επεξέτεινε χρονικά πρόσφατα τη συμφωνία με την ΓΚΑΖΠΡΟΜ διατηρώντας ως τιμή αναφοράς το πετρέλαιο, με αποτέλεσμα τρεις μήνες μετά το τέλος των επαναδιαπραγματεύσεων οι τιμές φυσικού αερίου στη χώρα μας να είναι διπλάσιες από εκείνες της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης!).

Ο γενικός διευθυντής της λιθουανικής εταιρείας Λιτγκάς, Ντομίνικας Τούτσκους, επισήμανε ότι το αέριο που θα εισάγεται από τη Νορβηγία θα διατίθεται κατ' αρχήν σε ηλεκτροπαραγωγούς και μεγάλους καταναλωτές φυσικού αερίου στη βιομηχανία. H Λιθουανία, σύμφωνα με το ρώσικο υπουργείο Ενέργειας, πλήρωνε το τελευταίο τετράμηνο πριν από τη συμφωνία 345-383 δολάρια /1000 κυβικά μέτρα γκαζιού αλλά τον Μάρτιο (έναν ιδιαίτερα κρύο μήνα) είχε φτάσει τα 480 δολάρια. Οι Λιθουανοί προχώρησαν στη συνέχεια σε διεθνή διαγωνισμό προσφορών για το LNG που ζητούσαν και υπέβαλαν προσφορές 16 εταιρείες. Σύμφωνα με τον Τούτσκους η τιμή της συμφωνίας Νορβηγών και Λιθουανών θα βρίσκεται κάπου 20% κάτω από εκείνη που προσέφεραν οι Ρώσοι, δεν απέκλεισε όμως τον χειμώνα οι τιμές να είναι ακριβότερες. Πληροφορίες από Λιθουανούς διπλωμάτες στις Βρυξέλλες ανέφεραν ότι οι τιμές ανά 1000 κυβικά θα κυμανθούν από 340 εως 377 δολάρια. Οι τιμές -αν και χαμηλότερες- λοιπόν δεν έχουν τόσο μεγάλη διαφορά από εκείνες των Ρώσων, αλλά λίγο πριν την υπογραφή της συμφωνίας η ΓΚΑΖΠΡΟΜ πρότεινε στους Λιθουανούς να τους προσφέρει χαμηλότερες τιμές. Θα μπορούσε να κάνει και αλλιώς;

Protagon.gr